Libya needs serious arms control

Last Friday, the UN Security Council decided to leave the arms embargo against Libya unchanged, and urged the government in Tripoli to improve the monitoring of its weapons. Libya and neighbouring Egypt had asked to lift restrictions on Libyan government arms imports 'so it could better fight extremists groups.'

Earlier this month the UN Panel of Expert on Libya stated in its annual report on 2014 that the country has “an open-ended conflict with no clear dominant military party.” In the aftermath of the NATO-backed war, militias flourished and weapons became freely available from within Libya or by procurement from outside. The chairman of the Dutch Parliamentary Comity for Defence, Han ten Broeke (VVD, Liberals) said to Stop Wapenhandel that unfortunately, after Khadaffi was killed, Libya started to proliferate weapons through the whole region, but “sometime you meet the Law of the Untended Consequences.” As if some consequences could not have been foreseen. In 2014 almost three thousand individuals were killed in the Libyan fightings and four hundred thousand were displaced, out of a population of six million. Unintended or not, the havoc in all surrounding countries - Mali as a point in a case, but also Syria -, is also enormous. This is in shrill contrast to the programs to halt arms transfers and trafficking by e.g. the United Nations Support Mission in Libya and among others the German Agency for International Cooperation.

The UN-report on Libya over 2014 is the fourth publication by the Panel of Experts: “Since the outbreak of the armed conflict in 2014, the demand for weapons and above all for ammunition, has soared and all parties to the conflict have been highly active in procuring military materiel. This has significantly increased the number of investigations conducted by the Panel” it states. Those investigations are not easy, because “while the panel is aware of pending transfers of material from several Member States, no such information was provided to the Committee [to the Special Representative of the Secretary-General, Bernardino León], making monitoring of deliveries of materiel very challenging.” The current Libyan acquisition budget is LYD 150 million (€ 104 million). For the next period 1 billion is expected (€ 696 million). Next year will be even more demanding.

The Panel is a body established by the UN and questions the Member States directly for information. But phrases like 'refusal to supply information' and 'no response has yet been received from the United States' etc. are many in the report. This is the case e.g. in connection to a cancelled, but partial delivered, order of Caracal F Pistols to the Libyan Ministry of Interior. An Hungarian bank, a US registered broker and a UAE arms producer were involved.

The scarce information which is coming forward makes the report however very valuable. In the Caracal pistol case the end-user certificate is annexed to the report to show the deal was real. In another case the use of confidential sources based at the port of Tobruk were mentioned. Those sources confirmed the offloading of military material including small arms and light weapons (SALW) from an Egyptian vessel.

It is remarkable that despite the ongoing conflict there is still space to export weapons. The Panel reports on weapons catched at the borders with Egypt, Algeria, Tunisia, Niger, Chad and Sudan. Chad is worried the weapons will end in the hands of Boko Haram. Arms traffickers in Chad sell Libyan anti-tank mines at 150 US$ a piece and SA-7 manpads (shoulder fired air missiles) for 10-12.000 US$.

Some cases are described in more detail in the report. One of them is a Italian arms transport just after the start of the Libyan revolution of 2011. Smuggled Warsaw Pact weapons were confiscated by Italy back in 1994, during the war in former Yugoslavia. The weapons were stored at the island Santo Stefano and not destroyed, despite a court ruling to that effect. In May 2011, four army trucks transported cargo from the army base at the island, but a juridical investigation into the final destination of these transports was blocked after army commanders invoked 'state security.' Rumours on arms deliveries to Libyan rebels during 2011 are still corroborated by the Panel.

Another case is the loss of 23 Oberland OA-15 assault rifles (made in Germany), 70 9mm Glock handguns (made in Austria) and more than 42,000 rounds of ammunition. The weapons were meant to protect the European Border Assistance Mission (EUBAM). In February 2014 Malta asked permission for the export and an end-user certificate had been signed by the EU-delegation to Libya. The 10th of March GardaWorld shipped the weapons to Tripoli International Airport. Upon arrival the Libyan customs said clearance documents were missing. EUBAM was informed about the arrival of the guns. But when GardaWorld personnel returned a week after with the requested documents, the weapons were gone. Libyan authorities did not bother for follow-up investigation.

Shipments of Milan anti-tank missiles from Libya to Syria were reported in previous reports. The missiles were produced by Airbus, but the company denied that it sold them to Libya. During the revolution of 2011 the Khadaffi regime accused Qatar of exporting the missiles to the rebels. In 2012 they were en route to Syria and found at the Letfallah II which was seized by the Lebanese authorities. “France did not disclose to which country the missiles had been originally exported” says the UN report. During the Airbus shareholder meeting Tom Enders, CEO of Airbus, was asked about it, but he responded it was the French government which had to answer. The Dutch government was never asked, because Airbus headquarters are in the Netherlands for tax evasion only, not for difficult questions on international relations.

