Airbus, het grootste Europese wapenbedrijf (Een factsheet van Stop Wapenhandel april 2025)

Hoofdvestiging	2023 Militaire Inkomsten in mln.	2022 Militaire Inkomsten in mln.	Groei	2023 Totale inkomsten in mln.	Deel militair van geheel.
Nederland/Frankijk	$12,900.50	$12,022.44	7%	$70,775.92	18%

Voor een versie in pdf zie hier.

Airbus is een Europees wapen- lucht- en ruimte-vaartbedrijf, voortgekomen uit een Brits – Duits - Frans – Spaanse samenwerking sinds 1970. Het is in omvang de dertiende militaire producent ter wereld volgens Defense News (zie tabel) en bij het Stokholmse vredesonderzoeks-instituut SIPRI

staat het op de twaalfde plaats, op grond van een iets andere berekening. Van de totale inkomsten van $70,775.92 is het militaire aandeel volgens beide bronnen zo'n 18%.
    Airbus Defence and Space, de afdeling voor militaire productie en ruimtevaart, is de voortzetting van de in 2000 opgerichte European Aeronautic Defence and Space Company (EADS), een fusie van het Franse Aérospatiale-Matra, het Duitse DASA en Spaanse CASA. Doel van de fusie was om een sterke positie te creëren ten opzichte van de wapenindustrie in de Verenigde Staten. Inmiddels levert het pan-Europese bedrijf wapens en militaire technologie over de hele wereld.
     Om belastingtechnische en juridische redenen is het hoofdkantoor van Airbus officieel gevestigd in Nederland. De feitelijke leiding bevindt zich in het hoofdkantoor in Blacnac (Frankrijk).

In 2024 waren de inkomsten van Airbus Defence and Space € 12,1 miljard. In het financiële jaaroverzicht staan drie entiteiten: Airbus, Airbus Defence and Space en Airbus Helicopters.

Vestigingen
Airbus heeft 180 vestigingen wereldwijd en 18.000 toeleveranciers. Er werken 150.000 mensen met 150 verschillende nationaliteiten in vestigingen in de Amerika's, Azië, Afrika en het Midden-Oosten. Ook aan dat spreekwoordelijke kruitvat met zijn autoritaire regimes levert Airbus van alles, van tanker- en gevechtsvliegtuigen tot ruimtevaartproducten en helikopters, met het belangrijkste servicepunt voor helikopters in Saoedi-Arabië. De relaties met Riyad zijn hecht. Geen wonder dat het bedrijf zijn militaire waren ook uitstalde op wapenbeurs WDS2024 in het Saoedische koninkrijk.
Veel van de vestigingen liggen uiteraard in Europa (Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Kazachstan, Polen, Portugal, Roemenië Spanje, Turkije, en het VK.) In Nederland zijn vestigingen in Leiden en Oegstgeest. Airbus Nederland B.V. is hier terug te vinden/).

Airbus Defence Netherlands “onderzoekt samen met het Nederlandse Ministerie van Defensie wat onze troepen in de toekomst nodig hebben, zodat we die producten en toepassingen op maat gemaakt kunnen leveren.” Zo afficheert Airbus Nederland zich als deel van het Militair Industrieel Complex dat samen met de klant de nieuwe leveringen voorbereid.

Militaire productie
Airbus is actief op lucht- en ruimtevaartgebied als het om militaire productie gaat. Dat loopt naast helikopters, van nachtzicht apparatuur, drones, gevechtsvliegtuigen naar draagraketten (ook voor nucleaire ladingen) en (civiel-) militaire satellieten.
Het bedrijf is in belangrijke mate betrokken bij het nieuwe gevechtsvliegtuig Future Combat Air System (FCAS), waarvan de ontwikkeling wordt gecoördineerd door het Franse Dassault, het Spaanse Indra Sistemas en Europese Airbus. Het loopt weinig soepel. Airbus werkt voor de kunstmatige intelligentie-component van dit gevechtsvliegtuig samen met met start-up Neural Agent.
Op ruimtevaartgebied willen Airbus, Thales en Leonardo hun activiteiten laten fuseren. Ze dienden hiertoe een verzoek in bij de Europese Unie. Airbus is ook betrokken bij het Europese satellietprogramma IRIS² (kosten €10,6 miljard). Dit is bedoeld voor militair gebruik en observatie, onder andere van grenzen, en daarmee techniek voor het repressieve vluchtelingenbeleid. Frankrijk verwierf de CSO2-satelliet voor spionagetoepassingen. Ook Nederland versterkte zijn satellietobservatiecapaciteiten al via Airbus.

Helikopters
De inkomsten van Airbus Helicopters bedroegen €7.941 miljoen in 2024. Airbus verkoopt civiele helikopters, maar heeft ook een aantal militaire helikopters in de verkoop (de H125M, H135, H145M, H165, H170, H215, H225, Tiger en HN90) en daarvan werden in 2024 exemplaren verkocht aan de krijgsmachten van België, Brunei, Frankrijk (special forces), Ierland, Indonesië, Nederland, Roemenië, Spanje, en aan politiekorpsen zoals het vliegkorps van het extreem repressieve Bahrein, waar de politie de H145 aanschafte.
     Irak is een recente klant voor 12 nieuwe en 2 opgeknapte Caracal H225M troepentransport heli's. Aan de andere kant van de wereld is het Chili dat H125 heli's kocht voor de Carabineros. Human Rights Watch merkte over die politiedienst op dat: “Chili met weinig succes heeft geprobeerd zijn nationale politie te hervormen. De Carabineros gebruikten in 2019 buitensporig geweld tegen demonstranten (..)."
India wordt door de Westerse politiek losgeweekt als wapenklant van Rusland. Mede daardoor is het voor Airbus een voorname klant aan het worden. Ook voor helikopters. De Tata group werkt met Airbus samen om in India een H125 te produceren. De deal werd gesloten tijdens een bezoek van Macron aan Dehli.
Qatar heeft de NH90 van Airbus, Leonardo en Fokker en showde die in Riyad. Soms gaan er helikopters uit een ander land naar een nieuwe bestemming, zoals de lichte bewapende helikopter van Korea Aerospace Industries (gebaseerd op de Airbus EC155 Dauphin) naar Kenia.

Gevechtsvliegtuigen
Het huidige gevechtsvliegtuig in productie, de Eurofighter, is een van de bekendste wapensystemen waarin Airbus een belangrijke productiepartner is. Het werkt hier samen met BAE Systems (VK) en Leonardo (Italië). De afhandeling van de export is verdeeld over de deelnemende bedrijven, de verantwoordelijkheid voor de exportcontrole komt daar te liggen waar het bedrijf de leiding van de verkoop doet. Afnemers tot nu toe voor de EFA Typhoon zijn: Duitsland, Italië, Koeweit, Oostenrijk, Qatar, Saoedi-Arabië, Spanje, en Groot-Brittannië.

Ondersteunende vliegtuigen
Het Airbus militaire transportvliegtuig A400M is behalve door een aantal West-Europese landen gekocht door de krijgsmachten van Indonesië, Maleisië, Kazachstan en Turkije (zie tabel 'A400M operators as of 31 January 2025' op wiki). Kazachstan was na Maleisië de tweede klant voor het vliegtuig, ondanks de slechte mensenrechtenreputatie van het land.
     Het C-295 transportvliegtuig, meestal ingezet voor militair gebruik, ging in de periode 1999-2024 naar 39 landen (waarvan zeven niet bij naam genoemd), waaronder Algerije, Angola, Burkina Faso, Equador, Egypte, India, Ivoorkust, Mali, de Filipijnen, Saoedi-Arabië, Senegal, Thailand, VAE, en Oezbekistan zo blijkt uit een samenvattende tabel (31 maart 2024) in totaal werden 220 exemplaren geleverd.
India bespreekt de aankoop van 10 extra exemplaren als deel van de uitbreiding van zijn luchtmacht om sterker te staan tegenover China. Eerder was al afgesproken dat de eerste 10 toestellen gemaakt worden door Airbus Spanje, en de volgende exemplaren in India door afdelingen van Bharat. (India bouwt ook zes Airbus A319 toestellen als radar- en commandovliegtuigen.)
     Ook bij de C-295 duikt Kazachstan weer op. Het land had al acht vliegtuigen van dit type, en bestelde een negende voor grensbewaking. Momenteel loopt een verkoop van vier extra tankervliegtuigen (de MRTT) aan Saoedi-Arabië. De MRTT is buiten Europa ook verkocht aan Australië, Canada, Saoedi-Arabië, Singapore, Zuid-Korea, Verenigde Arabische Emiraten.
     Soms komt een ouder exemplaar voorbij dat tweedehands wordt verkocht. Zo ging het bijvoorbeeld met de verkoop van CN-235 vliegtuigen vanuit Indonesië naar Nigeria (In Indonesië werden ze op grond van een licentie met het Spaanse CASA geproduceerd IPTN (zie pp 68-71. CASA werd later deel van Airbus.)

