A Royal Netherlands Air Force F-16 Fighting Falcon aircraft receives fuel from a KC-135R Stratotanker during a mission over Afghanistan, May 28, 2008. The KC-135R is assigned to the 22nd Expeditionary Air Refueling Squadron, 376th Air Expeditionary Wing, deployed from Fairchild Air Force Base, Wash. U.S. Air Force photo by Master Sgt. Andy Dunaway
Ecuador
Chili verkoopt zestien jachtvliegtuigen aan het door de linkse Correa geregeerde Ecuador. Het gaat om opgelapte Mirages 50M, de zogenaamde Panters.1 De reden dat Chili van zijn Panters af moet is dat het in Nederland F-16’s kocht.
De Nederlandse bommenwerpers drongen de Mirages bij wijze van spreken uit de Chileense luchtmacht naar Ecuador. Dit is waarschijnlijk een ongewenst bijeffect van de levering aan Santiago.
De Mirage is een Frans product. Dat komt goed uit, want voor een levering van een Amerikaanse bommenwerper had Washington een stokje gestoken. Tussen beide landen Ecuador en de VS botert het allerminst.
In dit verband is het vooral het in november 2009 aflopende huurcontract voor de luchtmachtbasis in Manta opvallend. De Amerikanen mogen blijven, zo stelde de Ecuadoraanse president - met een bijtend gevoel voor humor tijdens zijn verkiezingscampagne - als Ecuador een luchtmachtbasis in Miami mag bouwen.
De Congressional Research Service noemt de politieke gang van zaken in Ecuador zorgwekkend. Dat heeft te maken met: - de relaties met Colombia (waar de regering Obama de VS een steviger militaire positie wil geven en daarmee bijna heel Zuid-Amerika tegen zich in het harnas jagen),
- de oorlog tegen de drugs. Ecuador grenst aan Colombia en is doorvoerhaven voor cocaïne en wil binnenlandse cocaverbouw niet aanpakken.
- dat Ecuador geen vrijhandelsakkoord met de VS wil tekenen.
- en ook het al genoemde aflopen van de overeenkomst over de luchtmachtbasis in Manta.
Jordanië
Nog meer Nederlandse F-16’s kregen onlangs een nieuwe bestemming. Eind juli vlogen zes F-16’s uit Leeuwarden naar een luchtmachtbasis bij Amman. Jordanië kocht de in Nederland overbodig geworden F-16’s in 2007. Daarnaast kocht het vliegtuigen van hetzelfde type in België.2 De leveringen moeten gezien worden in het kader van de Amerikaanse Midden-Oosten politiek, waarbij Jordanië een steeds belangrijker bondgenoot wordt. De dip van 1990/91 – toen Amman neutraal bleef tijdens de eerste Golfoorlog – is allang vergeten. In 2008 krijgt Jordanië 257 miljoen euro aan economische steun en 212 miljoen euro aan militaire hulp3, op een Defensiebegroting van bijna 1,4 miljard een aanzienlijk bedrag.
De Belgische en Nederlandse F-16’s zullen gemoderniseerd worden. Mogelijk zelfs met de nieuwste versie van de zogenaamde AMRAAM raket van wapengigant Raytheon. Ook daar zal een bijdrage voor gegeven worden in het kader van het Foreign Military Financing (FMF) programma, zo verwacht Mustafa Alani, een onderzoeker van het Gulf Research Center.4 Jordanië wordt zo langzamerhand uitzonderlijk zwaar bewapend, voor een klein en niet zo rijk land.
Brazilië
Daar waar bommenwerpers worden aangeschaft worden de oude vaak verkocht. Brazilië heeft in 2008 elf in Jordanië overbodig geworden NF-5's op gekocht. In 2011 worden ze opgeknapt door Embraer (IDR feb 2011, p. 26) Verwacht werd dat ook het roerige Kenia naar verwachting de overige in Jordanië overbodig geworden NF-5 Freedom Fighters overneemt.
Wat niet mag
De Nederlandse Defensiebegroting wordt flink gespekt met de verkoop van tweedehands wapens. De overheid is zelfs Nederlands grootste wapenexporteur. Die overheid zal niet bereid zijn deze financiële meevallers op te geven. Niet door constructieve dialoog, ludieke acties of petities. Een heel enkele keer gaat een levering op grond van de gedragscode wapenuitvoer niet door. Doorgaans wordt er gebruik van gemaakt dat die codes voor meerdere uitleg vatbaar zijn en een levering altijd kan doorgaan. Wapens leveren mag. Om dit nog gemakkelijker te maken is de overheid bij tweedehands leveringen zelfs haar eigen controleur. De oppositie tegen wapenhandel kiest voor het informeren en overleg. Nodig is echter het organiseren van politieke druk en confrontatie. Want wat mag is niet altijd goed.
Martin Broek
Noten:
1) Bij het oplappen werd gebruik gemaakt van kennis en technologie van Israel Aerospace Industries (IAI). Zie: Ecuador buys ex-Chilean Air Force Mirages, Jane’s Defence Weekly 5 augustus 2009, p. 8.
2) Op dit moment onderhandeld het over nog eens negen Belgische F-16’s. Zie: Jordan seeks to acquire US AMRAAM package, Jane’s Defence Weekly 12 augustus 2009, p. 16.
3) Idem.
4) Idem. AMRAAM staat voor Advanced Medium Range Air-to-Air. Het FMF is een verkapte subsidie stroom aan de Amerikaanse wapenindustrie die de landen die FMF ontvangen wapens levert. Jordanië komt al na Israël en Egypte als belangrijkste ontvanger.
Update 9 februari 2011.