Last year Qatar added a new chapter to its devastating policies in Libya. The emirate was accused of backing groups with weapons and funding while the heavy fighting of Operation Fajr was ongoing. When the UN Panel inquired about those strong allegations Qatar did not bother to respond. Nevertheless, Qatar still is a prominent client for Western arms.

What can be done to stop the Libyan arms market? The UN Panel has two recommendations to Member States. The first is to regulate brokering. The second is to inspect cargo to and from Libya. Life can be so easy. Another recommendation might be to cooperate when asked for information by the Panel. And to sanction those who don't, e.g. by refusing arms sales to those countries; a win-win opportunity. Another suggestion for recommendation: Pressure Member States of the EU to cooperate. One unnamed Member State called in the  for clear identification of the origins of arms flows and regretted the lack of cooperation from Member States in that regard. The Panel states itself in the report: “To date, despite the violations reported in the Panel’s three previous reports, no action has been taken against most of the violators. What is more, some have been involved in further violations.” There are many possibilities still to improve the situation. Lifting the embargo is not the way. Luckily that was not done.

Written for stopwapenhandel.org 
Dutch version Ravage-Webzine 

Meedoen om te helpen; Interview met Martin Broek

Als ik langs het IJ terugloop naar Amsterdam Centraal heb ik La Bamba in mijn hoofd, een oud Mexicaans dansliedje waarmee Ritchie Valens in 1958 op slag beroemd werd en dat bijna dertig jaar later door Los Lobos werd gecoverd voor een film over het leven van Ritchie. Ik kom net terug van een gesprek met Martin Broek. Hij is nu journalist en columnist en voorheen actief in tal van antimilitaristische groepen. Maar hij begon als hofmeester bij de marine. Vandaar misschien die oorwurm, dat liedje in mijn hoofd. Of kwam dat omdat ik blij geworden was door Martins verhaal? ... yo no soy marinero, soy capitán, soy capitán ...*

(Een kortere versie van dit interview staat in Vredesmagazine van maart 2015.)

Aanbieden 3.000 handtekeningen tegen de levering van marineschepen aan Indonesië aan Karien van Gennip, Staatssecretaris Economische Zaken, door Campagne tegen Wapenhandel en aanhang, 2 juni 2005. Foto basdemeijer.nl/

Hofmeester. Ik heb er nooit over nagedacht, wat doe je dan voor werk? 

‘Eigenlijk heet dat matroos LDV (logistieke dienst verzorging). Dat is een combinatie van een soort kelner, kok en bottelier, die verzorgt de voorraden en dan been je ook koeien en varkens uit. Dat leerde je, je kreeg een opleiding in een klasje. Ik heb in een slagerij gestaan. Ik kookte ook, ik heb in een keuken voor 120 mensen gestaan, niet op een schip maar in een kazerne.’

 Was dat tijdens je dienstplicht?

‘Nee, ik ben beroeps geweest, Kort Verband Vrijwilliger heette dat.’

Hoe kwam je daar terecht?

‘Ik ben in ‘62 geboren in Vlaardingen, maar ik ben in Maassluis opgegroeid. Aan de overkant lagen de scheepswerven van Verolme. Mijn vader werkte bij zeesleepvaart Smit en later bij Boskalis. Mijn hele familie heeft altijd gevaren. Op mijn tiende ben ik verhuisd naar Dinteloord omdat mijn ouders uit de Randstad weg wilden. Daar heb ik gewoond tot mijn 18de. Toen ben ik naar de marine gegaan. Ik had de lagere landbouwschool gedaan en de gts, een soort ambachtsschool in Breda; daar heb ik voor kok en kelner geleerd. Ik ging in het leger omdat ik vond dat de Russen zich misdroegen in Polen; dat was eind jaren ‘70. De NAVO trad daartegen op. Dat was de politieke reden om in het leger te gaan, naast de zucht naar avontuur. Bovendien kom ik uit een zeemansfamilie. Nou, toen lag het min of meer voor de hand om bij de marine te gaan. Maar al snel zag ik dat er ontzettend veel racisme was en seksisme. Ik kreeg daar steeds meer weerzin tegen. Ik kreeg er onder meer een opleiding over het gebruik van chemische wapens. Ook dat vond ik vreselijk. En het zo maar moeten gehoorzamen was ook niet echt mijn karakter. Dus de twijfels kropen er eigenlijk al van het begin af aan in en die werden sterker en ik dacht: nee dit wil ik niet. Ik wilde dienst weigeren, maar dat werd me min of meer afgeraden en ik werd ook niet erg goed geholpen door de Vereniging Dienstweigeraars. Dus heb ik het uitgezeten. Ik was in die tijd al wel een paar keer mee geweest met de kerk waar ik toen bijzat, de Nassaukerk, naar vliegbasis Woensdrecht om de franciscanen te bezoeken en de vredesactivisten die daar bij de basis woonden. Dat was in de tijd van de vredesdemonstraties in ‘84, ‘85. Ik had van die buttons op, die waren toen heel erg in, van die mannetjes en vrouwtjes van Opland die de boel wegschopten. Dus ja, eigenlijk paste ik ook helemaal niet meer bij de marine. Ik heb het uitgezeten tot het eind in oktober ‘85 en toen was dat deel van mijn leven afgelopen.’

