Die kleine satellieten kunnen voor veel doeleinden ingezet worden. Het KVR constateert:
“Wereldwijd
kunnen krijgsmachten niet zonder satellieten voor zeer
uiteenlopende doeleinden, zoals communicatie, navigatie, surveillance
en intelligence. Commandovoering, geleiding van wapens,
weersvoorspellingen en dergelijke zaken zijn afhankelijk van
informatie die door satellieten wordt verkregen. Militaire
satellieten vergroten de effectiviteit van bestaande
defensiesystemen. Kleine satellieten worden steeds belangrijker
vanwege vele voordelen, zoals de mogelijkheid van snelle ontwikkeling
van nieuwe satellieten voor specifieke doeleinden.”
Satellieten zijn voor militaire inzet onmisbaar geworden.
De Nederlandse overheid is een van de meest transparante in Europa als het gaat om het geven van informatie over de export en doorvoer van strategische goederen. Strategische goederen zijn militaire goederen en goederen voor tweeërlei (civiel en militair) gebruik, ook wel dual use (DU) goederen genoemd.
Onlangs werd het nieuwe DU-overzicht gepubliceerd. In een tabel van zo'n 7.000 regels worden de exporten voor de periode 2004-2016 gegeven. Opvallend is het grote aantal satellietexporten in 2016. Tot 2016 zijn maar enkele vergunningen afgegeven voor (weer-)satellieten en voor onderdelen (waaronder optische technologie en ongedefinieerde onderdelen). De bestemmingen waren China, India en Zuid-Korea.
De flinke toename in 2016 komt vooral door de export van nanosatellieten. Deze zijn soms niet groter zijn dan een melkpak tot de omvang van een koelkast en worden met een raket in de ruimte gebracht. In Nederland heeft het Nationaal Lucht en Ruitevaartlaboratorium in Amsterdam de leiding bij een onderzoek naar de toepassing ervan, maar de TU Delft, TNO en kleinere ondernemingen zoals ISIS en Cosine zijn eveneens betrokken bij die ontwikkeling.
De satellietmarkt is verdeeld in verschillende segmenten, zoals communicatie, observatie, waarneming, wetenschappelijk onderzoek, biologische experimenten, testen en demonstreren van technologie, wetenschap en navigatie. Op basis van eindgebruiker zijn de volgende partijen te onderscheiden: overheden, samenleving, bedrijfsleven, Defensie, energie, scheepvaart en transportsector.
 |
| Formal ISILaunch17 mission logo of February 2017 |
De reputatie van de landen (China, Rusland, India, Israël, VAE) die de Nederlandse satellieten afnemen stelt niet gerust. Het is het bijvoorbeeld bekend dat Israël vanuit militaire overwegingen veel heeft geïnvesteerd in observatiesatellieten. De satellieten van het uiterst repressieve Singapore zijn o.a. bedoeld voor binnenlandse veiligheid en “voor militaire doeleinden; om te weten wat landen in de regio aan het doen zijn op land, in de lucht en op zee.” De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zijn betrokken in de vuile oorlog tegen het huidige regime in Jemen. Dat aardobservatie daarbij een rol kan spelen staat buiten kijf.
De markt voor kleine satellieten groeit in snel tempo en lang niet alle satellieten krijgen een militaire toepassing. Het merendeel krijgt een civiele bestemming, anderen een dubbelfunctie voor zowel civiele als militaire toepassingen. Helaas is het bij de Nederlandse exporten onduidelijk om wat voor toepassing het zal gaan, omdat de omschrijvingen 'Aardobservatie' en met name 'testen nieuwe technologieën' (China) en 'onderzoek in de ruimte' (VS) wel zeer vaag zijn. Op die manier is transparantie niet erg informatief. De typenaam van de satellieten zou voor een beoordeling van de levering genoemd moeten worden om vanuit de samenleving invloed te hebben op de export van goederen die steeds belangrijker worden, ook militair.
Nederlandse
Dual Use satellietexporten in 2016
|
|||||
Datum
aanvraag
|
Omschrijving
|
Ten
bate van
|
Definitief
Tijdelijk
|
Bestemming
|
Bedrag
|
19
mei 2016
|
Nanosatelliet
|
Testen
nieuwe technologieën
|
D
|
China
|
300.000
|
26
september 2016
|
Nanosatelliet
|
Aardobservatie
|
T
|
Rusland
|
2.129.925
|
17
november 2016
|
Nanosatelliet
|
Aardobservatie
|
T
|
Rusland
|
2.690.582
|
2
december 2016
|
Nanosatelliet
|
Onderzoek
in de ruimte
|
D
|
VS
|
2.548.942
|
14
december 2016
|
Satelliet
|
Aardobservatie
|
D
|
Singapore
|
900.000
|
14
december 2016
|
Nanosatelliet
|
Aardobservatie
|
T
|
VS
|
47.160
|
22
december 2016
|
Nanosatelliet
|
Aardobservatie
|
D
|
VAE
via India
|
100.000
|
22
december 2016
|
Nanosatelliet
|
Aardobservatie
|
D
|
Israël
via India
|
2.200.000
|
23
december 2016
|
Nanosatellieten
|
Aardobservatie
|
D
|
India
|
7.832.861
|
Bron:
Maandelijkse rapportage uitvoer dual use goederen 2004-2016,
Rijksoverheid 31 januari 2017.
|
|||||
