Tom Enders, CEO: 'Als je meer wilt weten over Saudi-Arabië moet je bij British Aerospace zijn.'

Aandeelhoudersvergadering Airbus, 27 mei 2015, Amsterdam: De jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Airbus in Amsterdam is een wonderlijk evenement van grijze mannen met dassen, zoals Manfred Bischoff – een van de oprichters van Airbus Defence – en Jean Claude Trichet - president van de Europese Centrale Bank van 2003 tot 2011. Deze dure mannen hebben eigenlijk geen enkele rol tijdens de aandeelhoudersvergadering. Ze doen de hele middag niets, behalve luisteren naar informatie die ze al kennen. Het zijn bestuurders van Airbus, en binnenkort krijgen ze gezelschap van de Spaanse Ms. Martinez, die de tweede vrouw wordt in een bestuur van elf.

Het is ook een wonderlijk evenement omdat het handelt over zestig miljard dollar per jaar en een complete vloot aan raketten, vliegtuigen en helikopters. En over wereldleider worden op het gebied van satellietlancering in de komende tien jaar. Het M400A transportvliegtuig is nooit ver weg tijdens de vergadering, als gevolg van de crash kortgeleden tijdens een testvlucht in de buurt van Sevilla. Vier bemanningsleden kwamen om en twee raakten ernstig gewond. Waarom het vliegtuig is gecrashed is nog niet duidelijk. Airbus heeft een idee maar wacht nog op informatie van de Spaanse overheid. Zal het invloed hebben op de resultaten van Airbus Defence and Space, vraagt een aandeelhouder (11% van de totale Airbus winst komt uit dit deel van het bedrijf). We verwachten voorlopig van niet, is het antwoord.

Het andere grote onderwerp is de ondertekening van een Memorandum of Intent door de ministers van Duitsland, Frankrijk en Italië en Airbus, Dassault en Finmeccanica, om mogelijkheden te onderzoeken voor de ontwikkeling van een Europese Multi Attitude Long Endurance (MALE) drone. 'Alweer een studie' verzucht CEO Tom Enders. 'Maar dat is wat ze willen.' 'Wordt dit programma financieel ondersteund door de regeringen?' een Duitse aandeelhouder voor de veertig vredesdemonstranten die buiten staan. 'Zonder overheidssteun geen defensiemarkt' antwoord Enders.

Zoals verwacht krijg ik geen antwoord op mijn vraag over het gebruik van het Eurofighter Typhoon gevechtsvliegtuig in Jemen. Volgens de Britse pers gebruiken de Saudi's de Eurofighters bij het bombarderen van Jemen. 'Zijn de Saudi's tevreden met de prestaties van het vliegtuig?' is mijn vraag. 'We geven geen operationele informatie over onze klanten,' antwoord Airbus CEO Enders. 'Is de Eurofighter aangepast voor het afwerpen van CBU-105 bommen?' vraag ik, want resten van deze clustermunitie zijn gevonden in Jemen. Enders antwoord: 'Zover ik weet zijn de Eurofighters hier niet geschikt voor gemaakt, want het gebruik van clustermunitie is verboden in de landen waar de Eurofighter wordt gebouwd.' Maar als ik meer wil weten: 'ga naar British Aerospace, zij zijn voor Saoedi Arabië verantwoordelijk.' Dus hoewel Airbus voor 46 percent eigenaar is van het Eurofighter consortion, schuift het de verantwoordelijkheid van zich af.

De tongue-in-cheek arrogantie van een captain of industry met 138.000 werknemers (waarvan negentig procent in de EU) toonde zich al eerder toen Enders zijn ergernis uitsprak over het feit dat hij moest vertellen over ontwikkelingen in 2014 op een vergadering in mei 2015, omdat de Nederlandse wet dat vereist. Hij zou niet mogen klagen. Dankzij diezelfde Nederlandse wet geniet zijn internationale bedrijf een erg voordelig belastingtarief.