En toen?

‘Al tijdens mijn marinetijd ben ik vanaf de basis “op de wal” gaan wonen zoals ze dat noemen, op kamers in de Staatsliedenbuurt. Daar ging ik vrijwilligerswerk doen op een buurtbus om bejaarden mensen te helpen met in- en uitstappen die naar de kapper gingen of naar de klaverjasclub. In september ‘86 ben ik in m’n eentje naar een actie gegaan bij Woensdrecht waarbij de poorten werden geblokkeerd. De politie heeft een van die poorten heel hardhandig, met erg veel geweld, ontruimd. Ik dacht: als mensen zo aangepakt worden, moet ik meedoen om hen te helpen. Dus toen ben ik voortaan iedere eerste maandag van de maand mee gaan doen met de blokkades. Ik zat inmiddels op het avondatheneum en ik ging in ook mijn schoolvakanties naar Woensdrecht om een paar weken in zo’n vredeskamp te wonen. En zo ben ik vanuit daar BONK ingerold.’  

BONK?

‘BONK stond voor Burgerlijke Ongehoorzaamheid en Non-Koöperatie; het was een vredesgroep die in ‘85 werd opgericht en die tegen plaatsing van kruisraketten was. Daar kwam ik al snel in de coördinatiegroep terecht, waarschijnlijk omdat ik enthousiast was. Bij BONK organiseerde ik acties en ik schreef een krant vol samen met andere mensen. Ik zat er nog maar net bij toen een van de mensen van BONK, Peter Custers, een lezing hield over de ontwikkelingen in de linkse beweging in de Filippijnen. Hij tekende een kaart van de Filippijnen met het eiland Luzon bovenaan en Mindanao helemaal onderaan, zodat je de Filippijnen zag ontstaan. En hij vertelde wat er allemaal gebeurde, alsof hij er zelf bij was. Het was de eerste keer dat ik zag dat je zoiets kon doen, zo analyseren, over waar je staat, waar andere mensen staan, wat er gebeurt. Dat was voor mij een eye-opener. Dat is een van de verrijkingen van mijn leven geweest. Ik herinner het me nog goed; ik zie dat papier nog hangen en ik zie Peter er nog naast staan. BONK hield na een paar jaar op te bestaan en AMOK wilde BONK wel min of meer opnemen in hun tijdschrift. Samen met nog iemand ging ik mee als redactielid én met Truke Kranendonk, dat was een oude anarchiste die bij de Vredesaktiekrant werkte, die krant stopte toen ook. En bij AMOK, wat doen ze daar? Schrijven, studeren. Ik had al wel korte berichten geschreven, maar dat was met veel moeite. Mijn eerste lange artikel voor AMOK ging over BONK. Iemand van AMOK heeft me geholpen om het artikel beter te maken. Dus daar leerde ik beter schrijven. Mijn tweede artikel ging over straaljagers naar Turkije. Ha, en juist toen ik dat aan het schrijven was, hakte Kees Koning samen met Co van Melle in Woensdrecht met mokers en bijlen twee van die straaljagers in elkaar. Dat was in de nacht van ‘88 op ‘89. Dat was mijn tweede lange artikel. En zo rol je dan ergens in waar je niet aan gewend bent -ik had wat je tegenwoordig vmbo noemt gevolgd en ineens zat ik tussen allemaal academici. Dat maakte het wel moeilijk. Maar ik wilde heel graag en ik was gedreven, dus als ik een artikel niet snapte las ik het vier keer, tot ik het wel snapte.’

Je zat in verschillende antimilitaristische groepen. Ook in MariNEE. Wat was dat?

‘Je had in Amsterdam een onderzoeksgroep, GRAM, Groep Amsterdamse Anti-Militaristen. Die deden onderzoek naar het gebruik van marineschepen door de NAVO en het invliegen van troepen uit de Verenigde Staten via Schiphol. Daar waren geheime documenten over, contracten tussen de Nederlandse en de Amerikaanse overheid. We hebben uitgezocht hoe dat precies zat en daar is een mooi rapport over verschenen. Later zijn we ook vlootbezoeken aan de Amsterdamse haven gaan bekijken. We brachten in kaart welke schepen er kwamen. We organiseerden protesten en gingen naar de pers als er kernwapens aan boord waren. Dat vlootbezoekendeel is uitgegroeid tot MariNEE. Dat was rond ‘88. Het is de basis geweest van de Campagne tegen Wapenhandel. Zo is mijn leven toch een mooi eenduidig verhaal, een zeemanszoon, nog steeds, hahaha.’

