Raketschildruzie tussen Rusland en Noorwegen raakt Nederland

De relaties tussen Noorwegen en Rusland zijn sinds 2010 steeds beter geworden. Op één punt dreigt het nu toch mis te gaan. De Russische generaal Nikolai Makarov, bevelhebber van de generale staf van de Russische krijgsmacht, waarschuwde Oslo op 16 februari dat een conflict dreigt als het nieuwe marineschepen gaat uitrusten met het het Amerikaanse radar- en volgsysteem Aegis, aldus Defense News.

Generaal Makarov verwelkomt zijn Amerikaanse collega Admiraal Mike Mullen in Moskou (26 juni 2009). Foto  onderofficier J. McNeeley, VS-marine.

Generaal Makarov verwelkomt zijn Amerikaanse collega Admiraal Mike Mullen in Moskou (26 juni 2009).
Foto  onderofficier J. McNeeley, VS-marine.

Eerder waarschuwde Rusland de VS al niet met dit systeem te opereren in de Noordelijke wateren bij Rusland en de Zwarte Zee. Als dat toch gebeurt zal Moskou tegenmaatregelen nemen. Voorlopig onthoudt Rusland zich van daadwerkelijke stappen, gezien de hoge kosten daarvan. Maar de dreiging van een nieuwe wapenwedloop wordt steeds zichtbaarder. Zo maakt een raketschild de wereld niet veiliger, maar zorgt juist voor meer sabelgekletter.

Noorwegen ziet de macht van de VS afnemen. Nieuwe machten in de wereld komen op en daarom kiest Oslo voor een tweesporen defensie-beleid. Dat betekent actief zijn in de NAVO, maar ook vanuit de positie als lid van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie goede relaties ontwikkelen met Rusland. Op de Leangkollen Security Conference die op 6 februari in Oslo plaatsvond, stelde de Noorse minister van Defensie, Espen Barth Eide, dat activiteiten die deze Noors-Russische samenwerking in gevaar kan brengen, vermeden moeten worden. Rusland probeerde een paar dagen later of op basis van deze uitspraak ook het Aegis-syteem voor de Noorse marine onder druk kon zetten. Dat zal vermoedelijk niet lukken, omdat dit de relaties met Washington in gevaar zullen brengen.

De band tussen Europa en de Verenigde Staten is juist een belangrijk aspect van het schild. Niet alleen op het gebied van militaire samenwerking in oefeningen en procedures, maar ook bij militair onderzoek, ontwikkeling en productie houdt het de Atlantische samenwerking in stand. Dat het eveneens de kloof tussen Oost en West in stand houdt, is daarbij juist mooi meegenomen. Daar komt nog bij dat het twijfelachtig is of het systeem werkt, maar al wel leidt tot een nieuwe wapenwedloop. Met bijbehorende winsten voor de wapenindustrie, en bijbehorende politieke spanningen en risico's. Het raketschild is immers een systeem om raketten van vijanden te onderscheppen. Die vijanden zullen daarom meer en betere raketten gaan maken. 

De Russische waarschuwing roept de vraag op of Moskou zijn dreigement verbreedt naar alle landen die radarsystemen uit het raketschild op hun schepen plaatsen. Als dat zo is, zou het voor Nederland gaan gelden. Nederland gaat immers zijn LCF-fregatten met raketschild technologie uitrusten. Ook als het gaat om operaties in de arctische gebieden nabij Rusland en de Zwarte Zee is het van belang om te weten hoe ver de Russische waarschuwing reikt. Ook Nederland opereert wel eens in Noordelijke wateren. Ons land speelt bovendien een vooraanstaande rol in het Europese raketschild, zoals ministerie van Defensie recent onderstreepte in een artikel over het raketschild. Er is in Nederland nauwelijks discussie over deze militaire uitbreiding gevoerd, terwijl we afstevenen op een nieuwe Koude Oorlog met Rusland.

Martin Broek

Geschreven voor Sargasso
Klik op het label 'raketschild' voor meer informatie van mijn hand over dit grote wapensysteem.

Pottenkijkers in Dubai

Bij hacken en het plaatsen van trojan horses om computers leeg te halen, denk je aan criminelen. Bij afluisteren denk je aan politie en inlichtingendiensten. Dat is een ouderwetse gedachte. De kennis van het hacken zit ook in de beveiligingsindustrie die zicht op digitale veiligheid, controle en opsporing. Ook zij houden zich bezig met apparatuur om af te luisteren. Deze dagen komen ze in Dubai samen op een conferentie. Het is een wonderlijke wereld.

Voor het eerst heb ik het gevoel de diepere betekenis van Allice in Wonderland echt te begrijpen. Dit overkomt me als ik lees over de vandaag begonnen bijeenkomst in het Mariott hotel van Dubai: de Intelligence Support Systems (ISS) Wereld Conferentie voor Lawful Interception, Criminal Investigation and Intelligence gathering.

Deze wereld aan de Perzische Golf kan je niet binnendringen met een hap van een koekje. Dit wonderland wordt afgeschermd van het publiek en is alleen voor specialistische bedrijven, overheden, spionnen, politie en militairen toegankelijk. Er zijn zelfs werkgroepen waarvoor een veiligheids clearance noodzakelijk is om er kennis van te mogen nemen. Op ISS staan bedrijven die technologie kunnen leveren die op maat gesneden is. Dat wil zeggen aangepast aan de locale omstandigheden en de wensen en mogelijkheden van de klant.