Tijdens de stemronde werden de meeste resoluties door 98-99 procent van de kiesgerechtigden gesteund. Op onderwerpen als de aandelen en salarissen van de directie kwamen wat meer kritische stemmen. Grote oppositie bestond echter tegen de benoeming van de Spaanse Ms. Martinez tot directielid. De Spaanse regering had eerste een andere kandidaat in gedachte, maar dat bleek Belen Romana te zijn “voormalig hoofd van Spanje's ‘bad bank’ Sareb” volgens de Irish Times. Niet de handigste kandidaat, maar het vrouwelijk alternatief stuitte op weerstand. 44 Procent stemde tegen haar benoeming. Toen ze toch gekozen werd stak Tom Enders triomfantelijk zijn vuist in de lucht.

Bij het verlaten van de vergadering werd ik aangesproken door een van de andere aandeelhouders, die vroeg of de vergadering me bevallen was, gezien het feit dat ik de enige was die kritische vragen stelde over de oorlogsproductie. Ach, het zou leuk zijn geweest als er meer kritische vragenstellers waren geweest, maar voor mij was het een middag waarop ik een glimp kon opvangen van een wereld waarover ik normaal gesproken alleen lees en schrijf. De man vertelde ook dat Tom Enders vorig jaar een lang antwoord had voorbereid voor kritische aandeelhouders. De aandeelhouder sprak de hoop uit dat er volgend jaar meer kritische vragenstellers zouden zijn.

redactie en vertaling Wendela de Vries

AGM Airbus, May 27 2015, Amsterdam; Tom Enders CEO: 'If you want to know more on Saudi Arabia, go to British Aerospace.'

The annual shareholders meeting of Airbus in Amsterdam is a wondrous event of grey men with ties, such as with Manfred Bischoff – one of the founding father of Airbus Defence – en Jean Claude Trichet - president of the European Central Bank from 2003 to 2011. These very expensive men have no role during the shareholders meeting. They are doing nothing the whole afternoon, except listening to a meeting with no new information for them. Both are board members. They will be joined by the Spanish Ms. Amparo Moraleda Martinez. She is the second women in a board of eleven.

It is also a wondrous event because it is dealing with sixty billion Euro annually and a complete fleet of missiles, planes and helicopters every year. It is also dealing with becoming the world leader for satellite launching in the coming ten years and beyond.

The M400A transport plane is never far away in the meeting, due to the crash of one such a plane less than three weeks before during a test flight near Sevilla. Four crew members where killed and two severely wounded. Why the plane crashed is not yet clear. Airbus has its hypotheses but is waiting for information held by the Spanish government. Will it influence the results of Airbus Defense and Space, one of the shareholders wants to know, 11% of total Airbus revenues come from that division, 'we expect not that much,' is the answer.

The other topic raised by shareholders is the signing of a Memorandum of Intent earlier this week by the defence ministers of Germany, France and Italy and Airbus Defense and Space, Dassault Aviation and Finmeccanica, to conduct a study which has to lead to a decision on whether or not to develop a European Multi Attitude Long Endurance (MALE) drone. 'A next study,' CEO Tom Enders complains. 'But they want it.' 'Is this programme supported by governments,' a German shareholder asks on behalf of one of the peace demonstrators outside. 'Without government support no defence market,' Enders replies.

As expected I got no answer to my question on the use of the Eurofighter Typhoon aircraft in Yemen. British press reported that the Saudi's employed the Eurofighters in bombing raids on Yemen. 'Were the Saudi's satisfied with its performance?' was my question. 'We give no operational information on our clients,' replies Airbus CEO Enders. 'Is the EFA adapted to drop CBU-105 bombs, which are in the inventories of Saudi Arabia?' I asked, because remains of those cluster ammunition was found in Yemen. Enders replied: 'As far as I know none of the EFA's is adapted for this, because the use of cluster ammunition is forbidden in the producing countries.' He had no idea about Saudi Arabian inventories he says and if I wanted to know more 'go to British Aerospace, they are responsible for Saudi Arabia.' So although Airbus has a 46 percent ownership of the Eurofighter consortion, responsibility is swept off the table.

The tongue-in-cheek arrogance of a captain of industry employing 138.000 people (of which ninety percent in the EU) showed when Enders wondered about the fact that had to talk about developments in 2014 in a meeting in May 2015, because Dutch law makes this mandatory. Although it makes some sense he should not complain however. The same Dutch law provides him with very favourable tax laws for his international company.