Drones
Drones verkocht Airbus onder andere aan Colombia. Met het Israëlische luchtvaartbedrijf IAI wordt samengewerkt bij het ontwikkelen van drones die in Israël tegen Palestijnen zijn ingezet en door Airbus worden aangepast om vluchtelingen op de Middellandse Zee te traceren.¹
     Ook ontwikkelt Airbus een zogenaamde Haps-drone, de Zephyr. Die moet 100 dagen aaneen in de lucht kunnen blijven en is bijvoorbeeld uitgerust met camera's om tijdens de vlucht gezichten op de grond te herkennen, zo werd enige jaren geleden tijdens een presentatie bij Airbus Leiden verteld.
De Engelse waakhond DroneWars citeert Frederick Penn Curzon, die stelde dat deze drones “de mogelijkheid geven om vijanden gedurende weken aan een stuk te observeren, wat essentiële informatie oplevert voor onze troepen.” Volgens de Engelse Daily Mail zou deze Haps-drones gebruikt worden door Britse Special Forces.
      Samen met Dassault Aviation en Leonardo neemt Airbus deel aan de ontwikkeling van de Eurodrone, die kan concurreren tegenover de vergelijkbare MQ-9 Reaper van van het Amerikaanse bedrijf General Atomics. Nederland heeft deze Reaper aangeschaft. De Eurodrone had halverwege 2027 beschikbaar moeten zijn, maar de productie verliep door onenigheid tussen Airbus and Dassault Aviation niet op rolletjes en de verwachting is inmiddels dat hij in 2030 gereed kan zijn. Er wordt in Frankrijk getwijfeld of het wapensysteem niet te duur is met €7 miljard voor 20 systemen (elk bestaande uit 3 drones).
      In de VS heeft Airbus het bedrijf Aerovel overgenomen om haar positie op de markt voor kleinere drones te versterken. Het investeert nu bijvoorbeeld in de militaire producent Shield AI. In Duitsland werkt Airbus samen met Helsingbij de ontwikkeling van AI voor de samenwerking tussen drones en bemande vliegtuigen.

Nucleair
Airbus is als deel van de ArianeGroup (een 50/50 joint venture tussen Airbus en Safran), de hoofdaannemer voor de M51-ballistische kernraketten (p. 27) die vanaf onderzeeboten worden gelanceerd. Via ArianeGroup heeft Airbus ook een contract voor de ontwikkeling van de derde versie van de ballistische raket, de M51.3, die vanaf 2025 moet zijn voltooid en in 2023 een testvlucht maakte. (Zie ook: Don't Bank om the Bomb.)
      Airbus Nederland is betrokken bij de Ariane 5 en de toekomstige Ariane 6 raket. “Zonder onze technologie komen de Ariane raketten niet van de grond,” steekt de afdeling zichzelf een veer tussen de billen. In Oegstgeest worden bijvoorbeeld de motorframes gebouwd voor de Ariane draagraketten, een opdracht aan Airbus waarmee € 46 miljoen is gemoeid.
     Ariane raketten hebben dezelfde technologieën als die van de M51-ballistische raketten, geschikt voor een nucleaire lading. Bij de ArianeGroup “werken het civiele en militaire programma samen en delen technologie, vaardigheden, project management en productie methoden.”
      De Nederlandse rol bij het Arianeprogramma in Leiden is direct verbonden met de ontwikkeling van een draagsysteem voor Franse kernwapens. Het nieuwe Airbus maritieme patrouillevliegtuig wordt ook verbonden met de Franse nucleaire afschrikkingsmacht. Het heeft daartoe alle capaciteiten, stelde het hoofd van de afdeling Air Powervan Airbus Defence and Space.

Debat Europa versus VS
Airbus staat centraal in een aantal Europese debatten. Recent heeft de CEO van Airbus zich stevig uitgesproken met de wens dat Europese landen, en Duitsland in het bijzonder, stoppen met het kopen van Amerikaanse producten, en zich op de eigen industrie richten. De aankopen in de Verenigde Staten zouden immers ten koste gaan van de positie van het militaire deel van de Europese vliegtuigbouw. De voorzitter van de ondernemingsraad van Airbus wierp onlangs zelfs de vraag op of de reeds in de VS bestelde F-35-straaljagers moesten worden geannuleerd. In plaats daarvan zou Duitsland een leidende rol moeten spelen in de bouw van militaire vliegtuigen in Europa, meende hij.
      Europese landen kochten in de periode 2019-2024 65% van hun wapens in de VS (zie ook Draghi rapport p. 60) en ondanks veel gepraat over een voorkeur voor Europa wijzigt dit percentage nauwelijks. Daaruit blijkt wel dat de roep om meer Europese defensieuitgaven, met als argument dat Europa onafhankelijker moet worden vanwege ontwikkelingen in het Oosten (China en Rusland) en Westen (VS onder Trump) vooral een middel zijn om te pleiten voor meer geld voor militaire aankopen, en in de praktijk nauwelijks een versterking van een Europese militaire industrie betekenen. In het materieelbeleid van de Europese overheden zien we (nog) geen verschuiving naar 'buy-European'.

Van de 680 bestelde Eurofighters is een vijfde bestemd voor landen buiten Europa, waarvan ruim de helft voor Saoedi-Arabië (Duitsland bestelde er onlangs twaalf om de swung erin te krijgen). Van de Amerikaanse F-35 van Lockheed Martin kocht Europa meer exemplaren. Om de tekortschietende Europese vraag te compenseren en voldoende omzet te halen om de torenhoge investeringskosten terug te verdienen, mikken de Europese producenten van de Eurofighter op export naar het Midden-Oosten. De Airbus directie wordt hierin gesteund door de Duitse vakbond IG Metall. Daarbij blijken mensenrechten en veiligheid minder zwaar te wegen dan productiecijfers, zo blijkt uit de forse export naar Saoedi-Arabië. Om de export meer kans te geven in een steeds competitiever wapenmarkt (door opkomende producenten in Japan en Zuid-Korea, en de versterkte exportpositie van de VS) is er sterke druk om exportcontrolerende maatregelen te minimaliseren. Het is een beleid waar de wapenindustrie, waaronder Airbus, hard voor pleit. In Nederland komt dat onder andere terug in de mogelijke ondertekening van het Verdrag van Aken, dat de controle op de export van componenten verminderd.

Russische grondstoffen
Over veiligheid gesproken. Airbus blijkt voor zijn productieproces Russisch titanium te gebruiken. De Oekraïense overheid heeft dit aangekaart. Het bedrijf beloofde in 2022 al vervangende toeleveranciers te hebben, maar dat wil zelfs ondanks het in Europa hoogopgelopen veiligheidsvertoog niet erg lukken. Sachin Agarwal van het Indiase PTC stelde in februari '25 dat het nog voor de helft afhankelijk is van Russisch titanium.²

Corruptie en mensenrechten
Begin deze eeuw kaarten de ethische investeerders in EADS de corruptie van het bedrijf al aan. Het draaide destijds om Zuid-Afrika. Het zou niet de laatste keer zijn. In een kwestie rond de mogelijke schending van exportcontrole komt een andere zaak terug. In januari 2020 bereikte Airbus een schikking in een corruptiezaak en betaalde boetes van in totaal €3,6 miljard na corruptiebeschuldigingen in het VK, Frankrijk en de VS.
Ook rapporteerde Follow the Money dat Airbus samenwerkt met een bedrijf in Myanmar, een land waar de junta beestachtig huishoudt en de bevolking onderdrukt: “Daarmee schendt het bedrijf volgens deskundigen de internationale richtlijnen omtrent mensenrechten” merken de schrijvers op

Noten:
1) Deze informatie komt uit een factsheet van de BDS beweging uit juli 2024 over Airbus en Israel: 'UCL, Airbus & Complicity in Israeli Apartheid, Occupation & Genocide'.
2) Hij zei: “So just for clarity, the titanium prices cannot get impacted because already in the current sanctions that are there on Russia, titanium is excluded from any sanctions. So all, so all titanium getting produced from Russia is going into all the OEMs, including saffron and, and Boeing and Airbus and Rolls Royce. So almost 50, 40 to 50% of what Airbus and Safran or Rolls Royce buys still comes from Russia.” Zie: Ptc Industries Ltd (539006) Q3 2025, AlphaStreet Earnings Call Transcript, February 25, 2025.

