WAPENS VOOR ÈN WAPENS TEGEN BOUTERSE

[Het volgende is een klein stukje tekst uit Explosieve Materie; Nederlandse wapenhandel blootgelegd, van mijn hand. Het wordt op dit blog geplaatst vanwege de uitzending van Argos over de ex-commando Cranendonk. Deze zou volgens de dagboekarchieven van journalist Willen Oltmans betrokken zijn geweest bij wapenhandel met Suriname. Het gaat om leveringen aan Bouterse eind jaren tachtig (1988) om opstandelingenleider Brunswijk aan te vallen met 'kanonnen' van de Oostenrijkse wapenproducent Steyr-Daimler-Puch. Volgens "Manfred Kohl Rad?", destijds medewerker gaat het om militaire voertuigen voor troepenvervoer. De deal gaat niet door omdat de Oostenrijkse regering geen exportvergunning afgeeft. In Explosieve Materie gaat het om leveringen daarvoor aan Bouterse en illegale leveringen door de Nederlandse Staat daarna aan legerleider Arthy Gorré.]

De Nederlandse overheid gebruikt in het verleden de levering van kleine wapens als onderdeel van haar machtspolitiek. Het onderscheid illegaal en legaal is daarbij flinterdun. In 1993 dreigt de regering-Venetiaan uit Suriname Nederland om te interveniëren om zich Bouterse van het lijf te houden. Nederland kiest voor het beproefde middel van militaire steun. In dit geval aan de tegenstanders van Bouterse binnen het leger om de invloed van de Bouterse getrouwen daar terug te dringen.

In 1993 lost een Orion-patrouillevliegtuig in het geheim een lading Nederlandse wapens in Suriname om de legerleiding van wapens te voorzien. Sinds een dag is Arthy Gorré dan de legerleider en belast met de schoonveegoperatie binnen het leger. De leverantie is een niet mis te verstaan Nederlands gebaar om zijn positie daarbij te versterken. De Nationale Democratische Partij (NDP) van Desi Bouterse noemt de leveranties dan ook een middel om Bouterse onderuit te halen.(27)

In Paramaribo blijven de geheime leveranties niet onopgemerkt en de Nederlandse operatie komt in de openbaarheid. Nederland stelt eerst dat het om de levering van een lading plunjebalen gaat, en Gorré meldt dat met de Orion voedsel is gebracht. Nadat de Surinaamse minister van Defensie Gilds verklaart dat het goederen voor de staatsveiligheid zijn, kan Den Haag het ‘plunjebalenverhaal’ niet langer volhouden. Volgens de Volkskrant zijn er FAL-geweren, Browning FN-pistolen en uzi-pistoolmitrailleurs geleverd en wellicht ook antitankwapens. (28) Uiteindelijk geven de ministers Ter Beek en Kooymans (van respectievelijk Defensie en Buitenlandse Zaken) de levering toe en verklaren: ‘Bovendien zou, als de regering in Paramaribo de beschikking zou krijgen over de gevraagde uitrustingsstukken, de kans sterk afnemen dat zij onverhoopt een beroep zou moeten doen op steun uit het buitenland. Het was derhalve in het belang van beide landen dat aan het verzoek zou worden voldaan.’(29) Het gaat hier om een legale leverantie, want Buitenlandse Zaken geeft zijn fiat, maar wel op een wijze die de gemiddelde illegale leverancier ook gebruikt. Bovendien houdt de overheid de wapenexporten naar Suriname buiten de boeken.

Ze komen niet voor in de overzichten met afgegeven vergunningen. Wel duiken enige tientallen losstaande leveringen van geweren en pistolen op. De grootste levering hiervan betreft een levering van 60 pistolen in maart 1996. Kleine en lichte wapens gaan vaak van hand tot hand, omdat ze verkocht worden door corrupte militairen, worden buitgemaakt door strijdende groepen of worden geroofd uit wapendepots. Zo ook in Suriname. Tijdens de strafzaak tegen Desi Bouterse verklaart een van de getuigen dat hij in de periode 1993-1996 wapens uit depots van het leger levert aan een drugsdealer die in contact staat met Bouterse. Een andere getuige noemt de levering van 500 automatische wapens aan dezelfde drugsdealer.(30) Tijdens een couppoging in oktober 1997 wordt een groep opgerold die uit is op wapens die zijn opgeslagen op een marineterrein. In 1998 worden wapens ontvreemd uit het politieopleidingscentrum Zorg en Hoop. Vermoed wordt dat de daders ‘inside-information’ hebben.(31) Zo komen hoogstwaarschijnlijk de door Nederland geleverde wapens toch weer in handen van hen tegen wie ze bedoeld zijn.

De leveringen aan Suriname zijn ook opmerkelijk, omdat Suriname begin jaren tachtig ook al wapens van Nederland krijgt en dan zit Bouterse nog stevig in het zadel. ‘Met zekerheid kan ik stellen dat aan Bouterse in 1982 enige honderden karabijnen, mitrailleuronderdelen, explosieven en munitie is verstrekt. In oktober van dat jaar heeft Bouterse voor de volksmilitie nog vierhonderd handvuurwapens gekregen’, zegt een hoge voormalige Nederlandse inlichtingenofficier tegen Weekkrant Ons Suriname.(32) De leveringen zijn destijds bedoeld om Suriname buiten de invloedssfeer van Cuba en het communisme te houden. Enige tijd later vinden de decembermoorden van 1982 plaats. De wapenleveranties zijn het hele jaar doorgaan, aldus dezelfde officier. Zelfs na de decembermoorden zijn er nog explosieven aan het Surinaamse leger geleverd: ‘De boot was al onderweg en werd niet teruggeroepen.’(33) Deze politiek houdt niet alleen Bouterse in het zadel, hij leidt er daardoor mede toe dat twaalf jaar later wederom wapenleveranties plaatsvinden om diezelfde Bouterse te bestrijden.

Noten:
27 Verklaring van de Nationale Democratische Partij, 04-07-2000, zie: www.cq-link.sr/ndp/n000704.htm.
28 Wio Joustra, ‘Haagse bluf brengt waarheid over geheime lading Orion aan het licht’, de Volkskrant 21-05-1993.
29 ‘Ter Beek: Orion bracht Suriname militaire hulp’, NRC Handelsblad 25-05-1993.
30 Gerechtshof Den Haag, Zaaknummers: 0975408797 en 0975403399. Alleen al een buit van 500 geweren is bepaald geen kleinigheid in een land waar 6000 man troepen zijn (2900 militairen en 3000 paramilitiaren).
31 Zorg en Hoop; nieuwsoverzicht 30-05-1998, zie:
http://www.omroep.nl/nps/radio/zorgenhoop/nieuws/98/0530.html.
32 ‘Wapenleveranties betaald met ontwikkelingsgeld’, Weekkrant Ons Suriname 25-04-1996. Het gaat hier zeer waarschijnlijk om het toenmalige hoofd van de militaire inlichtingendienst van de landmacht (LAMIT), kolonel A. Schulte.