During the voting session, most of the resolutions where supported with 98-99 percent of the votes. More critical votes came at issues such as for the shares and salary policy of the Airbus board of directors. Big opposition however appearded against nomination of Ms. Martinez to the board. Initially the Spanish government had an other candidate in mind, but that turned out to be “Belen Romana, former head of Spain’s ‘bad bank’ Sareb”, according to the Irish Times. Not the best candidate, but the female alternative met with resistance. 44 Percent voted against her appointment. When she was voted in, Tom Enders raised his fist in triumph. He himself also earned a next period.

When I left the meeting, one of the other shareholders asked me if I had felt well in the meeting, as I was the only one asking questions on the industry of war. Well, it would have been nice if more people would have asked critical questions, but for me it was an afternoon where I could get a glimpse of world on which I normally only read and write. I was told that last year, Tom Enders had prepared a long reply for critical shareholders. The shareholder also said that he hoped for more people with critical questions next year.

Airbus aandeelhoudersvergaderingactivisten

Frank van der Linde AGM 2014

Moet ik me opgeven voor de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Airbus? Ik heb een aandeel voor het geval dat. Dit moet door de ING-bank geregistreerd worden en dan mag ik naar binnen, krijg een hapje en een drankje, en een kado dat meer kost dan mijn aandeel.

Airbus is wat wel het eerste Europese defensiebedrijf heet. Het is zoals veel van zijn branche genoten gevestigd in Nederland. Het heeft zelfs een klein kantoor in Leiden om de goede wil te tonen. Het gaat echter om het gunstige belastingklimaat in ons landje. Op die aandeelhouders vergadering zal het bedrijf aankondigen dat het de juridische status officieel zal veranderen in een Europees Bedrijf (Societas Europaea – SE) maar wel in Nederland gevestigd zal blijven.

Wendela de Vries, AGM 2013

Als ik binnen ben dan kan ik vragen stellen. De vraag die mij op de lippen brandt, is of de Saudi's al hebben laten horen hoe goed hun Typhoon gevechtsvliegtuigen presteerden bij het droppen van bommen op Jemen. Verder of die vliegtuigen de clusterbommen gooiden.

Nu al weet ik dat ik dan een prachtig antwoord zal krijgen van Tom Enders, de CEO van het bedrijf, met het minzame glimlachje rond de lippen. Een mooi vliegtuigspeeltje heb ik aan het eind van zo'n bezoek wel, maar een antwoord op mijn vraag niet. Hoewel een slimme ontwijking is ook een antwoord. Dat kan je later weer ergens opschrijven als non-informatie uit de eerste hand.

La Barbe, AGM 2013

Het zou meer zin hebben om het bedrijf te bevragen als er iets meer commotie om het bezoek zou zitten, maar al sinds 2002 (toen ik voor het eerst een aandeelhoudersvergadering van het bedrijf bezocht) gaat het allemaal zo netjes daar binnen. Als je wel een grote bek opzet, zoals de Franse activisten die twee jaar geleden de bijna volledig mannelijke top aan de kaak stelden, dan sta je zo buiten. Airbus zet zo'n 15 miljard euro aan wapens af per jaar, maar het accepteren van een beetje protest lijkt teveel gevraagd.

Waarom is er niet een club die de kernwapenraketproductie met veel bombarie aankaart. Waarom komt er geen slachtoffer of familielid daarvan uit Aden, Tripoli of Mindenao? Of een delegatie van de vergelijkbare British Aerospace aandeelhoudersvergaderingactivisten? Waarom is er niet ergens een bezetting of blokkade? Waarom kan de Shell in Nigeria beweging dit wel en de anti-wapenhandel en kernwapenorganisaties niet?

AGM 2012

Op straat staan de traditionele activisten die de vergadering in ieder geval niet ongemerkt voorbij laten gaan. Ken je iemand die op 27 mei toevallig in de buurt van het Okura Hotel in de Pijp is? Dan kan die zich tussen 12.30 en 13.30 uur aansluiten bij de demonstranten die daar ieder jaar met kleurrijke borden staan opgesteld. Als je even googlet op Airbus en weapons dan heb je binnen een paar tellen voldoende informatie om zelf een korte krachtige tekst op je bordje te schilderen. Zelf denk ik dat ik me toch maar even aanmeldt voor de aandeelhoudersvergadering.