My tweets for April 2025

 Latest on top (updated regularly):
(https://twitter.com/martinbroek)

April 9

***
RFI spoke with Mr. Burilkov of Leuphana University in Lüneburg, Germany, who co-authored a report on 'Defending Europe without the US' (https://www.bruegel.org/analysis/defending-europe-without-us-first-estimates-what-needed), published by the Bruegel think tank and the Kiel Institute for the World Economy. [Audio incl.] https://www.rfi.fr/en/podcasts/international-report/20250408-eu-struggles-for-defence-independence-as-trump-turns-up-the-heat-on-security

***
A newly published Russian military research report has concluded that the #US-manufactured M2A2 Bradley ODS SA infantry fighting #vehicle surpasses the #Russian BMP-3 in most key characteristics. https://www.defensemirror.com/news/39232/U_S__Bradley_Infantry_Vehicle_Outperforms_BMP_3__Russian_Experts

***
Dutch government wants security screening for scientists/students before letting them work on sensitive technologies or conduct research with implications for national security. The plan is in the early stages of the legislative process.
The government hopes to roll out the screenings in mid-2027. https://www.politico.eu/article/dutch-government-scientists-tech-national-security-espionage/

***
CEO at #Ukrainian Council of Defence Industry Ihor Fedirko has announced that Ukraine is rapidly increasing its weapons production, now manufacturing more #howitzers than all other #European countries combined. https://caliber.az/en/post/ukraine-s-weapons-production-soars-outpaces-entire-europe-in-howitzer-manufacturing

***
#EDGE Group’s Beacon Red and #UAE-based #AI company #Presight have signed a strategic MoU at the LAAD arms fair in Rio de Janeiro. The agreement aims to sell AI-powered security and digital transformation solutions in key markets, including Latin America. https://defensehere.com/en/edge-beacon-red-sign-mou/

***
As global conflicts escalate & #arms #transfers reach record highs, the American Society of Int. Law #ASIL 2025 annual meeting will close with a critical #discussion on weapons procurement, arms transfers, and international law’s capacity to regulate them. https://www.asser.nl/about-the-asser-institute/news/asil-2025-closing-plenary-can-arms-trade-bring-about-peace/

***
#Belgium pledges € 1 billion annual #military aid to #Ukraine, signs defense production deals

Belgian Prime Minister De Wever announces ten defense companies has established manufacturing ties in Ukraine as Brussels seeks to bolster European security.

https://euromaidanpress.com/2025/04/08/belgium-pledges-e-1-billion-annual-military-aid-to-ukraine-signs-defense-production-deals/

***
Chip workshop of the world, #TSMC, could face #penalties exceeding $1 #billion due to a US export control probe involving a chip used in a Huawei AI processor. The investigation focuses on TSMC's collaboration with Sophgo. https://www.devdiscourse.com/article/technology/3339673-tsmc-faces-billion-dollar-penalty-over-huawei-chip-controversy

***
Protest bij de #aandeelhoudersvergadering van #Airbus. Het protest wordt ondersteund door Bij1, Justice Now, BDS, Stop de Oorlog Amsterdam & SP Amsterdam.

Waar: Ferdinand Bolstraat 333 (Okura Hotel) A'dam.
Tijd: Dinsdag 15 april van 12.30-13.30 uur
https://stopwapenhandel.org/airbus-het-grootste-wapenbedrijf-van-europa-the-biggest-european-arms-company/

***
Dutch government tightens arms exports to Israel.

But a policy of case by case controle is installed instead of General Licenses (c-b-c is common for large parts of Dutch arms exports). How control will be implentated, tight or loose, is something else. https://www.jns.org/dutch-government-tightens-arms-exports-to-israel/

Correct title: The Netherlands amends general licenses for dual-use and military items. And an addition to the article above.
https://sanctionsnews.bakermckenzie.com/the-netherlands-amends-general-licenses-for-dual-use-and-military-items/

April 8

***
Italian #Leonardo has signed a new Memorandum of Understanding (MoU) with the Kingdom of #Saudi Arabia to deepen industrial collaboration across the aerospace and defence sectors, building on the momentum of an earlier agreement signed in 2024. https://ukdefencejournal.org.uk/leonardo-expands-saudi-defence-ties-with-new-agreement/

***
European activists have besieged Maersk Copenhagen, protesting its role in transporting military equipment to Israel. They are calling for an immediate halt to shipments and for the Danish government to impose a comprehensive ban on arms exports to Israel. https://www.instagram.com/reel/DGd_S1iKwzf/

***
Kort geleden gangbaar beleid; nu al 'n kleine maar belangrijke stap.

Aangenomen wordt ook dat beleid betekent dat geen wapens via Rotterdam naar Israël zullen gaan. https://www.trouw.nl/politiek/strengere-nederlandse-controle-op-militaire-export-naar-israel~be79da81/

Bekend wat de US Flag Privately‐Owned Merchant Fleet vervoert? https://www.maritime.dot.gov/data-reports/us-flag-fleet-current

April 8

***
De volgende protest actie in #Papendrecht?

Gewraakte fabriek staat niet meer in #Hoogerheide

Protest tegen #Fokker #Elmo onderdelen voor de F-35 van #Israel. Alleen is Elmo in 2023 van Hoogerheide naar Papendrecht verhuisd. https://www.pzc.nl/bergen-op-zoom/demonstranten-blokkeren-in-hoogerheide-totaal-verkeerde-fabriek-van-fokker-om-f-35-onderdelen-maar-we-komen-terug~abeb6f3d/

***
Is the new #GCAP fighter developed by the UK, Italy, & Japan a way #Saudi Arabia’s can buy itself into this air capability? #Participation could help fund & lower development costs for all. It offers Ryadh a modern jet without US strategic restrictions. https://www.msn.com/en-us/news/world/snubbed-by-f-35-deal-saudi-arabia-fractures-global-fighter-jet-alliances-with-gcap-pivot/

***
While stocks have generally sold off after U.S. President Donald Trump announced his plan for “reciprocal tariffs”, European and Asian arms manufacturers are still posting respectable gains on a year-to-date basis, with some rising over 100%. https://www.cnbc.com/2025/04/08/lack-of-trust-in-the-us-boosts-european-and-asian-defense-stocks.html

***
Easier said than done.

Europe wants to redouble its efforts to make steel “green” – producing the key ingredients for tanks, shells and ships in an environmentally conscious way.

https://www.defensenews.com/global/europe/2025/04/04/europes-defense-puts-a-fresh-twist-on-steel-growth-engine-of-old/

April 7

***

A report [seems not] by the UN has revealed that US-made M4, M16 rifles & other weapons under Taliban control, have turned into a black market in Afghanistan.
https://minutemirror.com.pk/afghanistan-becomes-black-market-for-weapons-un-releases-shocking-report-378433/
It seems to be this report instead: https://smallarmssurvey.org/sites/default/files/resources/SAS-BP-2025-Taliban-Arms-Markets-EN.pdf

***
Bulgarianmilitary website on potential long term effects of #India-#South Korea pact on producing a larger part of K9 Vajra-T self-propelled howitzers locally in India.