Eind 1993 werd Martin gevraagd om een campagne te coördineren van het Europees Netwerk tegen Wapenhandel rond wapenhandel naar Indonesië dat toen onder Soeharto-bewind stond. ‘Ja, we wilden solidair zijn met Indonesië en we wilden vanuit verschillende antiwapenhandelgroepen dat punt aanpakken. Dat werkt alleen maar als iemand het een beetje coördineert. En dat deed ik. Maar dat moest in het Engels en ik kende helemaal geen Engels, dus toen heb ik me weer ergens doorheen moeten bijten en ben ik in het Engels gaan werken. Die wapenhandel is bij me blijven hangen en dat is nooit meer weggegaan. In oktober ‘95 werd ik banenpoolmedewerker bij de Campagne tegen Wapenhandel. Later is die baan overgegaan naar het Transnational Institute waarvoor ik onder meer een analyse over de wapenhandel tussen de EU en de ASEAN heb gemaakt.’

Een eerste betaalde baan. Was dat een verandering?

‘Het maakte niets uit. Ik ben hetzelfde blijven doen maar ik had wel inkomen, ik had iets meer vastigheid. Dat was van belang, want ik wilde ook vader worden. Nu heb ik heb twee jongens van 16 en 14. En ik wilde af van het gezeur van de sollicitatieplicht. Dat was ook een reden. Het geld was niet de reden.’

‘In ‘96 ben ik naar Indonesië gegaan. Dat was een zeer indrukwekkende reis, omdat op dat moment ook het protest tegen Soeharto op z’n hevigst was. Ik was er nog geen vier dagen toen in Jakarta een kantoor door het leger werd ontruimd waarbij een aantal doden vielen. Overal waar ik kwam werden mensen om me heen gearresteerd. Ik was daar om met plaatselijke groepen te praten. We wilden weten wat er op een kogelhuls stond of waar ze mee beschoten werden, we wilden foto’s van voertuigen, zodat wij konden bepalen waar de voertuigen en kogels vandaan kwamen; die komt uit Duitsland en die komt uit België. We konden met zo’n foto van een kogel naar de Belgische overheid stappen. Op die manier wilden we meer druk leggen. Maar de situatie was op dat moment erg gespannen dus de mensen hadden wel wat anders aan hun hoofd. Om samenwerking te zoeken was het niet echt de goeie tijd. Kort daarna, in ‘98, schreef ik voor het eerst een boek: Nederlandse wapenhandel in de jaren '90. Daarna begon het allemaal steeds degelijker vorm te krijgen, dat wapenhandelwerk van ons. Samen met Frank Slijper die bij AMOK in Groningen zat, heb ik lang de Campagne tegen Wapenhandel gedreven. Het eerste grote succes was een embargo van wapens naar India en Pakistan, belangrijke klanten van de Nederlandse wapenindustrie. Een Kamerlid van de PvdA, Apostolou, vond het belangrijk en die heeft zijn collega van het CDA, Henk de Haan, overtuigd en uiteindelijk was er een kamermeerderheid. Ja, dat heeft tientallen miljoenen euro’s aan wapenfabrikant Hollandse Signaal gekost. India en Pakistan hebben jarenlang geen Nederlandse wapentechnologie ontvangen.’

In 2003 schreven Frank Slijper en Martin samen het boek: Explosieve Materie; Nederlandse wapenhandel blootgelegd. Omdat de overheid in het kader van ‘het landsbelang’ zo weinig mogelijk informatie verstrekt over internationale wapenhandel, deden ze een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) om alle stukken te krijgen die met Nederlandse wapenexport te maken hadden. ‘Ja, daar zijn we lang mee bezig geweest. Uiteindelijk kregen we iets van 16.000 pagina’s van Economische Zaken, allemaal uitgeprinte computerbestanden. Het was een heidens karwei om die op volgorde te krijgen en door te spitten. Op grond van die informatie hebben we dat boek geschreven. Daarna zijn we doorgegaan met die WOB-procedure, want er waren nog 32 dozen, materiaal over militaire contacten, over militaire leverantie. Dat is ons aan het eind van de procedure geweigerd. Het is de langste WOB-procedure uit de Nederlandse geschiedenis geworden. Het is een goed voorbeeld van dat vastbijten in zaken, als een pitbull. Ze hebben ons proberen te verdrinken in informatie, dat is niet gelukt, we zijn bovengekomen.’

Je bent tegen wapenhandel. Ben je ook pacifist?

‘Ik ben niet tegen geweld en ook niet voor. Soms kan geweld noodzakelijk zijn om grote misstanden, die op een andere manier niet aan op te lossen zijn, aan te pakken. Daar moet je altijd heel zorgvuldig mee omspringen. Een positief voorbeeld vind ik wat in Zuid-Afrika gebeurde. Daar werd de gewapende tak van het verzet ingezet om het verzet ook uitstraling naar buiten te geven. Dat was meer tactisch dan strategisch. Nee, ik ben geen pacifist.

