De
wapenindustrie van Rusland wordt door de sancties nauwelijks
getroffen stelde
Trouw onlangs. Cijfers
van de EU op de website van het Europees Netwerk tegen Wapenhandel
waren daarbij een indicatie. De financiële omvang ervan is inderdaad
klein. Maar de samenwerking tussen Rusland en Europa was groter dan
het lijkt (nog los van het wegvallen van de Oekraïense industrie
waarmee de Russische was verweven).
In
het militaire vakblad Jane's Defence Weekly van begin augustus
zetten Charles Forrester en Matthew Smith die samenwerking op een
rijtje: Up in arms: The impact of Europe's sanctions on Russia
(JDW 6/8/14, pp. 20-21). De schrijvers wijzen er allereerst op dat
Rusland tot het selecte groepje landen behoort dat vrijwel
zelfstandig is als het gaat om wapenproductie.
Eind
juli jl. stelde Vladimor Putin dat: “Het
is onze taak om ons zelf te beschermen tegen het risico van
buitenlandse partners die hun contractuele verplichtingen niet
nakomen.” Vooral
op het gebied van wapens voor de landmacht zijn projecten gestopt,
zoals die met Renault voor gevechtsvoertuigen en met Rheinmetall voor
simulatie-apparatuur voor de landstrijdkrachten. Rusland accepteerde
dit laatste niet en haalt
Rheinmetall voor de rechter.
Ook
op het gebied van militair maritieme samenwerking wordt de
samenwerking teruggeschroeft. Een project tussen het Italiaanse
Ficantieri en het Russische Rubin Central Design Bureau om een air
independent diesel aangedreven (AIP) onderzeeër te ontwikkelen is
beëindigd. De grootste order draait om de controversiële aanschaf
van amfibische schepen van de Mistralklasse die de Franse werf DCN
gaat leveren. Afgelopen week riep de Oekraïne de Fransen nog op dat
niet te doen, maar onder het embargo mogen al afgesloten contracten
doorgaan, zo ook deze mega-order (waar destijds
ook de Nederlandse scheepsbouwer Damen voor in de race was).
De
Fransen hebben meer banden met de Russische industrie. Thales startte
in 1994 de samenwerking met Rusland. Die samenwerking draaide om de
technologie voor helikopters (Ka-52), gevechtsvliegtuigen (Su-27,
Su-30) trainingsvliegtuigen (MIG-AT), tanks (T-90). Thales wil niet
zeggen wat de boykot van Rusland voor het bedrijf zal betekenen.
Safran werkt sinds 2012 samen met Russian Helicopters bij het
onderhoud van Ka-62 en Ka-226T helikopters. In 2009 ontwikkelde
Safran's Turbomeca samen met Russian Helicopters motoren voor
militaire en overheidshelikopters.
Diamond
Aircraft uit Oostenrijk kondigde in 2013 aan dat het een assemblage
lijn voor DA42
vliegtuigen in Rusland zou vestigen en ook kennis voor het produceren
van dronesmotoren naar het land zou exporteren. De
Brits-Italiaanse helikopter fabrikant AgustaWestland werkt samen bij
het produceren van een civiele helikopter (AW139) en kwam in 2013
overeen met Russian Helikopters on een één motorige heli te
ontwikkelen.
Belangrijker
dan de wapens zelf is het gereedschap om ze te maken. Op dit gebied
is Rusland niet onafhankelijk. Siemens sloot in april dit jaar een
contract met de Rostec dochter Stankoprom voor het ontwikkelen van
machine gereedschap. In augustus 2013 bekrachtigde Siemens ook al een
contract met Russian Helicopters om hun R&D op een hoger peil te
brengen. Ook op het gebied van machinewerktuigbouw zal Rusland zijn
afhankelijkheid afbouwen. Om de gaten te dichten zal de Russische
overheid meer geld in de industrie pompen en zullen bedrijven privaat
kapitaal aan gaan trekken.
Voor
de export van kalashnikov geweren is het embargo slecht nieuws. De
focus op export naar Europa en de VS door de producent ervan was
bedoeld om uit de schulden te komen. Dat Rusland voor wapenexporten
actief andere klanten gaat zoeken, ligt voor de hand, zoals
bijvoorbeeld Iran. Met dat land sloot het de eerste week van augustus
al een handelsverdrag waarbinnen de export van ongedefinieerde
technologie valt. "Het is goed mogelijk dat de partijen de
militair-technische samenwerking zullen herstellen. (...) En dat
betekent tientallen miljarden dollars," aldus Rajab Safarov,
directeur van het Centrum voor Hedendaagse Iran Studies in de Ukraine
Business Daily (7 augustus 2014).
Het
embargo is geen deel van een oplossing, maar juist van het probleem;
het is middel in de verscherping van de tegenstellingen. Rusland is
niet meer de Sovjet Unie van indertijd. De militaire uitgaven liggen
bijvoorbeeld net boven die van Frankrijk, maar zijn veel kleiner dan
die van het Verenigd Koninkrijk en Duitsland samen (zie figuur). Meer
aandacht
voor de Russische positie zou dan ook geen kwaad kunnen. Niet om
het beleid van Putin en consorten goed te praten, maar omdat het
opkloppen van conflicten niet in het belang van Europa is. Daar hoort
ook bij dat Europa zijn eigen wapenaankopen (raketschild
bijvoorbeeld) en uitbreiding van de machtsinvloed
naar het oosten tegen het licht houdt.
Geschreven voor Konfrontatie
Geschreven voor Konfrontatie