Meer info: Stopwapenhandel en Facebook

Foto's auteur 

Hollands tintje aan oorlog in Jemen

Een van de achttien in Nederland gekochte F-16’s die door de Jordaanse luchtmacht worden ingezet in de strijd tegen Jemen

Nederlandse wapensystemen spelen een onzichtbare rol bij de oorlog in Jemen. Veel van de deelnemende marineschepen zijn uitgerust met vuurleidingsradar geproduceerd door Thales Nederland.

Sinds 26 maart voert Saoedi-Arabië, geruggensteund door een coalitie van Arabische landen (Marokko, Egypte, Soedan, Jordanië, Koeweit, Bahrein, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten) bombardementen uit op stellingen van Houthi-rebellen in Jemen. Daar werd na een opstand in 2011 president Ali Abdullah Saleh verjaagd om plaats te maken voor een president die eind maart op zijn beurt per boot vluchtte naar Saoedi-Arabië.

De Houthi-rebellen proberen sindsdien in grote delen van het land de macht te grijpen, tot groot ongenoegen van Saoedi-Arabië dat met negen bondgenoten nu al een maand lang stellingen van de Houthi-rebellen, die in hun strijd worden gesteund door soldaten die op hun beurt Ali Abdullah Saleh steunen,bombardeert. Volgens de VN zijn daarbij inmiddels meer dan 1000 mensen omgekomen, onder wie 551 burgers en minstens 115 kinderen. Voedsel en benzine worden steeds schaarser en prijzen stijgen daardoor explosief.

Het gevecht om Jemen staat symbool voor de strijd om de regionale macht tussen het sjiitische Iran en soennitische Saoedi-Arabië, maar er lijkt eerder sprake te zijn van eengeopolitiek conflict. De Saoedische koning Salman ziet in de opmars van de Houthi’s een aanwijzing dat Iran zijn invloed probeert uit te breiden in de regio. Daarnaast plegen de Jemenitische tak van al-Qaïda en de Islamitische Staat (IS) aanslagen op het Arabische Schiereiland (AQAS).

Europese wapens

VN-chef Ban Ki-moon riep half april tevergeefs alle strijdende partijen op om de wapens neer te leggen nadat eerder de VN-Veiligheidsraad het leveren van wapens aan de Houthi’s verbood. De coalitie tegen de Houthi’s wordt militair gesteund door deVS en strijdt met wapens gekocht van Europese landen. In hetEU-verslag over de wapenexport in 2013 was Saoedi-Arabië na de VS de belangrijkste klant voor Europese wapensystemen met een waarde van bijna 4 miljard euro. De VN stelde een wapenembargo tegen Jemen in en vroeg alle partijen de gevechten te stoppen, dat laatste overigens zonder succes.

Op 9 april werd bekend dat een vloot bestaande uit twee Iraanse schepen in internationale wateren richting Jemen voer. Het ging om de torpedobootjager Alborz en het ondersteuningsschip Bushehr. De schepen haalden internationaal de krantenkoppen. Wat daarbij niet werd vermeld, is dat de Alborz in 1969 werd gebouwd op de Britse scheepswerf Vickers en de Bushehr in 1974 op de West-Duitse scheepswerf C. Lühring waardoor beiden sterk verouderd zijn.

Onderwijl zet de coalitie onder aanvoering van Saoedi-Arabië eenbreed scala aan militaire vliegtuigen en marineschepen in. Jane’s Defence Weekly meldt dat de bijdragen van de betrokken tien landen ‘onduidelijk’ zijn. Het militaire tijdschrift verklaarde echter wel dat landen als Jordanië vliegtuigen inzetten en dat er volgens foto’s tevens sprake is van Egyptische, Jordaanse en Bahreinse F-16’s.

Jordanië kocht recent achttien F-16’s van Nederland en negen van België, tezamen ruim een derde van hun totale squadron. Als gevolg van het gevoerde compensatiebeleid door de Nederlandse overheid gedurende de afgelopen decennia, waarbij ons land als tegenprestatie voor de aankoop van Amerikaanse F-16’s onderdelen voor de productie van dit gevechtsvliegtuig mocht leveren, zijn ook de overige F-16’s van Jordanië met Nederlandse technologie uitgerust.

