Auteur Chak stelt dringend dat het tijd wordt dat de wereld de zaak serieus neemt en alle partijen – Pakistan, China, Kasjmir en India – aan de onderhandelingstafel dwingt. “Maar de aanzet tot een oplossing is nergens te zien,”zo constateert de schrijver. En zodoende is het alternatief zeer waarschijnlijk een oorlog die niet alleen de regio raakt, maar de hele wereld. Een oplossing is in het belang van Kasjmir, of Zuid-Azië in het algemeen, maar ook van de hele wereld.
Zijn boodschap komt over, getuige de aanbeveling op de achterflap:
“Herhaalde botsingen tussen India, Pakistan en China over Kasjmir dreigen uit te monden in een onopgelost conflict. Deze geschillen moeten worden opgelost, en daarvoor is inzicht nodig in hun oorsprong, de bevolking van Kasjmir en hun strijd. Dit boek biedt essentiële inzichten.”
Prof. Brian Toon, University of Colorado.
SchrijverFarhan Chak is verbonden aan het centrum voor de studie naar verhoudingen tussen christenen en moslims (ACMCU) van de George Town Universiteit in Washington D.C. Hij levert informatie aan verschillende media,* hij schreef ook het boek: 'Islam and Pakistan's Political Culture' (Routledge, 2015) en hij is voorzitter van de in Canada gevestigde maatschappelijke organisatie Kashmir Civitas.
In Nuclear Flashpoint komt een paar keer de geschiedenis van Chaks eigen familie in de geschiedenis van Kashmir aan de orde. Van vaders kant stamt hij af van de laatste inheemse vorst van Kasjmir, Yusuf Shah Chak (1545-1592). Zijn opa en oma van moeders kant kozen ervoor te vertrekken naar Pakistan. Een deel van zijn familie is vermoord tijdens de zo genoemde Jammu genocide van 1947, waarbij 237.000 mensen werden afgeslacht. The Times uit Londen stelde op 10 augustus 1948: “het uitroeien van twee derde van de moslims afgelopen herfst heeft de samenstelling van de oostelijke Jammu provincie volledig veranderd.” Farhan Chak meent dat deze geschiedenis tussen de regels van de geschiedenis boekjes is door geglipt, terwijl het een op bestuurlijk niveau georganiseerde misdaad was. Het is geen wonder dat de kwaadheid hier en daar van de pagina's spat en die richt zich vooral op de nationalistische Hindoe identiteit die Kasjmir in een hoek drukt waar het overgrote deel van de Kasjmirse bevolking niet heen lijkt te willen.
Kasjmir
 |
|
Het betwiste
grondgebied van Jammu en |
Opdeling
“Taal is niet abstract, maar tastbaar, waarneembaar en concreet – met name in haar impact. Haar invloed leidt tot de constructie van discoursen, het kaderen van verhalen en het vormen van geesten. Woorden zijn immers een vorm van eigendom, die gewortelde, onuitgesproken ideeën en concepten bevatten. (…) taal en de bijbehorende kaders helpen ons een belangrijk moment in de geschiedschrijving van het Britse Rijk te begrijpen: de 'verdeling van 1947', die leidde tot de opkomst van twee nieuwe natiestaten: Pakistan en India.”
Het is een van de momenten in de geschiedenis die door Chak worden ontrafeld en van een historische context en een visie vanuit Kasjmir worden voorzien. India noemt het de afscheiding van Pakistan van India, alsof de grenzen van het Britse rijk ook de grenzen van de India zouden zijn, en niet een splitsing van het Britse rijk. Die visie heeft betekenis in het Indiase politieke vertoog en leidt ertoe dat gesteld wordt dat India niet nog meer grondgebied wil kwijtraken en dus Kasjmir wil inlijven. Chak beschrijft hoe met name de het Hindoe nationalisme hiervoor een breed scala aan middelen inzet en de geschiedenis daarbij naar de eigen wens vervormt. Het afschaffen van de speciale status van Kasjmir in 2019 (art. 370 en 35A van de Indiase grondwet) zijn in die Indiase overheersing een belangrijke stap geweest.
Grondwet
Die
grondwetswijziging door India gaat in tegen de afspraken die zijn
gemaakt tussen de betrokken partijen, zo beschrijft de auteur
uitgebreid. Het unilateraal afschaffen van de status van Kasjmir werd
meteen al gezien als opmaat
voor meer conflict en niet als stap naar een
oplossing.
Dat India in deze context van de unilaterale stappen, ook de Chinese
gebieden claimt doet daar nog een schep bovenop. Chak legt het helder
uit met de verdragstekst erbij en met een
beschrijving van de verschillende posities.