Wie beschermt de burger tegen Big Brother? Wie volgt deze ontwikkeling van de inzet van deze nieuwe producten? En vooral wie heeft de knowhow om dit goed te doen? Het controleren van deze handel is voor Nederland van belang, maar zeker voor de Arabische wereld waar deze bijeenkomst wordt gehouden. Hoewel er geen sprake was van Facebook revoluties in het Midden-Oosten (organisaties waren vaak al jaren bezig om zich te versterken), speelt de computer een belangrijke rol in netwerken. Net als ik hier achter mijn bureau kan men ook daar moeilijk zonder PC of laptop. Mobieltjes en internet worden gebruikt om mensen snel te informeren en op te trommelen. Om volksprotest te controleren is daarom juist het controleren van die middelen - of dat nu om het blokkeren, afluisteren, analyseren van contacten - van essentieel belang.

De Intelligence Support Systems (ISS) bijeenkomsten worden regelmatig gehouden in Azië, Europa, Amerika en het Midden-Oosten. Op de folder die het programma van de bijeenkomst in Dubai staat in het kort waar het over gaat:

• het infecteren van computers met spyware, 
• onderzoeken op het internet, 
• het volgen van sociale netwerken, 
• het onderscheppen van (beveiligde) mobieltjes, 
• het volgen van versleutelde berichten en 
• het analyseren van gevonden informatie. 

Telecom bedrijven, politie, inlichtingendiensten komen er samen om te leren en netwerken. De kennis kan goed gebruikt worden om hackers bij de digitale poorten van KPN tegen te houden of om terroristen te bestrijden. Maar daar komen we al wel op een hellend vlak. De demonstrant voor mensenrechten wordt niet zelden voor terrorist uitgemaakt, opgespoord, gevolgd en gevangen gezet. Het zijn juist de diensten die hier samenwerken die hen dan op de nek zitten. Zo worden autoritaire regimes in het zadel gehouden en strijd voor democratie en rechtvaardigheid aangepakt.

De Guardian schreef er al verschillende keren over de ISS-bijeenkomsten. Vorige week spitte de krant de wiki spyfiles door en maakte een lijst met organisaties die zo'n vergadering bezochten. De aanwezigen kwamen uit Jemen, Tunesië, Soedan, Saoedi-Arabië etc etc. Vrijwel ieder land was aanwezig. Ook Nederlandse overheidsdiensten kwamen regelmatig. De Guardian noemt:

Naam van organisatie zoals op ISS lijst	ISS Bijeenkomst
Rotterdam-Rijnmond Police	ISS World 2008 Dubai
Netherlands Radio Communications Agency	ISS World 2008 Prague
Netherlands National Police Service (KLPD)	ISS World 2008 Prague
Netherlands National Police Service (KLPD)	ISS World 2009 DC
Netherlands National Police Service (KLPD)	ISS World 2006 DC
Netherlands Ministry of the Interior	ISS World 2007 Dubai
Netherlands Ministry of the Interior	ISS World 2008 Dubai
Netherlands Ministry of the Interior	ISS World 2008 Prague
Netherlands Ministry of Justice	ISS World 2008 Dubai
Ministry of Economics and Technology	ISS World 2008 Prague
Ministry of Defence	ISS World 2008 Dubai
Ministry of Defence	ISS World 2008 Prague
The Guardian: Agencies ISS World state attended their surveillance trade show

Het zijn echter niet alleen Nederlandse overheidsdiensten die acte de presence gaven. In 2011 was ook een van de bekendere Nederlandse digitale beveligingsbedrijven Fox-IT aanwezig op de beurs, zo meldde Vrij Nederland vorig jaar(1). Robert Prins van Fox-IT laat weten dat ze daar een jaar geleden stonden “om nieuwe klanten voor onze producten te vinden.” Het was op het hoogtepunt van de Arabische lente. Dat was op de beurs te merken: “het bleef in het Marriott vrij rustig. Iedereen was natuurlijk bezig met de gebeurtenissen in eigen land,” zegt Prins tegen de journalisten van Vrij Nederland. Gevoel voor understatement en dramatiek kan Prins niet worden ontzegt. De mannen in de Arabische wereld hadden even wat anders te doen. Er was werk aan de winkel.
 
Live rellen
De organisatie van ISS-beurs deed tegen The Guardian niet moeilijk over de handel in de  repressieve producten. "The surveillance that we display in our conferences, and discuss how to use, is available to any country in the world," zei Jerry Lucas, de directeur van TeleStrategies, het bedrijf dat achter de ISS-beurzen zit. "Do some countries use this technology to suppress political statements? Yes, I would say that's probably fair to say. But who are the vendors to say that the technology is not being used for good as well as for what you would consider not so good?" Zo draait een belangrijke speler op de markt van deze producten zich onder zijn verantwoordelijkheden uit. Het wordt tijd dat de handel in dit soort producten beter geregeld wordt. Dat zou kunnen in het kader van de EU-dual use verordening.

Kogels en tanks zouden wel eens minder schade kunnen aanrichten dan de digitale wapens die worden ingezet tegen groepen die ongewapend strijden voor mensenrechten en sociale rechtvaardigheid.

Wordt vervolgd.

Noten:
1) Harry Lensink en Maurits Martijn, 'De geheimen van een supertapper; Profiel Ronald Prins,' Vrij Nederland 13 augustus 2011.
2) Betogingen en rellen in Bahrein, BN/DeStem, 14 februari 2012.


Zie ook: broekstukken.blogspot.com/ Versleutelen en tappen


Overig:

Vernon Silver, Spies Fail to Escape Spyware in Bazaar for Cyber Arms, 21 december 2011.