De Eurofighters (EFA/Typhoon) die gebruikt worden door de Saoedi’s, zijn een product van BAe Systems, Finmeccanica, en Airbus. Het laatst genoemde bedrijf is om fiscale redenen gevestigd in Nederland. Van de inzet van Eurofighters in de strijd met de Houthi’s werd melding gemaakt in de Britse media. Marine-raketsystemen worden hierbij eveneens ingezet waarvan verschillende typen (zoals Sea Sparrow, Harpoon) Nederlandse technologische onderdelen bevatten.  

Thales Nederland

Met een blik op de geografische kaart blijkt dat de Jemenitische kust bijna net zo lang is als de landgrenzen. De stranden langs de Golf van Aden en de smalle ingang aan de Rode Zee vormen de route naar de Middellandse Zee die via het Suezkanaal loopt. Geen wonder dat vanwege het door de VN ingestelde wapenembargo de coalitie marineschepen inzet buiten de territoriale wateren van Jemen voor de controle van schepen.

Naast Saoedi-Arabië is het vooral vazal Egypte dat betrokken is bij de zeeblokkade. Een bedankje aan de Saoedi’s vanwege de gulle donaties van het Huis van Saud aan president al-Sisis en zijn regering, in maart nog4 miljard dollar. Caïro heeft ook een eigen reden. Het gebruik van het Suezkanaal levert Egypte ongeveer 5 miljard dollar per jaar op. Het is daarmee een onmisbare bron voor harde valuta voor een land dat door de afname van het toerisme en de buitenlandse investeringen financieel vrijwel aan de grond zit.

Vuurleidingsradar van Thales Nederland

Verwacht wordt dat ook Pakistan zal toetreden tot de vloot voor deze zeeblokkade. De nieuwste Pakistaanse marineschepen worden gebouwd door China en zijn voorzien van Nederlandse militaire communicatie- en gevechtssystemen. De Pakistaanse Oliver Perry klasse is uitgerust met een derivaat geproduceerd door Thales Nederland, genaamd de Perry Mk 92 vuurleidingsradar (Signaal WM 28).

Begin april doken er berichten op dat de Egyptische marine raketten afvuurde op Jemen. De gebruikte wapens zijn voornamelijk afkomstig uit de VS, Zweden, Italië en Rusland. De radar, gevechtssystemen en onderdelen van de raketten is echter ten dele geproduceerd in Nederland. Jane’s Defence Weekly meldt dat het fregat Alexandrië (voorheen de Mubarak) is uitgerust met Mk 92 vuurleidingsradar en dat de snelle raketaanvalsschepen Ezzat Awent zijn uitgerust met Thales Nederland Scout dataverwerking.

Tijdens een parlementaire hoorzitting over het Nederlandse wapenexportbeleid op 13 april hield Thales zich van de domme en stelde niet te begrijpen waarom de regering aarzelde met het verlenen van toestemming voor de uitvoer van Thales producten voor de bouw van Egyptische marineschepen. Vuurleidingsradar is een essentieel onderdeel van een wapensysteem, evenals dataverwerkings- en gevechtssystemen. Momenteel werkt Egypte aan de bouw van Egyptes Gowindkorvetten. Thales levert hiervoor niet alleen de oppervlakte rondzoekradar, maar ook de doelaanwijsradar die cruciaal is voor moderne oorlogsvoering.

Geschreven voor Ravage-webzine

In English for Stop Wapenhandel 

Dutch technology for major weapons in the Yemen war

A coalition of 10 countries, including the Gulf Cooperation Council (GCC), is  fighting in Yemen against Houthi rebels who forced Yemen's government into exile. Dutch weapon systems are playing an invisible but important role in this war; many of the participating navy ships are fitted with Thales Nederland fire control radar. Analysts say the war is not about Yemen's internal situation, but a proxy war between Saudi Arabia and Iran. They warn that the only winner will be terrorist groups like al-Qaeda in the Arabian Peninsula.

The Yemenites are confronted with destruction of their cities, infrastructure, and the scarce industrial facilities. Not to mention their deads, by heavy aerial and naval bombardments on cities. The US had to ask the Saudi's to narrow the scope of attacks.

