Opvallend, maar mogelijke een toevallige samenloop, is dat in de week dat de Britse overheid het nieuwe beleid aanneemt, de Britse militaire uitgever Jane's Defence Weekly rapporteert over de overname door het Britse JFD van het failliete Nederlandse bedrijf Ortega. Het Twentse Ortega bouwde mini-onderzeeërs:
“Met deze 3- en 4-persoons elektrische duikboten kunnen duikers snel, veilig en stil lange afstanden onder water afleggen. Dit levert veel nieuwe toepassingen op en vergroot de operationele inzetbaarheid in de onderzoek-, offshore- en defensiesectoren. De ontwikkeling, het ontwerp en de assemblage worden uitgevoerd op de technology base op luchthaven Twente, de tests, demonstraties en oefeningen gebeuren meer op specifieke locaties in de buurt van een klant.”Jane's noemt de boten uitermate geschikt voor operaties door Special Forces, niet verrassend aangezien de kwalificaties stil, veilig, lange afstanden en Defensie deze militairen passen als een maatpak.
Volgens het Openbare Faillissementsverslag heeft Ortega:
“twee 3-zitsduikboten ontwikkeld en verkocht. De eerste is volledig betaald en volgens opgave van de directie af (sic!) fabriek geleverd. De exportvergunning is echter nog niet afgegeven. Het eigendom van deze boot is opgeëist. Dit wordt verder door de curator onderzocht. De tweede 3-zitsduikboot is nagenoeg gereed maar contractueel nog niet geheel betaald en niet geleverd.”Is die eerste geleverd zonder Nederlandse exportvergunning (het haperende Nederlands maakt het onduidelijk)? Mocht het zo zijn dan is de vraag of daar iemand voor is veroordeeld. Aan wie is geleverd? Dat staat niet in de openbare stukken, maar moet wel bekend zijn bij de Nederlandse autoriteiten. Heeft het VK dergelijke leveringen willen voorkomen met de nieuwe regelgeving?
In de maandrapportages militaire goederen staan ze niet. In de maandrapportages dual-use exporten komen wel onderwatervaartuigen voor, maar geen mini-onderzeeboten (zie tabel 1). Het gaat hier om op afstand bestuurbare (ROV) vaartuigen, zeg maar onderwaterdrones. Dergelijke vaartuigen worden gebruikt voor opname van schade, onderzoek naar de zeebodem, voor offshore en olie-industrie, maar ook door militairen, vandaar dat ze zijn opgenomen in de dual-use lijst en voldoen aan criteria die corresponderen met een zogenaamd SG-nummer (zie tabel pagina 2), waaruit hun mogelijke inzet voor strategische doelen volgt.
Gaat het in het geval van de export van drones ter waarde van ruim € 38 miljoen misschien niet om ROV's maar om mini-onderzeeboten? Zijn de tijdelijke vergunningen misbruikt voor het tijdelijk – en tenslotte permanent – leveren van een andere dan vermeldde onderzeeboot? Hoeveel kostte zo'n mini-onderzeeboot eigenlijk?
Ook als het wel om ROV's ging dan blijft de vraag hoe Nederland heeft gecontroleerd dat Rusland en Taiwan (want ook daarmee zijn onderwaterzaken gedaan) de tijdelijk uitgevoerde onderwaterdrones niet hebben gebruikt voor militaire zaken. Kortom veel vragen over dit onzichtbare deel van de militaire technologie en de (tijdelijke) export ervan.
Tabel
1: Dual-use: Exports of Remotely Operated Vehicles (ROV) for
submerged seabed inspections (2005-2019)
|
||||||||
Date
|
CDIU
No.
|
SG-Post
|
Description
|
Reported
end use
|
T
e
m
p
o
r
a
r
i
l
y
e
x
p
o
r
t
|
Country
of destination
|
Value
|
License
expire
|
10
Jan 2019
|
NL0074CDIU0103730
|
6A001a1;
6A001b2; 6A006a4; 7A003c; 8A001c
|
Remotely
Operated underwater Vehicle (ROV) and equipment
|
Geotechnical
surface research
|
 |
38,172,000
|
31-1-2020
|
|
25
Jan 2019
|
NL0074CDIU0103770
|
8A002c;
8A001c1; 8A002a2; 8A002a3
|
Remotely
Operated underwater Vehicles (ROV) and equipment
|
Geotechnical
surface research
|
 |
539,207
|
31-1-2020
|
|
29
Mar 2018
|
NL0074CDIU0078003
|
8A001c2
|
Underwater
vehicle
|
Surface
research
|
|
37,872,000
|
31-3-2019
|
|
17
Jan 2018
|
NL0074CDIU0067371
|
8A001c;
6A001a1; 6A001b2; 6A006a4; 7A003c
|
Underwater
vehicle (ROV)
|
Geotechnical
surface research
|
|
38,172,000
|
31-1-2019
|
|
7
Mar 2017
|
NL0074CDIU0046692
|
6A001;
7A003; 8A001; 8A002; 8C001
|
Underwater
vehicle
|
Surface
research
|
|
0
|
31-3-2018
|
|
8
Apr 2015
|
NL0074CDIU0010781
|
8A001c
|
Onderwatervoertuig
(ROV)
|
Geotechnical
surface research
|
|
1,053,165
|
30-4-2016
|
|
115,808,372
|
||||||||
| For
SG-post description see:
https://eur-lex.europa.eu/eli/reg_del/2017/2268/oj
Source: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/10/01/overzicht-dual-use-vergunningen |
||||||||
| Tabel 2: Omschrijving sub-hoofdcategorieën dual-use (zoals vermeld in tabel 1) | |
6A001
see
also: 6A001a1, 6A001b2
|
Acoustic
systems, equipment and components
|
6A006
See:
6A006a4
|
"Magnetometers",
"magnetic gradiometers", "intrinsic magnetic
gradiometers", underwater electric field sensors,
"compensation systems", and specially designed
components therefor
|
7A003
see
also: 7A003c
|
Inertial
measurement equipment or systems' incorporate accelerometers or
gyroscopes to measure changes in velocity and orientation in order
to determine or maintain heading or position without requiring an
external reference once aligned. 'Inertial measurement equipment
or systems' include:
|
8A001
see
also: 8A001c, 8A001c1 en 8A001c2
|
Submersible
vehicles and surface vessels, as follows:
|
8A002
see
also: 8A002a2, 8A002a3 en 8A002c
|
Marine
systems, equipment and components
|
8C001
|
'Syntactic
foam' designed for underwater use and having all of the following:
a.
Designed for marine depths exceeding 1 000 m; and
b.
A density less than 561 kg/m3.
|
For
SG-post description see:
https://eur-lex.europa.eu/eli/reg_del/2017/2268/oj
|
|
