 |
| De trots van Newport, de NAVO-top in 2014. |
Wanneer
loeit er een anti-NAVO-geluid aan? De president van de Verenigde
Staten speelt met veiligheid alsof het om zijn torenhoge
bouwprojecten gaat. Zelfs bondgenoten in de Amerikaanse politiek
beginnen af te haken. De republikeinse senator Bob
Corker waarschuwde dat Donald Trump riskeert
dat hij de Verenigde Staten brengt op “het
pad naar een Derde Wereldoorlog”. En
met de VS wordt de NAVO dan meegezogen. Want de VS heeft veruit de
grootste krijgsmacht van de NAVO en Trump is daarvan de hoogste baas
met zijn vingers bovendien bij de atoomknop.
Breekijzer
De
discussie in Nederland gaat echter niet om het gevaar van de
commander-in-chief in het Witte Huis en de-escalatie. De discussie
draait om hoeveel de Nederlandse krijgsmacht er bij moet krijgen. Uit
het Regeerakkoord dat deze week
verscheen bleek dat het in 2021 €1,5 miljard extra wordt. Dat is
zo'n 16 procent meer dan het begrote budget voor 2018 en daarmee ruim
boven de
groei van de economie, die in dezelfde periode zo'n 5,5% zal
bedragen. De Nederlandse militaire uitgaven gaan naar ruim €10
miljard. Militairen hebben de wind in de zeilen. Voor conservatieve
politici is dit niet meer dan een tussenstap. De 2% van het Bruto
Binnenland Product (BPP) doelstelling van de NAVO blijft voor hen een
breekijzer om wensen kracht bij te zetten. Dat is dan nog wel een
flinke portie erbij, 2 procent BBP is €14,6 miljard.
Jaar
|
Defensie-begroting
|
Extra regeerakkoord
|
Totaal
|
2018
|
8.799,7
|
910
|
9.709.7
|
2019
|
8.879,7
|
1.210
|
10.089,7
|
2020
|
8.856,4
|
1.410
|
10.266,4
|
2021
|
8.716,2
|
1.510
|
10.226,2
|
Trachten
De omvang
van de Defensiebegroting wordt vastgesteld door de Regering en goed
gekeurd in de Tweede Kamer. De afspraken binnen de NAVO zijn niet
meer dan een politiek streven. De NAVO-doelstelling staat wel in de
Defensiebegroting
van de laatste regering: “Tijdens de NAVO-top in Wales in
september 2014 hebben de bondgenoten afgesproken (1) de trend van
dalende defensie-uitgaven te keren, (2) te trachten de uitgaven in
reële termen te laten stijgen naarmate hun BBP groeit en (3) zich in
te spannen om de komende tien jaar (2014–2024) hun
defensie-uitgaven in de richting van twee procent van het
BBP te bewegen. Een dergelijke afspraak is tevens gemaakt
over de richtlijn om ten minste 20 procent van het totale
defensiebudget te besteden aan investeringen. Deze afspraken werden
tijdens de top in Warschau in juli 2016 herbevestigd.” Die 20%
is goed nieuws voor de wapenindustrie (niet voor de militairen die
streven naar betere pensioenen), maar 'trachten' geeft aan dat het in
beide gevallen geen wet van Meden en Perzen is.
Afspraak
Hoe
we komen aan die NAVO-doelstelling lijkt duidelijk. De afspraak van
de Regeringsleiders in 2014 in Wales wordt in de Defensiebegroting
uitdrukkelijk genoemd. Maar de afspraak is ouder. Het cijfer werd in
de jaren negentig in de strijd geworpen vanuit de Verenigde Staten om
na het einde van Koude Oorlog het dalen van de defensiebestedingen,
het zogenaamde vredesdivident, een halt toe te roepen. Dat is gelukt.
De groei van de militaire uitgaven is enorm geweest. Nu gaan ook de
achterblijvers aanhaken. De NAVO secretaris generaal constateerde
dit najaar dat: “Alle
NAVO-landen die minder dan twee procent BBP uitgeven, hun
defensiebegrotingen hebben verhoogd.”
Medewerker
van Pax Christi, Wilbert van der Zeijden, schreef
dat het bij die twee procent om een symbolische en politieke wens
gaat. Om dit te onderbouwen haalde hij er een rapport
en discussie
uit het parlement van het Verenigd Koninkrijk aan, waar dit bijna
letterlijk gezegd wordt.