Ik ben zelf militair geweest. Dat heeft een groot voordeel gehad. Bij BONK zaten mensen die militairen vreselijk vonden, daar moest je niet mee te maken hebben. Maar waarom zou je een groep mensen uitsluiten van jouw strijd om een betere wereld omdat ze toevallig een beroep hebben dat je niet aanstaat? Het is altijd de uitdaging om met elkaar in gesprek te komen en die uitdaging wil ik blijven aannemen, ook met mensen die in het leger zitten. Er waren heel aardige mensen bij, er waren ook rotzakken bij, maar in die antimilitaristische beweging ben ik ook rotzakken tegen gekomen. Af en toe was ik het meer eens met het leger dan met sommige vredesactivisten. Neem Srebrenica, het leger zei: “dat is niet te verdedigen, daar moeten we niet heen willen”. En wat zei het IKV? “Er moet een save haven worden gecreëerd en daar moeten militairen voor naar toe.” Nou, dat is schreeuwend uit de hand gelopen.’

Als ik afscheid wil nemen zegt Martin: ‘Ik wil een pleidooi houden voor de kleine clubjes omdat die een onafhankelijke kritische stem hebben. Toen er een oorlog in Irak moest beginnen in 2003, was er maar een handjevol mensen dat dat onverstandig vond. Dat handjevol mensen kwam uit die kleine clubjes. Zowel Frank als ik liepen onze benen uit ons lijf om overal praatjes te houden. We konden die afweging maken, want we hoefden ons niet voor bijvoorbeeld GroenLinks te verantwoorden. Die zouden gezegd hebben: “jullie zijn gek, we moeten ingrijpen”. Pas achteraf zei Femke Halsema: “sadder but wiser”. De PvdA hetzelfde. Pax Christi, IKV? Die waren allemaal vóór de oorlog. AMOK, Kerk en Vrede, Campagne tegen Wapenhandel, die vonden het onverstandig, zij hebben ontzettend gelijk gekregen. Die hadden hun eigen onafhankelijke links-radicale standpunt, waar ze nooit groot mee zullen worden, maar waardoor ze wel de juiste conclusie op het juiste moment trokken.

Mensen zijn vaak wel tegen clusterwapens, tegen landmijnen, tegen kernwapens. Gisteren kwam ik een verhaal tegen: Er gaat radarapparatuur naar Denemarken. Wat is daar mis mee? Het is radarapparatuur die gebruikt wordt voor het raketschild, dat jaagt de spanningen tussen Europa en Rusland nog verder op. Hebben we dat nodig? Nee, dat hebben we niet nodig. Het zijn antimilitaristen die dat punt naar voren halen. Daarom is het heel belangrijk dat die clubjes blijven bestaan.’

Marian van Stiphout

* ik ben geen matroos, ik ben kapitein, ik ben kapitein

Libië verdient échte wapenbeheersing

Het jaarrapport over 2014 van de Veiligheidscommissie van de Verenigde Naties bevat uiteenlopende voorbeelden van wapenhandel met Libië, waar milities een machtsstrijd uitvoeren.

door Martin Broek

Libië is een land met een ‘conflict zonder zichtbaar einde en zonder duidelijke dominante militaire partij’, zo omschrijft het Panel van Deskundigen van de Veiligheidscommissie van de Verenigde Naties (VN) de huidige situatie in Libië in haar onlangs verschenen jaarrapport over 2014. In de nasleep van de door de NAVO gesteunde binnenlandse oorlog in 2011, waarbij Kaddafi werd verdreven, floreerden de milities en wapens werden toegankelijk vanuit de Libische arsenalen of door inkoop in het buitenland.

Elkaar bestrijdende milities op straat voeren een machtsstrijd uit tegen de regering, die in het najaar van 2013 na verkiezingen tot stand kwam. Vorig jaar kwamen daarbij zo’n 3.000 mensen om het leven en raakten 400.000 mensen dakloos. In februari vertelde de voorzitter van de Kamercommissie voor Defensie, Han ten Broeke, aan een medewerkster van de campagnegroep Stop Wapenhandel dat de wapenverspreiding in Libië weliswaar groot is maar dat je ‘soms tegen de Wet van de Onbedoelde Gevolgen oploopt.’

Ravage

Onbedoeld of niet, de ravage in de omringende landen – Mali bijvoorbeeld, maar ook in Tunesië en Syrië -, is enorm. Deze ellende staat in schril contrast met de programma’s om aan wapenbeheersing te doen. Het VN-jaarverslag over 2014 is het vierde van het Panel van Deskundigen: ‘Sinds het uitbreken van het gewapende conflict in 2014, is de vraag naar wapens en vooral voor munitie enorm gestegen en alle partijen in het conflict hebben zeer actief militair materieel aangeschaft. Daardoor is ook het aantal onderzoeken door het Panel toegenomen’, schrijft de commissie over Libië.

