De NAVO-budgetten
voor wapenaankopen groeien. In het NAVO rapport over het jaar 2015 stelt de
militaire verdragsorganisatie dat in 2014 17,4% van de uitgaven van
de NAVO-lidstaten werden gebruikt voor materieelaankopen. In 2015 was
dit 2 procent meer, namelijk 19,7%. Jane's Defence Weekly (3 februari
2016, blz. 12) schrijft dat bij 23 van de 28 bondgenoten de uitgaven
voor nieuw materieel toenamen. De NAVO is nog steeds verantwoordelijk
voor meer dan de helft van de wereldwijde militaire uitgaven. Die
groei is dan ook goed nieuws voor de wapenindustrie. In absolute
cijfers betekent de 2 procent bijna US$ 18 miljard. Om een idee van
verhouding te geven: US$ 18 miljard ongeveer de gecombineerde omvang
aan wapenimporten door de 14 grootste klanten in 2014.
Deze
voor de wapenindustrie gunstige ontwikkeling wordt veroorzaakt door
de perceptie dat de wereld steeds gevaarlijker wordt.
Achtereenvolgende Secretaris Generaals van de NAVO hadden allemaal
een zin die ze keer op keer herhaalden: NAVO lidstaten moeten meer
uitgeven aan defensie. Vaak werden en worden deze woorden begeleid
met een bont scala aan dreigingen, zoals ISIS, Rusland, China,
Taliban, terrorisme, vuile bommen, migranten, klimaatvluchtelingen,
cyberaanvallen, en ook de traditionele klacht over free
riding over de rug van Amerikaanse
uitgaven. Dat de NAVO meer dan 50% van alle wereldwijde militaire
uitgaven voor haar rekening neemt (de VS alleen is al
verantwoordelijk voor 35%) wordt nauwelijks genoemd. Rusland, gezien
als een grote bedreiging, is verantwoordelijk voor slechts 4,5% van
de wereldwijde militaire uitgaven. Het leeuwendeel van de
wapenaankopen gaat al ten koste van de westerse belastingbetaler,
maar het constante herhalen dat de wereld een gevaarlijke plek is
geworden blijkt eindelijk vruchten af te werpen. Een groot aantal
NAVO-leden hebben hun militaire budgetten verhoogd, met name voor
wapenaankopen.
AntiWar.com, een Amerikaanse website met informatie over en tegen oorlogen, publiceerde onlangs een artikel waarin de de standpunten van de Amerikaanse presidentskandidaten worden vergeleken. De schrijver, Thomas F. Lee, beschrijft hoe alle kandidaten stellen dat de wereld zich in een gevaarlijke situatie bevindt. "Amerika moet een leidende positie nemen in een gevaarlijke wereld," meent Hillary Clinton. Om zich te distantiëren van naïef optimisme stelt Bernie Sanders: "We leven in een moeilijke en gevaarlijke wereld, en er zijn geen gemakkelijke of magische oplossingen." (...) Marco Rubio's campagne website dendert binnen met: "De wereld is nog nooit zo gevaarlijk geweest als vandaag."
Lee veronderstelt dat die opmerkingen over toenemend gevaar zullen leiden tot nog hogere militaire uitgaven. Hij adviseert zijn lezers om eerst naar de feiten te kijken. Het is minder beroerd dan veronderstelt. Het aantal slachtoffers van gewapende conflicten daat wereldwijd al jaren, om maar eens iets te noemen. "We moeten bereid zijn om die vooruitgang te benoemen met een geestdrift die betrokkenheid stimuleert. Bevrijd van ongegronde zorgen, kunnen we werken aan een vreedzamer en menswaardige wereld," concludeert Lee.
AntiWar.com, een Amerikaanse website met informatie over en tegen oorlogen, publiceerde onlangs een artikel waarin de de standpunten van de Amerikaanse presidentskandidaten worden vergeleken. De schrijver, Thomas F. Lee, beschrijft hoe alle kandidaten stellen dat de wereld zich in een gevaarlijke situatie bevindt. "Amerika moet een leidende positie nemen in een gevaarlijke wereld," meent Hillary Clinton. Om zich te distantiëren van naïef optimisme stelt Bernie Sanders: "We leven in een moeilijke en gevaarlijke wereld, en er zijn geen gemakkelijke of magische oplossingen." (...) Marco Rubio's campagne website dendert binnen met: "De wereld is nog nooit zo gevaarlijk geweest als vandaag."
