"Deze zomer kwamen de Amerikanen al met een voorlopige lijst aan producten die in aanmerking kunnen komen voor strafheffingen. (...) Vliegtuigonderdelen uit de EU worden voor 100% belast. Dit zal gevolgen hebben voor de Nederlandse toeleverancier GKN Fokker, die onderdelen levert aan Boeing en Lockheed," aldus het Financieele Dagblad van 3 oktober 2019.
Het is een
opvallende constatering, want de een groot deel van de Nederlandse
leveringen naar de Verenigde Staten zijn het resultaat van wat
vroeger compensatiebeleid heette en tegenwoordig Industriële
Participatie (IP). Dat zijn afgesproken tegenprestaties bij
Nederlandse wapenaankopen in de VS. De leveringen zijn kortom een
gevolg van Nederlandse wapenaankopen in de Verenigde Staten.
Luchtmacht aankopen
Juist op het gebied van de luchtmacht aankopen is de VS belangrijk voor Nederland. In het Materieel Projecten Overzicht (MPO) 2018 (de laatste beschikbare versie) is te zien dat van alle 18 projecten van de Nederlandse luchtstrijdkrachten in de realisatie fase – waarvan de kleinste een waarde heeft € 38 miljoen en de grootste van bijna € 5 miljard – er in 15 gevallen sprake is van een wapensysteem uit de Verenigde Staten (p. 18). Dit naast een Zwitsers P7 project, de vervanging van radar door Thales Nederland, en Europees luchttransport (MRTT) door Airbus. De extra Joint Strike Fighters of F-35's die Nederland 2019 in de VS heeft besteld zitten er nog niet eens bij. Een fors deel van de Nederlandse militaire bestedingen voor wapens gaat kortom naar de Amerikaanse defensie reuzen Lockheed Martin, Boeing en Raytheon.
Europees Defensie
Fonds
Er is nog een ander
onderwerp waarbij Nederland eerder een steun dan een lastpost voor de
Verenigde Staten is. Nederlandse
Liberalen vinden, volgens Le Monde Diplomatique dat de Verenigde
Staten toegang moet kunnen hebben tot het Europese
Defensie Fonds. Maar krijgen nu toch van diezelfde Amerikanen de kous
op de kop, want de trans-Atlantische banden die ze willen behouden
zijn aan de overkant oceaan momenteel wat minder in de mode.
Idee fixe
Los van deze
kwestie, maar wel met een duidelijk verband met het straffen van de
wapenindustrie van bondgenoten is de idee
fixe bij de Regering Trump dat in
Europa alleen free riders
te vinden zijn die op kosten van de VS hun veiligheid betalen. Toch
besteden de landen van de Europese Unie samen na de Verenigde Staten
nog steeds veruit het meeste aan militaire middelen en doen een groot deel van de aankopen bij Uncle Sam. Het lijkt er op
dat de Regering Trump een win-win situatie creëert waarbij
Europeanen wapens, zoals de F-35, in de VS kopen en anderzijds – om
staatssteun en gratis meeliften – gezien worden als een onwillige
hond die klappen moet krijgen.
Security
exception
Of zit er nog een duveltje
in een doosje, waaraan de schrijvers van het Financieele Dagblad niet
genoemd hebben, nl. dat de militaire goederen uitgesloten zullen
worden van een dergelijke belastingheffing op grond van de zgn.
Security Exceptyion/Exemption die in vrijwel alle
handelsverdragen is opgenomen. Dan zou het alleen om de civiele
leveringen kunnen gaan. Het lijkt me aan de politiek om hier
duidelijkheid over te krijgen. Dat is in het belang van een helder
debat over trans-Atlantische relaties en de vraag waar grote defensie
uitgaven gedaan worden.
Achteraf gezien
Zeker die laatste vraag
lijkt me de veranderde windrichting in Washington niet onbelangrijk,
zelfs de luchtmacht generaal die een belangrijke rol speelde in het
F-35 dossier, stelt de vraag of
aankoopen van de F-35 wel zo verstandig was met de kennis van nu
en als je de Europese belangen in aanmerking neemt. De
strafmaatregelen richting de Europese én Nederlandse luchtvaart
industrie voegt aan die overweging nog een ijskoud schepje toe.
Economie of veiligheid
Dit is niet alleen een
economisch en militair dossier maar ook een kwestie die miljarden
uitgaven voor veiligheid aan de orde stelt. Kennelijk worden ze
gezien als een onderdeel in de economische strijd met de
concurrerende economische machtsblokken. Als dat zo is waarom zou dit
veiligheidsbeleid dan de politieke en financiële steun moeten krijgen van allen in Nederland
(en Europa) die te kampen hebben met veiligheidsproblemen van een
heel andere orde, niet zo groot, maar wel dreigend, op het gebied van
gezondheid, inkomen, woning, vuile lucht en een dreigende klimaat
catastrofe. Die mensen zitten niet met de gevolgen voor de
'Nederlandse toeleverancier GKN
Fokker', maar kunnen wel verstandiger bestedingen bedenken dan het
spekken van Lockheed & Co.
Schreef 15 jaar gelden al over het conflict:
Boeing and Airbus: the Constitution and the defence Industry
Schreef 15 jaar gelden al over het conflict:
Boeing and Airbus: the Constitution and the defence Industry