The coalition against the Houthi's is actively sponsored though by US arms deliverances and fights with weapons sold by European countries as well (in the EU consolidated report on arms export 2013 Saudi Arabia was the second most important customer for EU-weapons, only after the US, with almost € 4 billion in one year). The United Nations installed an arms embargo against Yemen and - unsuccessfully - called to stop the fighting.

When Iran sailed to Yemen with two naval vessels, the destroyer Alborz and the axillary vessel Bushehr, it made headlines in the papers. What was not mentioned was that the Alborz is built at the British Vickers wharf as far back as 1969. The ship is one of a class of five (two others are more recently built in Iran). The Bushehr is build in 1974 at the C. Luhring, Brake wharf in Germany. Sold at their time to the Shah, for the most part of their lives the ships have belonged to the Islamic Republic. In response to the deployment of the oldies the US has send the aircraft carrier Theodore Roosevelt and the cruiser USS Normandy to the Gulf.

The Gulf Cooperation Council coalition and their friends are deploying a wide array of war planes and naval vessels (see illustration Business Insider). Jane's Defence Weekly of April 15, 2015 reported that the assets contributed by the countries involved 'remain vague'. The military magazine stated however that countries like Jordan are deploying jets and mentioned photo footage of Egyptian, Jordan and Bahraini F-16's taking part in the war. The kingdom of Jordan got 18 F-16's from the Netherlands and 9 from Belgium. Thus over a third of its 79 F-16 air frames came from the Benelux.

Due to offset policies of the past decades even the other F-16's used by the coalition are equipped with Dutch technology. The Eurofighters (EFA/Typhoon), which the Saudi's use in the operations, are a product of BAe Systems, Finmeccanica, and Airbus, the last company based in the Netherlands for tax reasons. The use of these planes was reported by UK media. Naval missile systems used (like Sea Sparrow, Harpoon) might also have Dutch components.

The map of the region shows that Yemen’s shoreline is almost as long as its land borders. Its beaches along the Gulf of Aden and the narrow entrance to the Red Sea are the route to the Mediterranean through the Suez canal. No wonder naval vessels have been deployed and used by the coalition in the Yemenite waters. It is also expected that Pakistan will join the fleet to enforce the naval blockade, but mission creep is already feared. It may be a method to circumvent the Pakistan Parliamentary opposition to join the forces against Yemen. The newest surface naval vessels of Pakistan were built by the Peoples Republic of China and fitted with Dutch military communication and combat data systems. Its Oliver Perry class is fitted with a Thales Netherlands derivative, the Perry Mk 92 fire control radar (Signaal WM28).

Above all, it is Egypt which is involved in the operations against the Houthi's. It owes this to the Saudi's, because of the generous donations made to al-Sisis by the House of Saud – the most recent donation of March 2015 worth 4 billion. Cairo has also its own reasons; the Suez Canal earns Egypt about $5 billion a year, a vital source of hard currency for a country that has suffered a slump in tourism and foreign investment. It is no surprise that the country has sent its navy to Yemen.

In early April reports turned up that the Egyptian navy fired missiles on Yemen. Of this navy, the guns come mainly from the US, Sweden and Italy and the radar, combat systems, and parts of missiles are also produced in the Netherlands. Jane's mentions the frigate Alexandria (formerly the Mubarak) fitted with Mk92 fire control radar and the fast attack misille craft Ezzat Awent fitted with Thales Nederland Scout data processing. At a Parliamentary round table on arms export however Thales Netherlands pretended not to understand why the Dutch government hesitated with giving permission for the export of Thales products to the wharf building Egypt’s naval vessels. While these are clearly and essential parts of the weaponsystems

Currently, work begins on Egypts Gowind corvette. Thales Netherlands will not only deliver its surface search radar, but also a crucial element of its direct fighting capabilities the target designation radar.

Written for: Stop Wapenhandel 
In Dutch

Libya needs serious arms control

Last Friday, the UN Security Council decided to leave the arms embargo against Libya unchanged, and urged the government in Tripoli to improve the monitoring of its weapons. Libya and neighbouring Egypt had asked to lift restrictions on Libyan government arms imports 'so it could better fight extremists groups.'