Die onderzoeken zijn niet eenvoudig uit te voeren, ook al omdat de medewerking nihil is. ‘Terwijl het Panel op de hoogte is van hangende orders vanuit verschillende lidstaten, wordt er geen informatie verstrekt aan de Commissie [van de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal, Bernardino León], waardoor monitoring van de leveringen van materieel zeer veel energie vergt’, aldus de Veiligheidscommissie. De huidige Libische materieelbegroting is LYD 150 miljoen (€ 104 miljoen). Voor de komende periode wordt een miljard verwacht (€ 696 miljoen), waardoor volgend jaar nog meer inspanningen worden gevraagd.

Het Panel is ingesteld door de VN en vraagt de lidstaten rechtstreeks om informatie. Maar zinsneden als ‘weigering om informatie te verstrekken’, ‘Een reactie is nog niet ontvangen van de Verenigde Staten’, etc. komen veel voor in het rapport. Bijvoorbeeld in het geval van een geannuleerde, maar gedeeltelijk geleverde bestelling van Caracal-F pistolen aan het Libische ministerie van Binnenlandse Zaken. Hier waren verschillende partijen bij betrokken, zoals een Hongaarse bank, een in de VS geregistreerde tussenhandel in wapens en een wapenproducent uit de Verenigde Arabische Emiraten.

Ondanks die geringe medewerking is het rapport toch waardevol. In de kwestie van de Caracal-pistolen wordt wel het eindgebruikerscertificaat vermeld om de deal zichtbaar te maken. In een ander geval wordt vermeld dat er gebruik is gemaakt van vertrouwelijke bronnen actief in de haven van Tobruk. Die bronnen konden het lossen van van een Egyptisch schip met militair materieel, inclusief kleine en lichte wapens (SALW), bevestigen.

Wapenvangsten

Het is opmerkelijk dat, ondank het binnenlandse conflict in Libië, er nog steeds wapens zijn om te exporteren. Het rapport beschrijft wapenvangsten aan de grenzen met Egypte, Algerije, Tunesië, Niger Tsjaad en Sudan. Tsjaad is bang dat de wapens zullen eindigen in de handen van terreurgroep Boko Haram. Wapensmokkelaars in Tsjaad verkochten Libische anti-tank mijnen voor 150 dollar per stuk en SA-7 MANPADS (schouder afgevuurd lucht raketten) voor zo’n 10 à 12.000 dollar.

Sommige gevallen zijn gedetailleerder beschreven. Een daarvan betreft een transport van Italiaanse wapens net na aanvang van de Libische revolutie in 2011. Gesmokkelde Warschaupact wapens werden al in 1994 door Italië in beslag genomen. Dat was tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië. De wapens werden opgeslagen op het eiland Santo Stefano en werden niet vernietigd zoals de rechter verordonneerde.

In mei 2011 vervoerden vier legertrucks een lading afkomstig van de legerbasis op Santo Stefano. Naar welke bestemming en waarvoor wordt nog gegist, want een juridisch onderzoek naar dit transport werd na ingrijpen door hoge militairen geblokkeerd op grond van de 'staatsveiligheid'. Het Panel zoekt nog naar bevestiging van geruchten dat deze wapens in de loop van 2011 zijn geleverd aan Libische rebellen.

Een ander geval betreft het verlies van 23 Oberland OA-15 geweren (een Duits product), 70 9mm Glock pistolen (uit Oostenrijk) en meer dan 42.000 stuks munitie. De wapens waren bedoeld om de missie van de Europese Unie voor bijstandsverlening inzake grensbeheer (EUBAM) te beschermen. In februari 2014 vroeg Malta toestemming voor de export waarna een eindgebruikerscertificaat door de EU-delegatie in Libië werd ondertekend.

Op 10 maart verscheepte GardaWorld de wapens naar de internationale luchthaven van Tripoli. Bij aankomst zei de Libische douane dat de inklaringsdocumenten ontbraken. EUBAM werd nog geïnformeerd over de aankomst van de wapens, maar toen GardaWorld-personeel een week later terugkwam met de gevraagde documenten waren de wapens verdwenen. Libische autoriteiten hebben daar verder geen onderzoek naar gedaan.




Letfallah II

Anti-tank raketten

De verscheping van Milan anti-tank raketten vanuit Libië naar Syrië werd beschreven in vorige jaarrapporten van de Veiligheidscommissie. De raketten worden geproduceerd door Airbus, maar het bedrijf ontkent dat het ze aan Libië heeft verkocht. Tijdens de revolutie van 2011 beschuldigdehet Kadaffi-regime Qatar van het leveren van de raketten aan de rebellen. In 2012 waren ze op weg naar Syrië na te zijn aangetroffen op het vrachtschip Letfallah II. De lading werd in beslag genomen door de Libanese autoriteiten.