Korea: #Hanwha
India: L&T’s Armored Systems Complex in #Hazira
https://bulgarianmilitary.com/2025/04/06/next-generation-artillery-rises-from-india-south-korea-pact/

***
Documents reviewed by Declassified & The Ditch have revealed that #Maersk, the world’s largest shipping company, is continuing to transport military cargo to #Israel, incl critical components for the #F35 fighter. https://slguardian.org/maersk-continues-to-transport-fighter-jet-components-to-israel/

Ships named: Maersk Detroit & Nexoe Maersk

***
#French naval players flood Abu Dhabi market. They have been expanding their presence in the #UAE as Abu Dhabi pursues its long-term goal of establishing a sovereign #naval industry. Some have landed new contracts or are lying in wait for more. [Paywall] https://www.intelligenceonline.com/international-dealmaking/2025/04/07/french-naval-players-flood-abu-dhabi-market,110409279-art

April 6

***
Liegen voor de veiligheid?

Militairen moeten onder ede worden gehoord over de Nederlandse aanval op #Hawija, vindt Winnie Sorgdrager. Ze deed onderzocht naar de aanval en werd verteld dat cruciale video's ervan waren vernietigd. Ze blijken tóch te bestaan. https://www.rtl.nl/nieuws/binnenland/artikel/5502790/militairen-horen-onder-ede-dodelijk-bombardement-irak-hawija

***
After acquiring BrahMos missiles in 2022, the Philippines is now at the brink of purchasing India’s Akash missiles in a $200 million deal. The Philippines increasingly turns to India for defense equipment amid its maritime disputes with China. https://www.inkl.com/news/philippines-eyes-200m-akash-missile-deal-with-india-amid-china-tensions

***
Op 22 april stemt de Eerste Kamer over 'n defensieverdrag met Israël. Zo wordt de samenwerking met een leger dat verantwoordelijk is voor talloze ernstige oorlogsmisdaden geformaliseerd. Een petitie hiertegen die The Rights Forum samen met PAX, DeGoedeZaak en Stop Wapenhandel opzette is bijna 40.000 maal ondertekend. https://boeddhistischdagblad.nl/nieuws/945634-the-rights-forum-geen-defensieverdrag-met-israel/

Over twee weken     (opm gemaakt 9/4/25) zou de Eerste Kamer in debat gaan over het defensieverdrag (SOFA-verdrag) met Israël. Het debat is nu uitgesteld. De directe aanleiding: debat over de begroting van Buitenlandse Zaken krijgt voorrang . https://rightsforum.org/eerste-kamerdebat-over-defensieverdrag-met-israel-uitgesteld/

***
#Microsoft's 50th anniversary party in Redmond, Washington, was disrupted when 2 employees staged solidarity with #Palestinian protests, voicing opposition to the company's ties to the Israeli military and its use of #AI in conflict zones. https://www.thedailystar.net/tech-startup/news/stop-using-ai-genocide-says-microsoft-employee-ai-ceo-solidarity-palestine-3864516

April 5

***
How Europe has spent £22,304,000,000 on weapons so far in 2025. The spending spree was said to be a reaction on a growing Putin threat. https://metro.co.uk/2025/04/03/europe-spent-22-304-000-000-weapons-far-2025-amid-growing-putin-threat-22836995/

Let’s organize a European movement against ReArm Europe! https://stoprearm.org/

***
Stop Wapenhandel blog:

The NATO Innovation Fund is a multibilllion-euro initiative designed to invest in emerging technologies with dual-use military and civilian applications. Although the fund bears the name of the NATO, the alliance is not involved financially or organisationally in the fund. Instead, the fund operates as as standalone venture capital fund that receives its capital from twenty four different NATO countries.

Stichting NATO Innovation Fund, Westermarkt 2, 1016 DK Amsterdam.
https://stopwapenhandel.org/to-stay-military-top-dog-nato-innovative-warfare-funding/

***
A number of reaons not to deliver or cooperate with Turkey on fighter aircraft. https://caat.org.uk/news/heres-why-the-uk-must-stop-its-warplane-deal-with-fascist-erdogan/

***
#Bosnia's foreign trade chamber said the #arms industry will be the country's economic sector worst affected by the newly-imposed #US #tariffs of 35%. The military industry accounts for over 60% of Bosnia and Herzegovina's total exports to the US. https://seenews.com/news/bosnian-arms-sector-faces-biggest-hit-from-u-s-tariffs-trade-chamber-1273348

***
Krijgsmacht voor veiligheid, maar wiens veiligheid eigenlijk?

Donderdag ontstond op de Ginkelse Heide bij Ede een enorme natuurbrand. De oorzaak was het gebruik van een rookgranaat. De laatste tijd werd juist gewaarschuwd voor droogte. Niet opgelet?
https://www.nu.nl/binnenland/6351513/brand-bij-ede-wake-upcall-voor-defensie-protocollen-misschien-achterhaald.html

***
15 out of 100

#US Senators voted down a pair of resolutions introduced by @BernieSanders to block $8.8bn in arms to #Israel.

0 Republicans;
14 Democrats voted
1 Senator Sanders

voted to restrict the sale of massive bombs and other military equipment.
https://www.democracynow.org/2025/4/4/headlines/15_senators_vote_against_88_billion_arms_sale_to_israel
 

Can Bernie stop billions in new US weapons going to Israel?
The real #Signalgate scandal is the fact that we are bombing #Yemen instead of finding a way to end the carnage in #Gaza.
https://responsiblestatecraft.org/signal-yemen/

***
Luckely hunger and the climate crisis are under control, so back to toys for the boys.

Germany's antitrust authority approved the creation of a joint venture between defense groups KNDS, Rheinmetall and Thales for the production of main battle tanks. https://www.morningstar.com/news/dow-jones/202504042347/germany-approves-tank-production-joint-venture

***
Journalistic investigations has drawn attention to Rheinmetall Denel Munition #RDM, the #SouthAfrican subsidiary of German Rheinmetall.

#Denel is suspected of violating SA legislation by sending weapons to conflict zones —namely, Yemen, Israel & Ukraine.

https://sundayindependent.co.za/dispatch/2025-04-04-amid-rheinmetall-scandals-activists-file-a-lawsuit-and-demand-transparency-and-justice/

April 4

***
Colombian President Petro announced that #Colombia intends to acquire Saab #Gripen E/F fighter jets from #Sweden to replace the country’s aging fleet of Israeli-Kfir aircraft. However, uncertainty remains due to the risk of a potential #veto by the #US. https://www.aerotime.aero/articles/colombia-selects-saab-gripen-us-engine-veto

***
Germany set to ease arms sales to Middle East. New government expected to focus on defence and economic needs as UAE-friendly politicians vie for foreign minister role. https://www.thenationalnews.com/news/europe/2025/04/03/germany-set-to-ease-arms-sales-to-middle-east/

***
#HegsethGate continues

The Pentagon’s top watchdog has begun an investigation into Defense Secretary Pete Hegseth’s use of #Signal, a commercial messaging app, to plan military strikes on #Yemen.

https://www.defensenews.com/pentagon/2025/04/03/watchdog-to-investigate-hegseths-sharing-of-airstrike-info-on-signal/

***
Karol Nawrocki, a right-wing candidate in #Poland’s upcoming presidential election, has voiced support for a strong relationship between the Polish and #US military sectors, describing such #cooperation as a "strategic national interest." https://www.polskieradio.pl/395/7784/Artykul/3506057,polish-presidential-contender-praises-us-defence-firms-at-amcham-meeting

***
#Russian national sentenced to nearly 6 years in prison nu a US judge for conspiracy to #export controlled aviation tech to Russia & to launder money in connection with the illegal export scheme. Late 2024 another Russian national got 2 years for his role. https://www.justice.gov/opa/pr/leader-export-control-evasion-scheme-sentenced-70-months-prison

April 3

***
Report by the murky Kharon institution (focussed on sanctions policy) with CEO Matthew Epstein.

"According to a Kharon investigation, the flow of dual-use technologies from Ukraine to Sudan began before the civil war broke out." https://www.kharon.com/brief/ukraine-sudan-civil-war-arms-trade

***
Up in arms

#France is calling for a new European plan to ramp up #ammo production, including of complex ordnance such as missiles, & wants to move forward at a meeting of #EU defence ministers in Warsaw this week, French MoD Sébastien Lecornu said. https://www.defensenews.com/global/europe/2025/04/02/france-calls-for-new-eu-ammo-plan-speeding-up-satellite-constellation/

***
Upcoming Event

Under the Radar: Corruption's Role in Fuelling Arms Diversion

Report launch by Transparency International, co-sponsored by the Forum on the Arms Trade. https://www.transparency.org.uk/events/under-radar-corruptions-role-fuelling-arms-diversion

***
Following a massive arms deal with Poland, S. #Korea has now set its eyes on #Egypt, a new potential suitor seen as the next biggest #export market for military products after the US. https://www.koreatimes.co.kr/learningenglish/national/20220808/egypt-emerges-as-new-market-for-korean-arms-exports

***
US Officials oppose #Europe’s move to buy local #weapons.

The US concern about limits on arms purchases reflects a tension at the centre of the #Trump administration's Europe policy.

https://www.reuters.com/world/us-officials-object-european-push-buy-weapons-locally-2025-04-02/

Here an article reporting on the current situation of European depencence on the US.

https://en.protothema.gr/2025/04/02/the-harsh-reality-of-european-armaments-and-europes-independence-from-the-u-s/

Euro NATO states increased arms imports by 105% between 2020-24 compared to the previous 5 years. The US supplied 64% of these weapons, up from 52% in 2015-2019. Etc.