Earlier this month the UN Panel of Expert on Libya stated in its annual report on 2014 that the country has “an open-ended conflict with no clear dominant military party.” In the aftermath of the NATO-backed war, militias flourished and weapons became freely available from within Libya or by procurement from outside. The chairman of the Dutch Parliamentary Comity for Defence, Han ten Broeke (VVD, Liberals) said to Stop Wapenhandel that unfortunately, after Khadaffi was killed, Libya started to proliferate weapons through the whole region, but “sometime you meet the Law of the Untended Consequences.” As if some consequences could not have been foreseen. In 2014 almost three thousand individuals were killed in the Libyan fightings and four hundred thousand were displaced, out of a population of six million. Unintended or not, the havoc in all surrounding countries - Mali as a point in a case, but also Syria -, is also enormous. This is in shrill contrast to the programs to halt arms transfers and trafficking by e.g. the United Nations Support Mission in Libya and among others the German Agency for International Cooperation.

The UN-report on Libya over 2014 is the fourth publication by the Panel of Experts: “Since the outbreak of the armed conflict in 2014, the demand for weapons and above all for ammunition, has soared and all parties to the conflict have been highly active in procuring military materiel. This has significantly increased the number of investigations conducted by the Panel” it states. Those investigations are not easy, because “while the panel is aware of pending transfers of material from several Member States, no such information was provided to the Committee [to the Special Representative of the Secretary-General, Bernardino León], making monitoring of deliveries of materiel very challenging.” The current Libyan acquisition budget is LYD 150 million (€ 104 million). For the next period 1 billion is expected (€ 696 million). Next year will be even more demanding.

The Panel is a body established by the UN and questions the Member States directly for information. But phrases like 'refusal to supply information' and 'no response has yet been received from the United States' etc. are many in the report. This is the case e.g. in connection to a cancelled, but partial delivered, order of Caracal F Pistols to the Libyan Ministry of Interior. An Hungarian bank, a US registered broker and a UAE arms producer were involved.

The scarce information which is coming forward makes the report however very valuable. In the Caracal pistol case the end-user certificate is annexed to the report to show the deal was real. In another case the use of confidential sources based at the port of Tobruk were mentioned. Those sources confirmed the offloading of military material including small arms and light weapons (SALW) from an Egyptian vessel.

It is remarkable that despite the ongoing conflict there is still space to export weapons. The Panel reports on weapons catched at the borders with Egypt, Algeria, Tunisia, Niger, Chad and Sudan. Chad is worried the weapons will end in the hands of Boko Haram. Arms traffickers in Chad sell Libyan anti-tank mines at 150 US$ a piece and SA-7 manpads (shoulder fired air missiles) for 10-12.000 US$.

Some cases are described in more detail in the report. One of them is a Italian arms transport just after the start of the Libyan revolution of 2011. Smuggled Warsaw Pact weapons were confiscated by Italy back in 1994, during the war in former Yugoslavia. The weapons were stored at the island Santo Stefano and not destroyed, despite a court ruling to that effect. In May 2011, four army trucks transported cargo from the army base at the island, but a juridical investigation into the final destination of these transports was blocked after army commanders invoked 'state security.' Rumours on arms deliveries to Libyan rebels during 2011 are still corroborated by the Panel.

Another case is the loss of 23 Oberland OA-15 assault rifles (made in Germany), 70 9mm Glock handguns (made in Austria) and more than 42,000 rounds of ammunition. The weapons were meant to protect the European Border Assistance Mission (EUBAM). In February 2014 Malta asked permission for the export and an end-user certificate had been signed by the EU-delegation to Libya. The 10th of March GardaWorld shipped the weapons to Tripoli International Airport. Upon arrival the Libyan customs said clearance documents were missing. EUBAM was informed about the arrival of the guns. But when GardaWorld personnel returned a week after with the requested documents, the weapons were gone. Libyan authorities did not bother for follow-up investigation.

Shipments of Milan anti-tank missiles from Libya to Syria were reported in previous reports. The missiles were produced by Airbus, but the company denied that it sold them to Libya. During the revolution of 2011 the Khadaffi regime accused Qatar of exporting the missiles to the rebels. In 2012 they were en route to Syria and found at the Letfallah II which was seized by the Lebanese authorities. “France did not disclose to which country the missiles had been originally exported” says the UN report. During the Airbus shareholder meeting Tom Enders, CEO of Airbus, was asked about it, but he responded it was the French government which had to answer. The Dutch government was never asked, because Airbus headquarters are in the Netherlands for tax evasion only, not for difficult questions on international relations.

