"Ik
ben ervan overtuigd dat president Xi en ik in de toekomst, samen met
president Poetin van Rusland, zullen spreken over een redelijke einde
aan wat een grote en oncontroleerbare wapenwedloop is geworden. De
Verenigde Staten hebben dit jaar 716 miljard dollar uitgegeven.
Gekte!"
TweetDonald Trump 3 december 2018
Misschien verdedigde de opportunistische vastgoedmiljonair Donald
Trump hier zijn eigen financiële en electorale belangen, die niet altijd
overlappen met die van het Amerikaanse leger. De tweet werd verzonden
in het heetst van de strijd die de afgelopen maand woede over het
vergroten van de Amerikaanse defensiebudgetten. De president kreeg
een hele stoet vertegenwoordigers van het Pentagon en het Congres op
bezoek om hem een besparing van $ 33 miljard op de Defensieuitgaven
uit het hoofd te praten. Prominent in deze missie naar de President
was de Minister van Defensie Jim Mattis. Deze havik
ruimde afgelopen week het veld na een serie van conflicten met de
president, waarbij in de analyses achteraf juist dit financiële
meningsverschil nauwelijks genoemd wordt. Daar is Trump zelf misschien wel debet aan, als het er om gaat de troepen achter zich te krijgen belooft hij net zo hard weer een stijging van de Defenswiebegroting. Dat Staatszaken geen Trump-only-zaken zijn, wil er niet zo erg in. Patrick Shanahan, de opvolger van Mattis, heeft zowel een voorstel voor 700 als voor 733 miljard dollar op tafel gelegd.
De Nederlandse militaire uitgaven zijn een voorbeeld van deze
Europese tendens (zie grafiek 2). Cijfers over de afgelopen drie
decennia weerspiegelen politieke ontwikkelingen:
- hoog tijdens de Koude Oorlog, gevolgd door afname na 1989,
- groei veroorzaakt door de oorlog tegen het terrorisme;
- afname na de economische crisis; en
- weer groei door de magische NAVO-norm van 2% van het BBP (gerationaliseerd door de zogenaamde Russische dreiging).
Naast de bekende '2%
BBP-norm' voor defensie-uitgaven van NAVO-leden is ook een andere
norm afgesproken, nl. dat 20% van de uitgaven geïnvesteerd moet
worden in materieel, een beslissing die warm onthaald is door
wapenfabrikanten. De nadruk op wapenaankoop binnen het budget
onderstreept de verschuiving van weddes voor troepen naar uitgaven
voor hightech-wapens. Om deze verschuiving snel te begrijpen, is het
de moeite waard om even te kauwen op de vaak gebruikte afkorting
C4ISR (Command, Control, Communications, Computers, Intelligence,
Surveillance and Reconnaissance). Informatie is de sleutel tot
moderne oorlogsvoering. Informatie moet worden verzameld,
gecommuniceerd met commandanten en worden verzonden naar
wapensystemen in lucht en ruimte, op het land en op zee. Het moet de
greep op het slagveld vergroten en bommen, raketten, satellieten en
drones richting geven. Juist deze moderne technologieën brengen
enorme kosten met zich mee. Begrotingen verschuiven dan ook van
troepen naar technologie, ten gunste van de wapenindustrie.
Voor
Nederland gaan de grotere delen van het defensiebudget naar de
verwerving van Lockheed Martin F-35 straaljagers. Afgelopen week
kondigde het Ministerie van Defensie aan dat er nog 15 meer van
zullen worden besteld. Is dit gerechtvaardigd door een dreiging
vanuit Rusland? Het is de moeite waard om een onderzoeksrapport van
Rand over de militaire machtsverhoudingen in de Baltische staten
te lezen. Volgens dit rapport heeft de NAVO een overwicht op Rusland
van 364: 0 op jachtvliegtuigen van de 5e generatie, zoals de F-35
(bij de oudere 4e generatie is ook vier maal zoveel, 5.094 : 1.251).
Het afschilderen van Rusland als een grote dreiging is niet conform
de werkelijkheid. In een conflict tussen de kleine Baltische
NAVO-leden en Rusland heeft Moskou een veel betere geostrategische
startpositie en beschikt over een sterke interne
transportinfrastructuur. Het zou waarschijnlijk ook de overhand
hebben tijdens de eerste stadia van een conflict tegen de Baltische
staten. Maar Rusland is zwakker en ook kwetsbaar in het Oosten, waar
het dicht bij de grote Amerikaanse militaire bases in Korea en Japan
ligt. Binnenvallen van de Baltische staten zou een duidelijke
zelfmoordmissie zijn voor de Russen. Moskou is niet zo dwaas.
Het
echte argument voor de hoge begrotingen van de VS en zijn bondgenoten
wordt benadrukt door Bloomberg Opinion columnist Hal Brands:
"Het is misleidend om eenvoudigweg de Amerikaanse en Russische
militaire begrotingen - of de Amerikaanse en Chinese militaire
begrotingen - één op één te vergelijken, omdat de Verenigde
Staten wereldwijd opereren op een manier zoals geen van onze
tegenstanders. Voeg daar nog aan toe dat we alleen uitwedstrijden
spelen - we opereren in de buurt van de territoria van onze
concurrenten, aan het einde van onze zeer lange bevoorradingslijnen,
wat hen een groot geografisch voordeel oplevert - en we hebben gewoon
veel meer militaire macht nodig om onze allianties geloofwaardig en
onze invloed voelbaar maken." De toenemende kosten van hightech bewapening die het leger
gebruikt om deze macht uit te oefenen, creëert nog meer vraag naar
nog hogere budgetten.
Prominent
veiligheids specialist Michale
T Klare citeert de Nationale
Veiligheids Strategie in december 2017 waarin wordt gesteld dat
de Verenigde Staten tot in de verrre toekomst het de militair en
technologisch overwicht tegen Rusland, China en alle andere
potentiële uitdagers moet hebben, een zogenaamde overmatch.
Binnen deze visie zit de VS alleen aan de top van de globale
hiërarchie; er kan geen partnerschap tussen de grootmachten zijn.
De VS willen kortom de overhand op mondiaal niveau en de illusie van
een unipolaire wereld overeind houden. Dit vereist een wereldwijde
militaire dominantie van de VS, inclusief offensieve mogelijkheden.
Europa volgt deze gevaarlijke illusie. Het is geen gekte. Er is een
logica voor; deze militaire begrotingen moeten de economische
belangen van de 1% ten koste van alles behartigen.
Geschreven voor Ravage-webzine (zie daar voor een geredigeerde versie)