April 2

***
#Philippines cleared to buy #F16's at estimated $5.6B. https://www.dsca.mil/press-media/major-arms-sales/philippines-f-16-aircraft

It comes just days after Defense Secretary Pete Hegseth visited Manilla and pledged greater defence ties between the two countries. https://breakingdefense.com/2025/04/philippines-cleared-to-buy-f-16s-at-estimated-5-6b/

***
Nijmeegse #Radboud Universiteit moet samenwerking met 2 universiteiten in #Israël voorlopig #opschorten. Dat adviseert een commissie die op verzoek van het universiteitsbestuur de banden met de Hebrew University en Tel Aviv University heeft bestudeerd. https://www.gelderlander.nl/nijmegen/radboud-universiteit-moet-samenwerking-met-israelische-universiteiten-opschorten-adviseert-commissie~a77742b0

***
Links moet zich keren tegen internationale potvertering en pervertering rond defensie, aldus Literatuurwetenschapper Den Boef op Joop.nl.

Onder die titel veegt hij een verzameling gedachten bij elkaar als een start naar een andere aanpak.

https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/links-moet-zich-keren-tegen-internationale-potvertering-en-pervertering-rond-defensie

***
Swap aside:

#Europe is deepening security ties with #Turkey despite Erdoğan’s authoritarian crackdown, prioritising defence amid tensions with the US and the threat from Russia.

- https://www.moneycontrol.com/europe/?url=https://www.moneycontrol.com/world/europe-deepens-security-ties-with-turkey-despite-democratic-backsliding-amid-trump-putin-reset-article-12981523.html

- https://www.wsj.com/world/europe/europe-turkey-alliance-defense-trump-2c85217b

***
https://www.moneycontrol.com/europe/?url=https://www.moneycontrol.com/world/europe-deepens-security-ties-with-turkey-despite-democratic-backsliding-amid-trump-putin-reset-article-12981523.html

***
#Unions are facing a process of reverse defence #conversion: with sources & productive activities being shifted from a civilian-oriented economy towards a military-oriented one, and traditional positions on #peace policy are at risk of being #swept #aside. https://www.rosalux.de/en/news/id/53248/organized-labour-against-the-new-cold-war

***
In the interest of European military capabilities, isn't it, #Poland has signed a major agreement with the US for long-term support for its #Patriot missile defence systems, in a move seen as strengthening the country’s military ties with the #US. #NATO https://www.polskieradio.pl/395/7786/Artykul/3504261,poland-signs-2bn-patriot-missile-support-deal-with-us

***
Whispering in the direction of a #nuclear Eurobomb becomes louder. The #German rol may be to co-#finance the nuke capabilities of London and Paris, stated Karl-Heinz Kamp, an associate fellow of the German Council on Foreign Relations. https://www.defensenews.com/opinion/2025/04/01/germany-can-co-finance-european-nuclear-deterrence/

***
Rights or power politics

UK rights and anti-arms trade movements pressures government to end arms sales to Israel. Trump's nominee to be ambassador to London said Tuesday he would ask Britain to reverse a partial suspension of arms exports to Israel. https://www.spacewar.com/reports/Trump_nominee_says_to_press_UK_on_Israel_arms_999.html

The spoils of war; power, profit and the American war machine

The spoils of war; power, profit and the American war machine, is een verzameling artikelen van Andrew Cockburn* geschreven tussen september 2013 en mei 2020. De hoofdstukken worden afgesloten met een korte tekst waarin recente ontwikkelingen zijn verwerkt. De inleiding is speciaal voor dit boek geschreven en het laatste hoofdstuk is toegevoegd aan de gebonden versie toen het als in 2023 als paperback verscheen. Het is verdeeld in vier delen: I, over oorlog; II, de nieuwe Koude Oorlog; III, de oorlog tegen het terrorisme; en IV het graaien naar miljarden.

Dat laatste deel is een buitenbeentje in het boek. Patrick Cockburn heeft veel over oorlog en de betrokkenheid van de Verenigde Staten daarbij geschreven,** maar hier gaat het grotendeels over de (aanloop naar) de financiële (banken) crisis van 2008, en de voortzetting ervan in de jaren daarna. De weigering van de overheid in Washington om afdoende maatregelen te nemen en volwaardige wetgeving aan te nemen en uit te voeren. Opmerkelijk genoeg worden de presidenten Clinton (1993-2001), Obama (2009-2017) en Trump (2017-2021) en de leden in hun regeringen die de belangen van de financiële sector behartigden in dit verband vermeld. De president in de periode tussen Clinton en Obama, George W. Bush, wordt niet genoemd. Wel een aantal direct betrokkenen in de Republikeinse en Democratische gelederen, waaronder Robert Rubin die weinig naliet om de banken te steunen en de problemen te vergroten.

Corruptieschandaal

Cockburn volgt de route van de financiële misstanden nog verder, Maleisië in. Daar was premier Najib Razak de spin in een corruptieschandaal van enorme proporties. Hollywood, Trump, Obama, Tony Blair, Jamal Kashoggi, Coldman Sachs, miljarden dollars, en bijvoorbeeld de moord op een potentiële klokkenluidster, speelden daarin een rol. Het was een kwestie van corruptie in de hoogste politieke en maatschappelijke kringen, in Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten, maar ook in de Westerse wereld. Woede welt op, al zit Razak inmiddels vast, als je leest wat de zogenaamde bestuurlijke elite meende te kunnen doen. Met bewondering noemt Cockburn – de nog steeds actieve – Sarawak Report. Dat is de website van Clare Rewcastle Brown (de schoonzus van de voormalige Britse premier Gordon Brown) die zoveel mogelijk heeft proberen te ontrafelen van de misstanden.
     Cockburn schrijft even lezenswaardig over deze zaken als over militaire kwesties en de militair industriële belangen.

Sanctiepolitiek***

Wapens en oorlog duiken op als een donderslag bij heldere hemel in het laatste hoofdstuk van het vierde deel. Dat hoofdstuk draait rond de oorlog in Oekraïne. Hij laat hierin zien dat de oorlog voor Poetin belangrijk is in zijn hang aan de macht; de Russische militaire industrie – net als elders – bol staat van de corruptie (zodat zelfs de hele financiering voor drone productie kon verdwijnen en in allerijl Israëlische exemplaren moesten worden aangeschaft); de Europese NAVO-bondgenoten voor de wapenindustrie van de VS een melkkoe zijn; Europa zich door het volgen van de VS-sanctiepolitiek vooral zelf in de vingers snijdt; sancties daarbij niet al te best werken; de militaire uitgaven enorm zijn; en de militaire capaciteiten die daarvoor terug komen daar schril tegen afsteken.

“Het doel van het “militair industriële complex van de VS is niet de voorbereiding van oorlog,” zo stelt hij, maar “het gaande houden en vergroten van de stroom aan publiek geld die die kant opgaat, vooral door steeds duurdere en complexere wapens van een twijfelachtige noodzaak.”

En hoewel de uitgaven constant groeien zijn ze daarom nooit genoeg. Het zijn vooral de Amerikaanse wapenbedrijven die hun voordeel doen met de oorlogskoorts die op de Russische inval in Oekraïne volgt. Welke opties er wel zijn na de Russische inval in Oekraïne, om de oorlog te beëindigen of op zijn minst een halt toe te roepen, blijft helaas buiten beeld.

