Raketschildruzie tussen Rusland en Noorwegen raakt Nederland

De relaties tussen Noorwegen en Rusland zijn sinds 2010 steeds beter geworden. Op één punt dreigt het nu toch mis te gaan. De Russische generaal Nikolai Makarov, bevelhebber van de generale staf van de Russische krijgsmacht, waarschuwde Oslo op 16 februari dat een conflict dreigt als het nieuwe marineschepen gaat uitrusten met het het Amerikaanse radar- en volgsysteem Aegis, aldus Defense News.

Generaal Makarov verwelkomt zijn Amerikaanse collega Admiraal Mike Mullen in Moskou (26 juni 2009). Foto  onderofficier J. McNeeley, VS-marine.

Generaal Makarov verwelkomt zijn Amerikaanse collega Admiraal Mike Mullen in Moskou (26 juni 2009).
Foto  onderofficier J. McNeeley, VS-marine.

Eerder waarschuwde Rusland de VS al niet met dit systeem te opereren in de Noordelijke wateren bij Rusland en de Zwarte Zee. Als dat toch gebeurt zal Moskou tegenmaatregelen nemen. Voorlopig onthoudt Rusland zich van daadwerkelijke stappen, gezien de hoge kosten daarvan. Maar de dreiging van een nieuwe wapenwedloop wordt steeds zichtbaarder. Zo maakt een raketschild de wereld niet veiliger, maar zorgt juist voor meer sabelgekletter.

Noorwegen ziet de macht van de VS afnemen. Nieuwe machten in de wereld komen op en daarom kiest Oslo voor een tweesporen defensie-beleid. Dat betekent actief zijn in de NAVO, maar ook vanuit de positie als lid van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie goede relaties ontwikkelen met Rusland. Op de Leangkollen Security Conference die op 6 februari in Oslo plaatsvond, stelde de Noorse minister van Defensie, Espen Barth Eide, dat activiteiten die deze Noors-Russische samenwerking in gevaar kan brengen, vermeden moeten worden. Rusland probeerde een paar dagen later of op basis van deze uitspraak ook het Aegis-syteem voor de Noorse marine onder druk kon zetten. Dat zal vermoedelijk niet lukken, omdat dit de relaties met Washington in gevaar zullen brengen.

De band tussen Europa en de Verenigde Staten is juist een belangrijk aspect van het schild. Niet alleen op het gebied van militaire samenwerking in oefeningen en procedures, maar ook bij militair onderzoek, ontwikkeling en productie houdt het de Atlantische samenwerking in stand. Dat het eveneens de kloof tussen Oost en West in stand houdt, is daarbij juist mooi meegenomen. Daar komt nog bij dat het twijfelachtig is of het systeem werkt, maar al wel leidt tot een nieuwe wapenwedloop. Met bijbehorende winsten voor de wapenindustrie, en bijbehorende politieke spanningen en risico's. Het raketschild is immers een systeem om raketten van vijanden te onderscheppen. Die vijanden zullen daarom meer en betere raketten gaan maken. 

De Russische waarschuwing roept de vraag op of Moskou zijn dreigement verbreedt naar alle landen die radarsystemen uit het raketschild op hun schepen plaatsen. Als dat zo is, zou het voor Nederland gaan gelden. Nederland gaat immers zijn LCF-fregatten met raketschild technologie uitrusten. Ook als het gaat om operaties in de arctische gebieden nabij Rusland en de Zwarte Zee is het van belang om te weten hoe ver de Russische waarschuwing reikt. Ook Nederland opereert wel eens in Noordelijke wateren. Ons land speelt bovendien een vooraanstaande rol in het Europese raketschild, zoals ministerie van Defensie recent onderstreepte in een artikel over het raketschild. Er is in Nederland nauwelijks discussie over deze militaire uitbreiding gevoerd, terwijl we afstevenen op een nieuwe Koude Oorlog met Rusland.

Martin Broek

Geschreven voor Sargasso
Klik op het label 'raketschild' voor meer informatie van mijn hand over dit grote wapensysteem.

Geachte PVV stemmer

Niet alleen in Nederland is de JSF omstreden. In Noorwegen komen via wikileaks steeds meer onverkwikkelijke zaken rond de aanschaf van de F-35 naar buiten. Het parlement werd slecht geïnformeerd en de kosten zijn hoger dan gemeld. Ook in Canada liep het debat over zin en onzin van het aankopen van de straaljagers afgelopen week hoog op. Kosten spelen ook daar een belangrijke rol.