Inadequaat
Hij
staat echter vooral stil bij het ongerijmde karakter van de
maatregel. Is het goed dat Griekenland zoveel aan Defensie besteed,
gezien de binnenlandse crisis? (Nog los van het feit dat dit vooral
naar pensioenen en weddes gaat en niet naar
wapens.) Wat maakt het uit de Estland meer dan 2% uitgeeft, het
blijft door de geringe omvang een schijntje. Op grond van welke
rationele argumenten betekent de enorme groei van de Nederlandse
economie tussen begin jaren negentig en 2008 dat we ook veel meer aan
de krijgsmacht moeten besteden? Van der Zeijden stelt dat het
benaderen van defensie-uitgaven op grond van BBP inadequaat is; het
meet het verkeerde, met de verkeerde methode en leidt tot
betekenisloze conclusies.
Obsessie
Hij
staat niet alleen met zijn kritiek. Wat er onder defensie valt
verschilt per land en de ene 2% is de daarom de andere niet. Zelfs
het Verenigd Koninkrijk trekt de trukendoos open om voor het oog de
militaire uitgaven te verhogen en schuift daarom
inlichtingendienstenwerk en pensioenen de begroting binnen. Dit
schrijft Dr. Linda Risso van het Institute of Historical Research in
een
artikel dat de twee procentsdoelstelling onder
de loep neemt en het een obsessie noemt.
Star
De
invloedrijke Carnegie
Foundation constateert dat de bedreigingen van
de Europese veiligheid elders liggen, nl. bij problemen met de euro,
vluchtelingenpolitiek, toegang tot energie en terrorisme “dat
heeft weinig te maken met conventionele militaire uitgaven.”
Je zou cyber daar aan toe kunnen voegen. Of Europa er militair zo
slecht voor staat betwijfelt de denktank. Het lijkt mee te vallen met
een stevige defensie-industrie en met twee West-Europese nucleaire
machten. De twee procent moet daarom niet zo star worden opgevat. Het
is veel belangrijker waaraan Europa spendeert.
Als
Duitsland de doelstelling gaat volgen dan zouden de Duitse militaire
uitgaven omhoog schieten van €37 miljard naar €60 miljard zo
berekende Janosch Delcker voor
Politico. Het zou dan veruit de grootste
militaire macht van Europa gaan worden. Maar dan zou het wel
middelen weghalen die nodig zijn voor het opkrikken van de (Europese)
economie en dat op grond van de vraag van een zeer onpopulaire
Amerikaanse president zo schreef hij begin dit jaar.
Conflicten
Tomas
Vanheste, vroeg zich op de website
van De Correspondent af: “of
die geopolitieke onrust die Stoltenberg aandroeg als argument voor
hogere defensieuitgaven niet juist ook het gevolg is van eerder
militair ingrijpen, in Irak en Libië, en van wapenleveranties die
conflicten in het Midden-Oosten voeden.” Het
is een vraag die je zelden hoort vanuit het militaire establishment.
Militair optreden maakt soms meer veiligheid kapot dan je lief is.
Merites
Ontkennen
dat de wereld onveiliger is geworden heeft weinig zin. Maar ook
gevaren opkloppen is onzinnig en maakt het gevaar niet kleiner. China
geeft al jaren zo'n
1,5 procent van het BBP uit aan Defensie ook al is de VS zeer
aanwezig in de Chinese achtertuin. Aangezien China de derde
economie van de wereld is geworden (na de VS, EU en voor Japan)
zijn die uitgaven niet gering. Maar we moeten het ook niet
overdrijven. China is enorm verweven met de Nederlandse distributie
economie. Slimme handels diplomatie zou ons wel eens verder kunnen
helpen dan een militair antwoord. Rusland speelt een gevaarlijk spel
in de Oekraïne. Maar is het daarmee ook een geduchte militaire
tegenstander? Of moeten we een leger dat niet
gevuld kan worden, in een land waar de economie rammelt en de
wapenindustrie slecht functioneert gewoon op zijn merites
beoordelen.
Grizzly
Het
BBP
van New York met $ 1,56 biljoen hoger is dan
dat van heel Rusland (% 1,27 biljoen). In 2014, het jaar waarover
deze cijfers gaan, had Nederland een BBP van $ 670 miljard en kwam
daarmee als middelgroot NAVO-land in zijn eentje op ruim 50 procent
van de Russische economie. We maken van een woelmuis een grizzly. De
wapenindustrie vaart wel bij de jacht op die beer en de veiligheid
neemt er niet mee toe. De grizzly leeft toch echt op een ander
continent.
Geschreven voor Konfrontatie
Geschreven voor Konfrontatie