Drol

Technische problemen na evenveel mankementen bij de F-35 (“a piece of shit” volgens Christopher Miller, zelf ook allerminst een frisse jongen) konden niet voorkomen dat Europese landen in grote getale het Lockheed gevechtsvliegtuig gingen kopen – ten koste van de Europese militaire luchtvaart industrie.
     De inzet van de F-35 door VS-mariniers in het Midden-Oosten wordt beschreven. Dat was 17 jaar nadat het programma begon, maar allerminst een succes. Ze waren in staat tot één vlucht per drie dagen en bij tegenstand zouden ze niet de lucht in kunnen zonder bescherming van andere vliegtuigen.
    Cockburn stelt dat er bij de publieke opinie van de klanten voor de straaljager nauwelijks protest was, “mogelijk door bijna volledige afwezigheid van geïnformeerd commentaar in de pers,” zo zoekt hij naar een reden. Dat het kopen van de producten van Lockheed niet in de eerste plaats militair materieelbeleid is, maar een versteviging van de trans-Atlantische band zou een zwaarder wegende verklaring kunnen zijn.
     Pas als Trump met zijn tweede ambtstermijn is gestart, begint men die afhankelijkheid als probleem te zien, zoals zelfs Aviation Week constateert. Maar de afwijzende visie van Portgal blijkt bijvoorbeeld al snel weer uitgevlakt te worden.
     De F-35 wordt door Cockburn neergezet als een wapensysteem waarmee 133.000 banen gemoeid zijn en waarvoor productie over 45 Staten is verspreid. Is dat laatste efficiënt? Nee maar het levert wel steun voor het programma op. (Overigens tegen enorme kosten. Alleen de onderhouds- enexploitatiekosten bedroegen $1,1 biljoen in 2018 en waren 5 jaar later gestegen tot $1,58 biljoen (een 44% groei) en de aanschafkosten bedragen naar schatting $ 442 miljard. Zie ook tabel hieronder.) Dat dergelijke uitgaven gepaard gaan met banen is niet bijzonder. Die zouden er ook komen als de uitgaven werden gedaan voor duurzame energie, gezondheidszorg en bijvoorbeeld verbetering van de vervoersinfrastructuur. Al steken investeringen in de wapenindustrie wel schril af tegenover andere sectoren (zie bijvoorbeeld tabel 3 in The Economic Impact of Arms Spending in Germany, Italy, and Spain).

Oostwaarts

De beweging oostwaarts van de NAVO, met de Verenigde Staten als leider, door Clinton was niet in eerste plaats bedoeld om vrede en veiligheid te versterken, maar een nieuw afzetgebied voor de wapenindustrie te creëren en zo kiezers aan te winnen in de Midwest van de VS waar veel wapenindustrie is gevestigd.
     Follow the money is ook hier een goed begin van een analyse, ook omdat anders veel van de militaire uitgaven van de VS niet te begrijpen zijn. Cockburn beschrijft de dat de inzet van bepaalde wapens niet gebeurt omdat deze het meest geschikt zijn, maar omdat ze zo hun aankoopwaarde moeten bewijzen, terwijl er ander militair materieel is dat geschikter is, maar vervangen moet worden om de financieringsstroom op gang te houden. Zo beschrijft hij de inzet van de nieuwe veel duurder ongeschiktere B-1 bommenwerper boven de A-10 bij inzet in Afghanistan met onbedoelde dodelijke slachtoffers als gevolg (zowel aan Afghaanse als eigen kant). Bij een ongeluk werd zwaar ingezet om de B-1 van alle blaam te zuiveren, zelfs toen dat ten koste ging van eigen militair personeel. De A-10 moest verdwijnen om plaats te maken voor nieuwe wapens en daarmee nieuwe uitgaven.

Nucleaire kosten

Hoofdstuk 3 heet Hoe een nucleaire oorlog te beginnen. Het beschrijft de falende controle over de opdracht kernwapens af te vuren en hoe een rapport hierover werd weggemoffeld. Verder noemt Cockburn de enorme kosten van het nucleaire wapenarsenaal. Het verbaast hem dat de $ 1.200 miljard die Obama heeft vrijgemaakt om het kernarsenaal te moderniseren geen enorme verontwaardiging heeft opgeroepen. De protesten komen er pas met de eerste regeerperiode van Trump. Het draait dan vooral om de angst of de president een nucleaire oorlog kan starten. De wetgeving om die mogelijkheid te beperken is inmiddels ingebracht, maar nog niet door huis en senaat (er is allerminst daadkracht op dit gebied).
     De plannen voor de productie van plutonium voor kernwapens gaan inmiddels door. De schrijver heeft het over 80 nieuwe plutonium pits (de nucleaire kern van een atoomwapen), terwijl er nog zo'n 14.000 bruikbare pits opgeslagen liggen (Pax Christi had het in 2019 over 15.000). Cockburn zegt dat dit programma mogelijk zo'n $ 42 miljard zal gaan kosten. Hij geeft daarmee weer een inefficiëntie argument, grote bedragen worden onnodig uitgegeven. De Bulletin of Atomics laat nog wel wat beren op de weg zien die gepasseerd moeten worden voordat die jaarlijkse productie op gang komt.
    Later komt de schrijver nog terug op de modernisering van het kernwapenprogramma en merkt dat op dat dit zo'n biljoen (1.000 miljard) dollar aan de staatskas zal onttrekken.

Organisme

Het militaire complex van de Verenigde Staten kan het best worden begrepen, niet als een organisatie, maar als een levend, onverzadigbaar, organisme, dat slechts gericht is op zijn eigen overleven, positie en macht. Met die visie begint hoofdstuk 4, waarin wordt stil gestaan bij hoe het monster zich voedt. De levendige beeldspraak komt ook terug in de woorden van Franklin Spinney, een analist van het Pentagon, die stelde dat dit levende systeem “een ingebouwde zelfverdediging kent die krachtig reageert als een bedreiging van zijn voedseltoevoer – ons geld – een bepaald omslagpunt raakt.” Of een dergelijke metafoor adequaat is, kan je betwisten.
     Van iedere door het Congres goedgekeurde dollar ging in 2019 53ct als – laat ik de beeldspraak nog even volgen – als voedsel naar het Pentagon (controle op die uitgaven was echter minimaal). Maar het hongerige wezen is niet alleen. Er zijn andere bedrijven rondom de militaire organisatie die ook gebruik maken van de enorme uitgaven. Zo wordt TransDigm beschreven, een bedrijf dat bedrijven die weinig gangbare maar essentiële militaire componenten maken opkoopt. Vervolgens wordt in rap de tempo de prijs ervan verveelvoudigd. Het oogt lelijk, jaagt de overheid op kosten, maar is niet illegaal. Een machtig apparaat als het Pentagon kan of wil dit blijkbaar niet voorkomen. Dan zijn er nog de overbodige uitgaven die worden gedaan in de strijd tussen de verschillende krijgsmachtonderdelen, die elk belangrijk willen zijn en een flink deel van de begroting willen hebben om de eigen tak te versterken.
     Een voor de hand liggende vraag die Cockburn stelt is: waarom zouden wapens steeds duurder moeten worden? Kunnen ze alleen dan beter worden? Krachtige PC's zijn toch ook juist steeds beter en steeds goedkoper geworden. Er is en groot vertrouwen in de steeds geavanceerder technologie, bij politici en journalisten. Zo kon bijvoorbeeld gewerkt worden aan een laserwapen voor vliegtuigen. Maar wel onmogelijk. Geen enkel vliegtuig kan de benodigde energie meenemen de lucht in, maar de dollars bleven stromen.

Rijzende vloer

Het lijkt erop alsof er een steeds verder rijzende bodem ligt waar het militaire budget niet door kan zakken. De eerste regeerperiode onder Obama was een uitzondering, maar op zo 'n moment van afnemende budgetten komt een krachtige reactie op gang en het verwijzen naar enorme dreigingen. Als een oorlog afloopt worden onmiddellijk nieuwe bedreigingen gezocht en in de strijd om de dollar (of aan de andere kant van de oceaan, de euro) geworpen. “Dreigingen hoeven niet reëel te zijn om aan de geldboom te schudden,” en wapenprogramma's niet haalbaar. De staatssecretaris voor Defensie, Michael Griffin, reageerde enthousiast op de ontwikkeling van de hypersonische wapens: “Dit brengt ons terug naar de Koude Oorlog toen we op een zeker moment wel 30.000 nucleaire koppen en raketten om af te vuren hadden.” Zijn droom was niet de veiligheid, maar het in stand houden van de eigen organisatie en het veld daaromheen door zoveel mogelijk middelen te verwerven en te verdelen. Cockburn noemt een paar problemen met de hypersonische wapens: manoeuvreren, het grote voordeel van deze wapens boven raketten kost snelheid en de benodigde koelsystemen om bijvoorbeeld de besturingssystemen te laten werken bij de hoge snelheid zijn onmogelijk in de wapens te verwerken.