Het Kabinet bezuinigt niet alleen de natuur, cultuur en sociale voorzieningen kapot, maar ook fors op de krijgsmacht. Dat de JSF daar weinig last van lijkt te hebben is leuk voor de piloten. De rest van het Defensiepersoneel ziet steeds meer collega’s en wapensystemen verdwijnen. Het gemor in het leger zal met iedere prijsstijging van de F-35 toenemen.

Dat gemor zal dan zeker komen, want grote projecten gaan nu eenmaal gepaard met grote tegenvallers, dat is:
a) onvermijdelijk,
b) een gebrek aan inzicht,
c) opzet om de ware kosten te verhullen of
d) alle drie de factoren spelen een rol
Van de vier opties lijkt mij de vierde (d) het juiste antwoord.

Ook de F-35 gaat steeds meer kosten. 1,4 Miljard euro erbij meldde Defensie minister Hans Hillen net voor Sinterklaas aan de Tweede Kamer. Voor de lezer van de Nederlandse en Amerikaanse rekenkamer rapporten kon dit geen verrassing zijn. Toch waren Kamerleden boos over de gebrekkige informatievoorziening. Een woordvoerder van Defensie zei in reactie hierop: JSF, beste toestel voor de beste prijs. Het ding komt er. Ook dat is geen verrassing. Arrogant is het, een dwangneurose lijkt het.

In Nederland was vorig jaar een meerderheid van het Parlement voor uitstel van de aanschaf. Niet alleen de linkse en progressieve partijen. Het vliegtuig past ook niet binnen de visie van de PVV. De partij wil vooral binnenlandse repressie versterken en kan zo’n straaljager daar moeilijk bij gebruiken. Bovendien staat de F-35 voor achterkamertjes politiek, gevestigde belangen en geldverkwisting. Voor het PVV-imago is het goed om daar afstand van te nemen. Dat deed PVV-leider Wilders dan ook al snel en met verve:

“Natuurlijk moeten we ‘nee’ zeggen tegen het speeltje van de supersonische staatssecretaris [Jack de Vries, MB], de staatssecretaris die nu zelf dreigt neer te storten. Geen testtoestellen dus. In deze tijden van economische crisis is het ongepast om te praten over de aanschaf van peperdure vliegtuigen. Geen nieuwe voordat de oude op zijn. De F16 gaat zeker nog 15 jaar mee. Dus laten we de beslissing nemen in 2019. Laten we er dan over praten. Ik heb nog wel een gaatje vrij in mijn agenda.” (Spoeddebat 23 april 2009)

Toch lopen ook de PVV-hazen inmiddels Haagse paden. De ‘partij’ gaat akkoord met een testvliegtuig. Woordvoerder Hernandez in december 2010: “Het is dankzij de PVV dat de aankoop van de JSF wordt uitgesteld en dat het bij een tweede testtoestel blijft [geloof je het zelf?, MB]. Ja Voorzitter, wij hebben inderdaad onze handtekening gezet voor dat tweede testtoestel. Maar dat compromis, dat tweede testtoestel, is nog altijd beter dan de PvdA in de regering.” De PVV voegt zich opportunistisch naar de macht: ze draait, ze bedondert de boel en hobbelt achter de VS aan. Je bij daarbij opzichtig verschuilen achter de PvdA maakt het helemaal knap waardeloos.

Op een moment als dit zou ik liever op een site schrijven die dicht tegen de PVV aanzit dan hier bij Konfrontatie. Dit schijf ik met enige schroom en met een ongemakkelijk gevoel. Maar een kort briefje, geheel in stijl, met een beetje volksmennerij in hoop op ..., dat moet toch kunnen:

Geachte PVV stemmer,

Laat Geert niet naaien. Hij dreigt een tweede JSF-testvliegtuig te gaan kopen. Dat gaat onder het mom van Haags wisselgeld: een compromis. Je zwemt daarmee wel een fuik in. Het zal immers niet bij twee JSF’s blijven. Als je steeds meer geld stopt in de straaljager en hem bovendien gaat testen dan ga je ze allemaal kopen. Dat snapt een kind. Het wordt met iedere stap die je zet duurder en minder makkelijk er mee te stoppen. Laat Geert voet bij stuk houden. Na de verkiezingen geen ander verhaal dan ervoor; dat lijkt teveel op ‘Haagse politiek’.


Geen gerommel. Geen JSF. Ook geen testvliegtuig. Stop nu!

Martin Broek