‘Frankrijk heeft niet bekend gemaakt naar welk land de raketten werden uitgevoerd’, aldus het Panel. Tom Enders, algemeen directeur van Airbus, laat weten dat het aan de Franse regering is om de vraag te beantwoorden waar de lading met Milan anti-tank raketten is afgeleverd. Den Haag werd nooit iets gevraagd, omdat Airbus daar slechts zijn hoofdkantoor heeft gevestigd vanwege belastingontwijking.

Vorig jaar heeft Qatar een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan haar verwoestende beleid in de regio. Het emiraat steunde Libische milities met wapens en financiering in de zomer van 2014, terwijl gevechtsoperatie Fajr gaande is die de hele situatie verder verslechtert. Als het Panel op grond van stevige aanwijzingen navraag doet, reageert de overheid in Qatar niet. Qatar blijft evenwel een belangrijke klant voor westerse wapens.

Wat te doen met de situatie in Libië? Het Panel heeft twee aanbevelingen voor de lidstaten: Reguleer tussenhandel en inspecteer al het vrachtvervoer van en naar Libië. Werk mee als de VN-Veiligheidscommissie om informatie vraagt, kan aan dit simpele lijstje met aanbevelingen worden toegevoegd. Evenals het bestraffen van hen die in gebreke blijven. Dat kan bijvoorbeeld door te weigeren wapens aan die landen te verkopen, een win-win sanctie.

Tenslotte zou Nederland druk uit kunnen oefenen op de lidstaten van de EU om voortaan mee te werken aan onderzoeken door het Panel. Een niet bij naam genoemd lidstaat pleitte in de vergadering van de Veiligheidsraad van 15 september 2014 voor duidelijkheid rond de oorsprong van wapenstromen en betreurde het gebrek aan medewerking van de lidstaten in dat opzicht. Het Panel stelt in het rapport: ‘Tot op heden zijn, ondanks de schendingen gemeld in het Panel drie eerdere rapporten, geen maatregelen zijn genomen tegen de meeste overtreders. Het is is zelfs zo, dat sommigen op nieuw de fout zijn ingegaan.’

Geschreven voor Ravage-Webzine 
English version soon at stopwapenhandel.org

Amerikaanse rechtbank over Fokker: 'Bedrijf met een lange geschiedenis van bedrog en illegaal gedrag'

Een Iraanse Aseman Airlines’ Fokker 100 op de luchthaven van Teheran, 2007

De schikking die Fokker Services vorig jaar trof met de Amerikaanse autoriteiten vanwege het leveren van vliegtuigonderdelen aan omstreden regimes was te mild, zo oordeelt de rechtbank in Washington.


In zijn juridische advies weigert de federale Amerikaanse rechter Richard Leon een schikking goed te keuren die Fokker Services, dochter van Fokker Technologies Holding BV, eerder heeft getroffen met de Amerikaanse regering. De Nederlandse fabrikant van vliegtuigonderdelen wordt door de Amerikaanse autoriteiten ervan beschuldigd in de periode 2005-2010 in totaal 1153 maal illegale transporten van vliegtuigonderdelen ter waarde van $ 21 miljoen te hebben uitgevoerd. Onder andere naar Iraanse klanten, waaronder het leger, alsmede aan Soedan en Birma die destijds onder een embargo vielen.

Fokker Services moet een bedrag van $ 10,5 miljoen strafboete betalen en een even grote som in de vorm van civielrechtelijke boete. Maar volgens rechter Leon was deze overeenkomst, daterend van juni 2014, veel te mild: ‘Door deze verdachte dermate krachteloos te vervolgen wordt het vertrouwen van het publiek in de rechtsgang ondermijnt en schendt het hun respect voor de wet’, schrijft hij. Leon verwijst met name naar de leveranties aan Iran om zijn woorden te onderstrepen.

Fokker heeft aan het onderzoek meegewerkt en toegezegd het leven te zullen beteren. De VS-regering liet de controle echter over aan het bedrijf zelf. ‘De DPA (Deferred Prosecution Agreement) vraagt in het geheel niet om een onafhankelijke waarnemer, noch naar het maken van periodieke verslagen voor dit Hof of de regering om na te gaan of Fokker de Amerikaanse wet naleeft’, stelt Leon, zijn ongemak kenbaar makend. ‘Je kunt je niet voorstellen hoe een bedrijf met zo’n lange staat van bedrog en illegaal gedrag het ministerie van Justitie heeft weten over te halen hiermee in te stemmen!’

