De nieuwste Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) gegevens over de wapenexporten zijn belangrijk nieuws op maandag 19 maart. Vooral het gegeven dat er tussen 2010 en 2011 een groei is van 24 procent trekt de aandacht. Ook de Nederlandse wapenexporten komen in de berichten stroom voorbij. De Volkskrant schrijft: “De Nederlandse wapenexport groeide met 22 procent naar 538 miljoen dollar (408 miljoen euro).” Op de radio 1 vertelt Pieter Wezeman, onderzoeker bij het Zweedse instituut, dat het gaat om marineschepen, radartechnologie en afgestoten wapens van de Nederlandse overheid.
 |
Kommer Damen en Koningin Beatrix tijdens de doop
van een politieboot in Gorinchem. Bron |
De
snelle groei van de Nederlandse wapenexporten komt vooral door de
toenemende verkoop van grote marineschepen naar landen in het Zuiden.
In 1998 deed ik voor het schrijven van het boek
Nederlandse
wapenhandel in de jaren '90 onderzoek naar de export van
marineschepen in de periode 1963-1998. Het ging toen in een periode
van vijfendertig jaar om acht schepen (Nigeria (1), Indonesië (3),
Griekenland (2) en Taiwan (2)). In 2001 werd de verlieslijdende werf
De Schelde voor een halve euro overgenomen door scheepswerf Damen.
Sinds die tijd, elf jaar geleden, zitten we al op vrijwel evenveel
marine exporten (Indonesië (4) en Marokko (3)). Een nieuwe export
naar Vietnam wordt verwacht. De overname heeft vruchten afgeworpen.
Die
exportsuccessen heeft Damen niet zonder hulp bereikt. De overheid
beloofde Damen in 2001 te helpen bij het zoeken naar klanten. Tevens
kan het bedrijf gebruik maken van de exportkredietfaciliteit van de
overheid, hetgeen de dure marineschepen ook binnen het bereik van
minder kapitaalkrachtige klanten brengt. Volgens werfdirecteur
Kommer Damen was ook de marine
“aan alle kanten bereid medewerking
aan export te verlenen.” Bij het schrijven van het boek Explosieve
Materie voorzag ik al een toenamne van exporten naar dubieuze
bestemmingen:
“Een restrictief beleid is overigens nauwelijks te
verwachten. Exporten van wapens voor marines liggen in Nederland niet
problematisch, specifieke uitzonderingen daargelaten.”
 |
| 2e Damen fregat voor de Marokkaanse marine. Bron |
De
blogger
Machmoed Van Kaas vindt de levering van marineschepen aan Marokko niet in de haak,
omdat Marokko vergunningen afgeeft voor het vissen in de territoriale
wateren van de Westelijke Sahara, terwijl
het Europese Parlement het
visserijverdrag met Marokko in 2011 weigerde te verlengen omdat de aanspraken van Marokko op deze wateren niet onomstreden zijn. De Europese Commissaris voor maritieme zaken en visserij Maria Damanaki
stelt dat Marokko eerst op een overtuigende vragen moet beantwoorden
op het gebied van duurzaamheid, economie en internationaal recht.
Marokko plundert de visgronden van de Westelijke Sahara, dat zij in
strijd met het internationaal recht bezet houdt. Die bezetting
“staat al een jaartje of twintig op de agenda van de Veiligheids
Raad,” aldus Van Kaas. Hij vraagt zich af:
“Hoezo is er sprake
van een spanningsgebiedencriterium?” Het spanningsgebiedencriterium
verbiedt Nederlandse wapenexporten naar conflictregio's.
De
Campagne tegen Wapenhandel schrijft dat de fregatten bedoeld zijn om
met de NAVO samen te werken en de kustwateren te kunnen controleren
op illegale migranten. De onderzoekers van deze organisatie stellen
met klem dat de aankoop ten koste zal gaan van het overheidsbudget
van het bepaald niet rijke Marokko. Volgens
het onderzoeksinstituut SIPRI
gaat het om een levering ter waarde van 510 miljoen euro.
Geld kan maar een keer worden uitgegeven, de aankoop door de
Marokkaanse overheid zal ten koste gaan van onderwijs en
gezondheidszorg.
Of
deze kritiek hout snijdt is niet helemaal duidelijk. Marokko zocht
in 2008 al geld in Saoedi Arabië voor de militaire aankopen. Rabat komt daarmee wel steeds meer onder
invloed van Ryahd te staan (een ontwikkeling die ook op
andere gebieden
zichtbaar is). Dat is niet veel nieuws onder de zon. Al eerder werden aankopen door
Bangladesh van Nederlandse wapens betaald vanuit Saoedische fondsen. De invloed van de fundamentalistische vrienden
van het Westen komt met de groeiende invloed in Marokko wel dichtbij.
In
de zeventiende eeuw leverde Nederlandse wapenhandelaars kanonnen aan
hun Spaanse tegenstanders. Nu laten we onze wapens betalen met geld
van fundamentalisten van het ergste soort. Maar in de Gouden Eeuw was
er nog geen gedragscode wapenexportbeleid. Nu wel. In die code wordt
geschreven over regionale veiligheid en mensenrechten, en wordt de
hoogte van de wapenuitgaven beoordeeld. Als de gedragscode nageleefd
zou worden, dan zou Rabat het zonder onze wapens moeten stellen. Maar
al te goed is buurmans gek.
“Landen in Noord-Afrika voerden
drie maal zo veel wapens in als in de periode voor 2007, Marokko
zelfs vier maal zo veel,” staat in het Volkskrant artikel. Zo'n
klant laat je niet schieten.
Blog geschreven voor
Sargasso
4 opmerkingen:
Een reactie posten