Als je de militaire organisatie als vraatzuchtig organisme beschouwt dan snap je makkelijker waarom het omgeven is door corrupte praktijken, mismanagement, werkt aan onmogelijke projecten en waarom het niet biedt waarvoor de krijgsmacht zegt te bestaan, landsverdediging.
     De schrijver merkt op dat dit ook in Rusland het geval is. Ook dat land deed allerlei militaire uitgaven die niet in eerste plaats de krijgsmacht ten goede kwamen, maar de elite rond de machthebbers. Dat “de wapenlobby aan beide zijden uit eigenbelang financiële middelen en bureaucratische voordelen zoekt ,” komt goed uit zo kan de tegenstander worden ingezet “om de eigen ambitie te rechtvaardigen.” Overdrijving wordt daarbij niet geschuwd. Anderzijds kan je deze 'verspilling' misschien ook begrijpen door de visie dat de krijgsmacht een deel van de overheid is waarmee de heersende klasse zijn belangen verdedigt, zowel intern als extern, daar hoort het binnen harken van middelen dan bij. Dat geldt voor Poetin en zijn entourage, maar ook voor de elite in de Amerikaanse politieke en economische klasse, zowel rond de Democraten als Republikeinen. Je kan dat een organisme noemen, of wat saaier de reële organisatie van de macht.

Nieuwe markt

In het hoofdstuk Game On wordt aandacht besteed aan de uitbreiding van de invloed van de VS naar Oost-Europa. Het begint met de opmerking dat Roemeense ziekenhuizen geen stromend water hadden. Tegelijkertijd werd het land wel een potentiële klant voor nieuwe wapens door de uitbreiding van de NAVO oostwaarts.
     De uitbreiding werd verkocht als een middel om vrede te brengen in Europa. Niet iedereen was het daar mee eens. Georg F. Kennan wordt uitgebreid geciteerd, hij zag het in 1997 al als de grootste fout in de politiek van de VS. Geluisterd werd er naar de gigant in het Amerikaanse machtsdenken niet. Clinton stapte samen met Republikeinen in het bootje met die oostwaartse koers. Binnenlandse electorale overwegingen speelden daarbij voor Clinton een rol. Anderen steunden de politiek om de Russen een laatste schop te verkopen, zoals assistent Staatssecretaris voor Defensie Chas Freeman stelde. Binnen die ontwikkeling ging de militaire luchtvaart-industrie al snel op pad naar Polen, Tsjechië en Hongarije, markten voor de F-16. In 2014 hadden de twaalf nieuwe lidstaten al voor zo'n 17 miljard dollar aan wapens gekocht in de VS.
     Ondertussen werd in kringen van de Washingtonse politiek economische elite een lobby opgezet om tegenstand tegen de uitbreiding de wind uit de zeilen te halen. Cockburn beschrijft het met flair en in detail. Europa was weer een markt voor wapens uit de VS en de spanning met Rusland was weer terug.

Nuland

Victoria Nuland komt uitgebreid naar voren. Echtgenote van internationale betrekkingen havik Robert Kaplan (o.a. adviseur van Dick Cheney), en zelf VS-ambassadeur binnen de NAVO en met een enorm netwerk en status, stelde Bush voor om Georgië en Oekraïne als NAVO-lidstaten toe te laten. Bush ging niet om (Cheney zou het op een cruciaal moment wel voor elkaar krijgen, zoals Jaap de Hoop Scheffer vermoedt). Veel later neemt Biden diezelfde Nuland overigens op in de top van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
     Cockburn gaat door op Nuland. Hij citeert uit een gelekt telefoontje van haar met de ambassadeur van de VS in Oekraïne. Het gaat over de favoriete kandidaat voor het presidentschap. Voor Europa was dat bokser Vitali Klitschko, voor de VS was het Aseniy Yatsenyuk. En om haar positie in dat telefoongesprek duidelijk te maken, stelde ze: “fuck de EU.” Om de gewenste kandidaat boven te laten drijven moesten connecties gesmeed worden en zaken gedaan met de oligarchen. Ook de handelswijze in Oekraïne: de gemene zaakjes, politieke druk, zelfverijking, corruptie, intriges, private legertjes en uiteindelijke resultaten worden gedetailleerd beschreven met naam en toenaam. In de cursieve update bij het artikel uit 2015 wordt gesteld dat Volodymyr Zelensky als vertrouweling van oligarch Kolomoisky in 2019 president van de Oekraïne wordt. (Later maakt Elon Musk de achilles hiel van de samenwerking met corrupte oligarchen voor de president van de Oekraïne, zoals in 2019 al werd voorspelt).

F-35

Het is niet vreemd dat F-35 herhaaldelijk aan de orde komt. De schrijver merkt vooral op dat de kosten voor het gevechtsvliegtuig blijven stijgen en dat voor een vliegtuig dat eerder al een een drol genoemd werd. De kosten komen al neer op 1,5 biljoen dollar op moment van schrijven, 2016. Hoe zit dat later? De ontwikkeling van de kosten voor de F-35 of JSF blijkt uit de rapporten van de Rekenkamer van de VS (GAO). Het toont wat een prachtige melkkoe dit programma is, een rund dat als bij toverkracht vrijwel iedere vier jaar weer fors is gegroeid. Het onderstreept Cockburns betoog.

Jaar uitgave incl. link rapport	GAO teksten: kosten aanschaf (en onderhoud en gebruik, indien gegeven)                                                      Tabel door Martin Broek
Mei 2000	As currently planned, the program will cost about $200 billion to develop and procure over 3,000 aircraft and related support equipment for the Air Force, the Marine Corps, the Navy, and Great Britain. Specific details [production and operation and support costs ] cannot be provided due to the competitive nature of the Joint Strike Fighter program.
Mei 2004	(...) it will cost an estimated $245 billion for DOD to develop and procure about 2,400 JSF aircraft and related support equipment by 2027
Maart 2008	DOD is expected to develop, procure, and maintain 2,443 aircraft at a cost of more than $950 billion.
Juni 2012	Total U.S. investment is now projected at nearly $400 billion to develop and acquire 2,457 aircraft through 2037 and will require a long-term, sustained funding commitment. Projected annual acquisition funding needs average more than $12.5 billion through 2037 and life-cycle operating and support costs are estimated at $1.1 trillion.
Maart 2016	With estimated acquisition costs of nearly $400 billion, the F-35 Joint Strike Fighter—also known as the Lightning II — is DOD's most costly acquisition program. DOD also estimates that the F-35 fleet will cost around $1 trillion to operate and support over its lifetime, which poses significant long-term affordability challenges for the department
Mei 2020	The total acquisition costs for the F-35 exceed $428 billion and include the procurement of 2,470 U.S. aircraft through fiscal year 2044.In addition to the acquisition costs above, the program estimates that the sustainment costs to operate and maintain the F-35 fleet for its planned 66-year life cycle are $1.2 trillion, bringing the total cost of the F-35 program to over $1.6 trillion.
Mei 2024	DOD estimates that these development efforts—as well as the costs to maintain and operate the 2,470 planned aircraft through 2088— will exceed $2 trillion.
Duidelijk is uit dit beknopte overzicht dat de kosten enorm oplopen. De in de kosten verwerkte aantallen en uitgaven kunnen niet een op een vergeleken worden. In 2000 wordt een aanschaf bedrag van $200 miljard genoemd, zonder operationele en onderhoudskosten te noemen (dat gebeurt ook in 2004 niet). In 2012 wordt al het dubbele aanschaf bedrag genoemd. De overige kosten blijven ook snel stijgen.