Lee veronderstelt dat die opmerkingen over toenemend gevaar zullen leiden tot nog hogere militaire uitgaven. Hij adviseert zijn lezers om eerst naar de feiten te kijken. Het is minder beroerd dan veronderstelt. Het aantal slachtoffers van gewapende conflicten daat wereldwijd al jaren, om maar eens iets te noemen. "We moeten bereid zijn om die vooruitgang te benoemen met een geestdrift die betrokkenheid stimuleert. Bevrijd van ongegronde zorgen, kunnen we werken aan een vreedzamer en menswaardige wereld," concludeert Lee.
Het is niet alleen Lee die ons vraagt naar de wereld te kijken op een manier die we niet meer gewend zijn. Het Nederlandse maandblad Militaire Spectator (nr. 1, 2016 blz. 18/04) publiceerde een langartikel over de toenemende veiligheid in de wereld gedurende een lange periode. De auteur, majoor Ducheateau-Polkerman, werkt bij de Staf van het Commando Landstrijdkrachten (CLAS). Dit terwijl de minister Hennis-Plasschaert van Defensie herhaaldelijk spreekt over een minder veilige wereld. "Politici, hoogwaardigheidsbekleders en 'de gewone burger' lijken ervan overtuigd dat de wereld steeds onveiliger wordt. Ze lijken elkaar bovendien na te praten. Dit “ondanks de geringe harde bewijzen hiervoor. Er is juist des te meer hard bewijs voor het tegendeel." Volgens deze militaire expert wordt het gevoel van gevaar gebruikt om een hoger budget los te weken voor het Ministerie van Defensie. Het aanwakkeren van angst is een effectief instrument om een groter stuk van de taart te krijgen.
Thomas Lee merkt op dat het schilderen van een slechtste situatie ook gebruikt wordt als een mechanisme om aandacht te trekken voor een kwestie. Soms is dit noodzakelijk. Er zijn inderdaad delen van de wereldbevolking die moeten leven in ernstige en gevaarlijke situaties. Zoals de bevolking in Jemen, waar een wrede en in het Westen nauwelijks opgemerkt oorlog gaande is. In 2014 verkocht het Nederland wapens aan zes landen die deelnemen aan de Saoedische geleide coalitie in de oorlog in Jemen, zoals Stop Wapenhandel en Pax onlangs schreef in een brief aan ledenvan de Tweede Kamer. De Tweede Kamer bespreekt eerdaags het Nederlandse wapenexportbeleid van 2014.
Het
Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft beloofd te
onderzoeken of Nederlandse wapens zijn gebruikt in de oorlog in
Jemen, maar waarschuwde in een recente brief aan het Parlement dat dit
onderzoek moeilijk zal zijn omdat 1) de Saoedische coalitie tegen
externe controles is en 2) het vooral gaat om de verkoop van
componenten.
Het
eerste argument doet wenkbrauwen fronsen. Nederland levert wapens aan
landen die niet bereid zijn om inzicht te geven in het gebruik ervan?
Zelfs niet als er bezorgdheid bestaat over schendingen van het
internationaal recht en de mensenrechten? Het tweede
component-argument is gemakkelijk te weerleggen. Het
onderzoeksrapport van Stop Wapenhandel, dat de aanleiding was voor
het ministerieel onderzoek, begint met
de identificatie van door de coalitie gebruikte houwitsers, F-16
gevechtsvliegtuigen, fregatten, patrouilleboten en tanks van
Nederlandse origine of met Nederlandse onderdelen. De Nederlandse
overheid hoeft niet te zoeken naar onderdelen, het moet gewoon kijken
naar de wapens waarin deze onderdelen worden gebruikt en naar de
geweren, kanonnen en tanks die gebruikt zijn voor het afvuren van de
geleverde kogels, granaten en raketten.
Het goede nieuws is dat de wereld een veiligere plaats is dan je zou denken op grond van de krantenkoppen. Het slechte nieuws is dat het goede nieuws is wordt overschreeuwd door een sterke en krachtige lobby voor hogere militaire uitgaven en meer wapenhandel.
Martin Broek
Donderdag 11 februari 2016 tussen 15:00-18:00 zal het jaarlijkse wapenhandel debat plaatsvinden. Het is live te volgen op http://www.tweedekamer.nl/vergaderingen/livedebat/thorbeckezaal
Het goede nieuws is dat de wereld een veiligere plaats is dan je zou denken op grond van de krantenkoppen. Het slechte nieuws is dat het goede nieuws is wordt overschreeuwd door een sterke en krachtige lobby voor hogere militaire uitgaven en meer wapenhandel.
Martin Broek
Donderdag 11 februari 2016 tussen 15:00-18:00 zal het jaarlijkse wapenhandel debat plaatsvinden. Het is live te volgen op http://www.tweedekamer.nl/vergaderingen/livedebat/thorbeckezaal
