Qatar is een bijzonder land. In 2019 maakten internationale migranten 78,7% van de bevolking uit. Het is de thuisbasis van Al Jazeera, politiek dicht bij de emir, maar ook een vrij liberale mediagroep in het Midden-Oosten. Sinds 2011 herbergt het een Taliban-kantoor buiten Afghanistan. Het sponsort islamisten in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Maar het meest bepalende kenmerk is dat het rijk is aan olie (15e van de wereld) en momenteel een van de drie grootste LNG-exporteurs van de wereld. Dit is de reden waarom het kleine Qatar in de internationale ring boven zijn gewicht kan boksen.
In de
discussie over Qatar, arbeidsrechten, mensenrechten en het WK is er
nog een partij die verbonden is met voetbal: het leger en de
wapenindustrie.
Extern
gebruik
Allereerst ondersteunt
Qatar zijn bondgenoten met wapens. Berucht is de steun
aan facties, ook radicale partijen, in de Syrische oorlog.
Qatar was een van de meest agressieve partijen in de Syrische
burgeroorlog en deed er alles aan om de regering van Assad verder te
isoleren. Het was ook vanaf het begin betrokken bij de onrust in
Libië door het sturen van wapens,
munitie en troepen
om Kadhafi omver te werpen. The Guardian meldde al in 2012:
“Gefinancierd door Qatar, hebben
Libische rebellen die Kadhafi omvergeworpen hebben wapens en ervaring
naar Syrië gebracht, waar de Kornet [een door Rusland geproduceerde
anti-tank geleide raket, MB] wordt gebruikt door de troepen van het
regime.” De aanvoer naar Libië van
militaire kennis en wapens stopte
uiteindelijk in 2022.
Wapenimport
Qatar
is een van de topklanten op de internationale wapenbazaar. In een
recente
publicatie van het Stockholm International Peace Research Institute
SIPRI wordt geschat dat het land in
2017-2021 4,6 procent van alle wereldwijd geïmporteerde wapens heeft
gekocht. Vijf landen importeerden meer in dezelfde periode (India
11%, Saoedi-Arabië 11%, Egypte 5,7%, Australië 5,4% en China 4,8%).
De drie belangrijkste leveranciers van wapens aan de Emir zijn de VS
(46%), Frankrijk (36%) en Italië (6,1%). In de door de Europese
Unie verstrekte informatie zijn ook
Duitsland en het Verenigd Koninkrijk belangrijke leveranciers.
Nederland leverde in 2012-2021 militair materieel ter waarde van €
107 miljoen (voor
2021 zie p. 49).
Wapens
om voetbal veilig te stellen
Het
WK voetbal in Qatar heeft de Zwitserse wapenexport een duw in de rug
gegeven. De Golfstaat heeft volgens
het Zwitserse Staatssecretariaat voor Economische Zaken
Zwitserse luchtverdedigingssystemen gekocht ter waarde van bijna €161
miljoen om de stadions te helpen beschermen. In september verklaarde
de Zwitserse regering dat ze “geen
dwingende redenen” had gevonden om de
export van 6.000 27 mm munitie voor kanonnen van de in Europa
gebouwde Eurofighter naar Qatar te blokkeren. De verkoop volgde op
een veel grotere in het voorgaande jaar. Door die deal schoot Qatar
naar de top van de lijst van Zwitserse wapenexport, die in de eerste
helft van dit jaar met meer dan 40% steeg tot € 510 miljoen.
De
Italiaanse
militair-industriële gigant Leonardo
zal tijdens het WK het luchtruim beschermen door een netwerk van
Kronos-radars en bijbehorende commando- en controlecentra. Een ander
Italiaans bedrijf, Ficantieri, verkocht zeven marineschepen om de zee
veilig te stellen. Frankrijk,
Italië en de Verenigde Staten zullen
middlen leveren om drones te lijf te gaan.
Inzet
om voetbal te beschermen
Niet
alleen de wapenindustrie, ook internationale strijdkrachten zijn bij
het WK betrokken. Turkije zal duizenden geüniformeerde
personeelsleden (troepen en politie) sturen, waaronder
oproerpolitie, speciale eenheden en experts op het gebied van
bomdetectie. Het maakt deel uit van de
nauwe relatie - ook op militair gebied - tussen beide landen.
De
strijdkrachten
van de Verenigde Staten zullen het
leger van Qatar steunen tijdens het WK.
Frankrijk
zegde toe dat het een E-3F Airborne Warning and Control System
(AWACS) van de luchtmacht zal sturen,
die honderden doelen kan volgen.
Het VK zal door de lucht
patrouilleren en “De skyline van Doha
zal de komende weken een vertrouwd gezicht worden voor
vliegtuigbemanningen van het gezamenlijke RAF-QEAF-eskader in hun
missie om de FIFA World Cup te helpen beschermen.”
De gevechtsvliegtuigen zijn uitgerust met MBDA geavanceerde korte
afstands lucht-lucht raketten, Meteor lucht-luchtdoel raketten en een
Lockheed Martin geschuts installatie.
Verwacht wordt dat British
Aerospace haar omzet zal verhogen door de patrouilles. Het ging over
voetbal, nietwaar. Maar het lijkt meer een reclame voor wapens en
uitbreiding van militaire relaties. Grenzen
worden ook nog gecontroleerd met buitenlandse hulp,
zoals uit Frankrijk.
Het moet een van de meest
gemilitariseerde wereldbekers ooit zijn. Bijna een militaire operatie
in plaats van een vrolijk sportevenement. Aviation
Week verklaarde: “Voetbalfans
die zich in november en december in Qatar verzamelen om hun nationale
teams aan te moedigen tijdens het FIFA Wereldkampioenschap, zullen
zich waarschijnlijk niet bewust zijn van de enorme
beveiligingsoperatie die is ontwikkeld om hen te beschermen. Een deel
van de sterk uitgebreide strijdkrachten van de Arabische Golfstaat
zullen worden ingezet voor de veiligheid van het
evenement.”
Terugslag
Dit
WK laat zien dat voetbal van sport in politiek is veranderd; van een
spel naar een bedrijf; spelers zijn zowel PR-poppen aan een touwtje
als atleten; zelfs
fans worden onderdeel van de
polititieke circus. Geen enkel voetbal wereldkampioenschap werd zo
verzopen in de financiële middelen als dit.
De Emir klaagt over de kritiek op het verlies
van mensenlevens en gebrekkige
mensenrechten in zijn land; dat is een slecht redement op alle
investeringen. Laten we hopen dat het zelfs nog averechtser werkt ten
opzichte van het kleine Emiraat met zijn grote invloed gekocht met
zijn rijkdommen en kracht bijgezet met wapens. Voetbal was nog nooit
zo fout.