Afghanistan

Er is de opvallende houding van de VS met betrekking tot Afghanistan, waar ze hun eigen monster creëerden. Ook dit kan gezien worden als een inefficiënte inzet van middelen. In de VS werd in 1993 al een bomaanslag op het World Trade Center gepleegd door een Afghanistan veteraan gestationeerd bij MAK in Brooklyn, ook bekend als Afghan Service Bureau, gericht op werving van Jihad-strijders en gefinancierd door de CIA en Saoedi's. Op 9/11 werd die mislukte aanslag dan nog eens gruwelijk overgedaan door Saoedische terroristen. Cockburn zou zichzelf niet zijn als hij niet de onfrisse links hierbij bovenhaalt. Van het onthullen van de achtergronden zijn inmiddels meer voorbeelden. Het is vooral moeilijk betrouwbare en net niet helemaal betrouwbare informatie te schiften. Hij baseert zich in zijn beknopte weergave vooral op officiële informatie. Dus hoewel het soms lijkt op het zoeken naar complotten, is het vooral het ontrafelen van de verhulde machinaties. Het is een taak voor een journalist. Hoewel spannend, moet dit toch niet afleiden van de hoofdstelling van het boek, het door het militaire apparaat verkwisten van overheidsmiddelen.

Jemen

In het geval van Jemen komt Nederland positief aan de orde. Den Haag stelde in september 2015 binnen de Verenigde Naties voor om een onafhankelijk onderzoek te doen naar oorlogsmisdaden aan alle kanten van het conflict. Saoedi Arabië en de oude machthebbers in Jemen protesteerden. De VS koos de kant van die landen, dus tegen Nederland in. Cockburn vroeg een senior medewerker van het State Department waarom. “De Jemenieten willen het niet,” antwoordde die. Volgt de VS hen dan in hun beleid, was de vervolgvraag. “Als we het er mee eens zijn wel.” Goed onderzoek naar oorlogsmisdaden moesten blijkbaar wijken voor hogere belangen. Obama had de landen in de regio nodig om de Iran deal van de grond te krijgen, zo werd Cockburn verteld door William Luers, een VS-diplomaat. De bondgenoot in Den Haag moest maar even wijken. Evenals rechtvaardigheid en mensenrechten. Al-Qaeda was inmiddels een medestrijder tegen de Houti's en werd ontzien en Obama zorgde intussen voor enorme wapenleveranties aan Riyad, ter waarde van $ 111 miljard. De Jemenitische bevolking werd speelbal van de macht, met alle verschrikkingen van dien.

Onderzoeken

In de VS zelf werd onderzoek naar de betrokkenen bij 9/11 gedwarsboomd en uitkomsten onder de pet gehouden met een actieve rol van wederom President Obama. Bij een openbaarheidsverzoek was een zwart gemaakte pagina al winst, omdat dit aangaf dat er meer was dan eerder werd vrijgegeven.
    In Afghanistan zelf werd met geld gestrooid om de oorlog vorm te geven. De schrijver merkt op dat het met een natte vinger benadering (guesstimate) minstens om zo'n $ 110 miljard ging voor reconstructie. Een enorm bedrag dat maar met moeite in het land besteed kon worden. Hoge overhead kosten, het leveren van producten die niet bruikbaar waren, het betalen van bouwwerken die nooit gebouwd werden, kortom de hele trukendoos werd ingezet. Een onderzoeker naar het programma voor het Congres, John Sopko, merkte tegelijkertijd op dat zijn veiligheid gevaar liep, en liet veelzeggend in het midden of dat binnen of buiten de VS-ambassade was. Uiteindelijk zouden zijn onderzoeken via de wet openbaarheid van bestuur (FOIA) vrij gegeven worden.
    Er gingen ook veel middelen naar de strijd tegen de verbouw van papaver en de laboratoria waar er heroïne van gemaakt werd. Zo zou de Taliban grote inkomsten kwijt raken. De hoeveelheid getroffen labs en de inkomsten werden zwaar overtrokken en ook verder was de aanpak verre van succesvol. Weer miljarden uitgeven zonder veel effect.

Oorlogseconomie

“Nu de wereldwijde economie en die van de VS afgaat op een recessie (gedeeltelijk veroorzaakt door de zelf veroorzaakte schade die werd veroorzaakt door sancties op Russische energie export), wordt de aantrekkingskracht van een oorlogseconomie, gestuurd door de privé passies van zoveel partijen, steeds aantrekkelijker, en beangstigender,”
met die woorden sluit Cockburn zijn boek af.

Je zou de Europeanen die denken dat de veiligheid met steeds meer militaire middelen wordt vergroot willen wijzen op dit boek vol teksten uit het recente verleden. Want dat is wat een boek als dit doet, het laat je kijken over de waan van de dag en langdurige trends zien die nopen tot een andere aanpak.
     In de VS zelf zorgen hogere uitgaven opvallend genoeg voor minder militaire macht, merkt de schrijver op. Efficiëntie ontbreekt – veel meer dan waar ik voor het lezen van The spoils of War van uitging – blijkbaar ook in Washington, verblindt als men is door de lobby van wapenindustrie die verkiezingscampagnes financiert en stemmers over de streep kan trekken.
     In Europa worden uitgaven doorgeduwd waarvoor voorlopig weinig terug zal komen, omdat het gros van de aankopen in de Verenigde Staten gedaan wordt, een land dat zelf een groot deel van zijn Staatsbegroting inzet om het militaire varkentje te spekken en zich daarvoor diep in de schulden steekt en voor veel andere kosten geen gelden vrij maakt. Om in Europa de kosten van die wapenprogramma's te financieren wordt gesproken over bezuinigen op sociale uitgaven.
     Ook in Europa verschuift men naar het militaire keynsianisme en wordt wapenproductie zelfs als een alternatief voor autoproductie neergezet. De argumentatie voor de opbouw van een oorlogsindustrie zijn de ongewisse politieke koers in de VS en de oorlog van Poetin in Oekraïne. Grote en moeilijk omkeerbare veranderingen worden doorgevoerd die van het Europa van diplomatie een Europa van de kanonnen dreigt te maken. Diplomatie is iets voor naïeve geitenwollen sokken en wapenbeheersing iets van vroeger tijden, zo lijkt. De vloer voor de krijgsmacht en wapenindustrie wordt ook in Europa hoger gelegd, veel meer dan voor de nu opgevoerde dreiging, het niet erg sterke Rusland, nodig is.

Bronnen

Veel van de informatie die Cockburn geeft in zijn boek is voor de ingevoerde lezer bekend. En zo niet dan kan je traceren door naar die informatie te zoeken. Het is wel een manco aan het boek dat alleen de gesprekken met personen – vaak bij naam – worden benoemd, maar niet de andere bronnen. Misschien is dat in een journalistieke tekst overbodig, een boek vraagt wel om die onderbouwing. Los daarvan laat de schrijver door zijn bundel artikelen vanuit verschillende gezichtspunten zien hoe verspillend de militaire sector opereert en het bij elkaar brengen van voorbeelden daarvan maakt dit boek interessant.

Noten:
* Patrick Cockburn (geboren 5 maart 1950) is een journalist die sinds 1979 correspondent is voor het Midden-Oosten voor de Financial Times en sinds 1990 voor The Independent. Hij heeft ook gewerkt als correspondent in Moskou en Washington en is een regelmatige medewerker van de London Review of Books.
** In mijn boekkast staan bijvoorbeeld al The Age over Jihad; Islamic State and the great war for the Middle East (Londen/New York: Verso, 2016); en War in the age of Trump; the defeat of ISIS, the fall of the Kurds, the conflict with Iran (Londen/New York: Verso, 2020). Bij het eerste schreef ik een korte noot en het tweede besprak ik uitvoeriger.
*** Hoofdstuk 14 'A Very Perfect Instrument,' is een artikel uit september 2013 dat de inzet van de econonomische sancties beschrijft. Ik schreef hier op grond van recentere boeken al over de sanctiepolitiek, zoals:
Agathe Demarais, Backfire; How sanctions Reshape the World Against U.S. Interests
Nicholas Mulder, The Economic Weapon: The Rise of Sanctions as a Tool of Modern War
    Een tweetal opmerkingen uit dit hoofdstuk wil ik nog wel in deze noot verwerken:
– Een ervaren advocaat uit Washington stelde: “Eerst maken ze politiek beleid. Dan schrijven ze wettten. En dan handhaven ze die wetten. Stel je voor dat de politie zo op zou treden. Het werd een beangstigende wereld.”
– Het Congres begon met het uitvaardigen van sanctiewetten in de jaren negentig. Zo kan dat ook een buitenlands politiek beleid hebben.