  Afnemers werden verborgen gehouden

De feiten waarop de gerechtelijke weigering van de schikking is gebaseerd, zijn afkomstig van de Amerikaanse overheid. Daaruit blijkt dat Fokker Services staartnummers van vliegtuigen verborgen hield of vervalste om de nationaliteit van de afnemers te beschermen. Bestelde goederen werden op leugenachtige wijze besteld onder het mom van ‘voorraad’ waarmee voorkomen werd dat de klanten van Fokker in verband konden worden gebracht met door de VS gesanctioneerde landen.

Het Nederlandse bedrijf gaf haar personeel ook het advies om administratieve gegevens met betrekking tot Iran verborgen te houden voor de Amerikaanse functionarissen. Een deel van de verscheepte materialen kan de nationale veiligheid van de VS in gevaar brengen. Het exportcontrolebureau stelt dat Fokker Services de bestemmingen van de vrachten ‘systematisch’ heeft proberen te verbergen. In totaal gaat het om 253 overtredingen van de International Emergency Economic Powers Act (IEEPA).

Aanklager Machen stelt: ‘Fokker Services ziet de exportwetgeving van de VS als een ongemak waar ‘omheen gewerkt’ moet worden met list en bedrog.’ In 2008 werd Fokker er door de Nederlandse douane al voor gewaarschuwd dat zij niet in staat zou zijn om het bedrijf te verdedigen tegen het beleid van de VS ‘zodra het op problemen zou stuiten met de Amerikaanse autoriteiten rond de naleving van exportverplichtingen.’

Uiteindelijk is Fokker dus nauwelijks bestraft voor dit illegale gedrag. Fokker Services ontsloeg een directielid, veranderde wat taken van een deel van het personeel en zei toe haar personeel te zullen trainen in de Amerikaanse wetgeving inzake exportcontrole en economische sancties. Een cursus die bijvoorbeeld elk jaar wordt gegeven in Amsterdam.

De strenge straffen die de procureur had beloofd voor bedrijven die ‘winst maken uit het schenden en het omzeilen van de Amerikaanse handelswetgeving’ bleek slechts lippendienst. Fokker moest een boete betalen die niet hoger was dan de waarde van de illegale transacties. ‘Geen cent meer dan het zelf bijeenbracht heeft met illegale transacties’, stelt rechter Leon in zijn juridische advies. Fokker stelt ten onrechte dat het hier om door de pers verzonnen bedragen gaat, terwijl ze worden genoemd door de rechter.

  Militaire industriële schakel

De straf is zo licht, omdat zwaardere financiële sancties het bedrijf ernstig zouden hebben beschadigd en daarmee een onevenredig grote straf zou zijn geweest, stelt een betrokken wetshandhaver in de Washington Post. Wat er nu gaat gebeuren is onduidelijk. Rechter Leon staat open voor goedkeuring van een gewijzigde overeenkomst. Fokker heeft besloten in beroep te gaan.

Fokker is ook niet zomaar een bedrijf. Het maakt voor een belangrijk onderdeel uit van Nederlandse defensie-instellingen, en vormt een industriële schakel tussen de VS en de Nederlandse militaire markt. Dit verklaart wellicht het feit dat, ondanks de ernstige schendingen van de Amerikaanse exportwetgeving, de strafmaat zo minimaal is uitgevallen.

De term ‘Fokker’ levert met de zoeker op de website van het Amerikaanse ministerie van Defensie 351 resultaten op. Fokker neemt deel aan een aantal grote Amerikaanse wapenprogramma’s, zoals de F-16, F-35 Joint Strike Fighter (JSF), Chinook helikopters, Sea Sparrow en Patriot Advanced Capability (PAC-3) raketschildraketten. Het bedrijf maakt actief deel uit van de Atlantische band tussen de VS en Nederland. In januari ondertekende het nog een contract met Lockheed Martin voor de fabricage van vleugelcomponenten voor de JSF.

In elk parlementair debat in de Tweede Kamer omtrent de uitvoer van wapens wordt op zijn minst eenmaal gezegd dat de onze wapenexportwetgeving prima in orde is en dat Nederlandse bedrijven zich gedragen volgens de wet. Bovenstaand verhaal laat zien hoe een groot Nederlandse defensiebedrijf met list een bedrog zijn producten uit de VS verhandelde. Een beetje meer professionele scepsis van de leden van het Nederlandse parlement zou op zijn plaats zijn.

Eind februari kondigde Fokker Elmo (ook een dochter van Fokker Technologies) aan dat het een joint venture met het Indiase bedrijf SASMOS HET Technologies Ltd. is aangegaan. India staat bekend om zijn corruptie binnen de wapenindustrie. Deel van de samenwerking is dat Fokker Elmo technologie voor export gaat overdragen aan haar Indiase partner. De vraag is of het eindgebruik daarvan serieus zal worden gecontroleerd, en of de Tweede Kamer dit kritisch zal volgen.

Geschreven voor Ravage-webzine
In English for Stop Wapenhandel