Haasje over
De
schrijver constateert vooral de positie van India in de spanningen
rond de grenzen en dat die gevaarlijke koers vooral voortkomt uit een
in India wijdverbreid idee “dat
India obsessief vasthoud aan een Voorwaartse Politiek in de afgelopen
decennia, zelf met het gevaar van militaire confrontatie met China,”
waarbij
het onderhandelingen afhoudt. Anderen wijzen dan weer op de Chinesepolitiek. Maar uiteindelijk gaat het niet om de afzonderlijke
schermutselingen, maar om een oplossing voor de grensproblemen en
daarvoor moet naar een onderhandelingstafel worden gestapt.
Ook Indiase deskundigen zien de noodzaak van een
oplossing. Amrita
Jash stelde
dat misverstanden rond grenspolitiek het wantrouwen tussen beide
landen vergroten met ernstige negatieve consequenties voor de
relaties tussen de beide kernmachten. Auteurs
Pravin
Sawhney en Ghazala Wahab
schrijven over
de
grenzen tussen India en Pakistan (Line
of Control,
LC) en die tussen China en India (Line
of Actual Control,
LAC):
“Grensconflicten rond de LC zijn op te lossen als er een oplossing voor Kashmir zou zijn. De grensconflicten met China zijn dat niet, maar ook dat onderkennen zou al een wenselijke stap zijn.”
Het is dan ook van het grootste belang is dat er voor de kwestie Kasjmir een permanente oplossing wordt uitgewerkt. Sawhney en Wahab voegen toe dat een oplossing niet zal werken als
“de politie check punten in wijken opzet, lokale mensen mishandelt en ze allen als terroristen behandeld. Een oplossing van het conflict maakt troepen vrij voor samenwerking en ontwikkeling in de hele regio. Bovendien opent het ruimte voor besprekingen bijvoorbeeld rond de grensgeschillen met China, de 3488 km lange LAC.”Beiden landen worden onmiskenbaar steeds assertiever. India heeft zijn onafhankelijkheid laten varen en wil steeds dichter bij de militaire inspanningen van de Verenigde Staten staan. Chak noemt ook deze dynamiek. Beijing reageert daar dan weer op.
Alternatieve identiteiten
De
potentiële nucleaire brandhaard wordt verbonden met de
grensconflicten tussen China en India en het onopgeloste conflict
tussen Pakistan en India rond Kasjmir, maar het boek gaat toch vooral
over het recht op zelfbeschikking van de Kasjmiri, het recht op een
onafhankelijke volksraadpleging waarvan al sinds de jaren veertig
sprake is (en die er maar niet komt) en hoe India, zeker nadat
Modi in 2014 aan de macht is gekomen, zijn wil oplegt met slinkse
methoden. Een groot deel van het boek gaat over hoe de
Hindoe-ideologie de Kasjmirse cultuur, geschiedenis, demografische
samenstelling en samenleving verzwakt en ontkent door de geschiedenis
te verdraaien, gemengde huwelijken te voorkomen, migratie van Indiase
hindoes te bevorderen, het politiek bestuur uit handen van moslims te
houden, en over de militaire repressie en de wetten die daarbij
worden ingezet (in de afgelopen dertig jaar kwamen 93.000 mensen om).
Chak constateert dat India niet in staat is om alternatieve
identiteiten te accepteren. Hij stelt dat een dergelijke visie niet
alleen de lopende kwestie rond zelfbeschikking voor Kasjmir in de weg
staat, maar ook toenadering tussen India en Pakistan, en Kasjmir,
ondenkbaar maakt. Dit betekent meer kans op toekomstige oorlogen.
Boosheid
Grotendeels vertelt de auteur rustig en stap voor stap over visies en ontwikkeling, maar soms spat zijn boosheid van de pagina's. Die emotie is dan wel begrijpelijk, maar doet de overtuigingskracht geen goed. Chak neemt toch al een duidelijke, maar niet overal gangbare mening in vanuit een Kasjmirse positie. Door zijn kwaadheid een woordje mee te laten spreken, maakt hij het moeilijker zijn woorden te wegen. Maar hij heeft gelijk: op de achtergrond dreigt inderdaad een groot gevaar, dat na bijna tachtig jaar wel eens opgelost mag worden. Hij komt daarbij met een focus die meer licht werpt op Kasjmir in dat krachtenveld dan de gebruikelijke woordenwisselingen tussen Pakistan en India doen als de situatie weer eens ontploft is. Momenteel is het schieten afgelopen, maar een volgend gewapend conflict hangt in de lucht. Moet India niet naar het besteden van 5% van het Bruto Binnenlands Product aan de krijgsmacht (waar kenden we dit cijfer al van?) is een van de vragen die gesteld worden.Verder snoeven India en Pakistan dat ze de beste wapens hebben ook al een uiting van de oorlogszucht.
Noot:
*
Dat betrof persorganenen zoals Al
Jazeera, een aantal
Turkse producties en het onafhankelijke Middle
East Eye.