Last year Qatar added a new chapter to its devastating policies in Libya. The emirate was accused of backing groups with weapons and funding while the heavy fighting of Operation Fajr was ongoing. When the UN Panel inquired about those strong allegations Qatar did not bother to respond. Nevertheless, Qatar still is a prominent client for Western arms.

What can be done to stop the Libyan arms market? The UN Panel has two recommendations to Member States. The first is to regulate brokering. The second is to inspect cargo to and from Libya. Life can be so easy. Another recommendation might be to cooperate when asked for information by the Panel. And to sanction those who don't, e.g. by refusing arms sales to those countries; a win-win opportunity. Another suggestion for recommendation: Pressure Member States of the EU to cooperate. One unnamed Member State called in the  for clear identification of the origins of arms flows and regretted the lack of cooperation from Member States in that regard. The Panel states itself in the report: “To date, despite the violations reported in the Panel’s three previous reports, no action has been taken against most of the violators. What is more, some have been involved in further violations.” There are many possibilities still to improve the situation. Lifting the embargo is not the way. Luckily that was not done.

Written for stopwapenhandel.org 
Dutch version Ravage-Webzine 

Libië verdient échte wapenbeheersing

Het jaarrapport over 2014 van de Veiligheidscommissie van de Verenigde Naties bevat uiteenlopende voorbeelden van wapenhandel met Libië, waar milities een machtsstrijd uitvoeren.

door Martin Broek

Libië is een land met een ‘conflict zonder zichtbaar einde en zonder duidelijke dominante militaire partij’, zo omschrijft het Panel van Deskundigen van de Veiligheidscommissie van de Verenigde Naties (VN) de huidige situatie in Libië in haar onlangs verschenen jaarrapport over 2014. In de nasleep van de door de NAVO gesteunde binnenlandse oorlog in 2011, waarbij Kaddafi werd verdreven, floreerden de milities en wapens werden toegankelijk vanuit de Libische arsenalen of door inkoop in het buitenland.

Elkaar bestrijdende milities op straat voeren een machtsstrijd uit tegen de regering, die in het najaar van 2013 na verkiezingen tot stand kwam. Vorig jaar kwamen daarbij zo’n 3.000 mensen om het leven en raakten 400.000 mensen dakloos. In februari vertelde de voorzitter van de Kamercommissie voor Defensie, Han ten Broeke, aan een medewerkster van de campagnegroep Stop Wapenhandel dat de wapenverspreiding in Libië weliswaar groot is maar dat je ‘soms tegen de Wet van de Onbedoelde Gevolgen oploopt.’

Ravage

Onbedoeld of niet, de ravage in de omringende landen – Mali bijvoorbeeld, maar ook in Tunesië en Syrië -, is enorm. Deze ellende staat in schril contrast met de programma’s om aan wapenbeheersing te doen. Het VN-jaarverslag over 2014 is het vierde van het Panel van Deskundigen: ‘Sinds het uitbreken van het gewapende conflict in 2014, is de vraag naar wapens en vooral voor munitie enorm gestegen en alle partijen in het conflict hebben zeer actief militair materieel aangeschaft. Daardoor is ook het aantal onderzoeken door het Panel toegenomen’, schrijft de commissie over Libië.

Die onderzoeken zijn niet eenvoudig uit te voeren, ook al omdat de medewerking nihil is. ‘Terwijl het Panel op de hoogte is van hangende orders vanuit verschillende lidstaten, wordt er geen informatie verstrekt aan de Commissie [van de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal, Bernardino León], waardoor monitoring van de leveringen van materieel zeer veel energie vergt’, aldus de Veiligheidscommissie. De huidige Libische materieelbegroting is LYD 150 miljoen (€ 104 miljoen). Voor de komende periode wordt een miljard verwacht (€ 696 miljoen), waardoor volgend jaar nog meer inspanningen worden gevraagd.

Het Panel is ingesteld door de VN en vraagt de lidstaten rechtstreeks om informatie. Maar zinsneden als ‘weigering om informatie te verstrekken’, ‘Een reactie is nog niet ontvangen van de Verenigde Staten’, etc. komen veel voor in het rapport. Bijvoorbeeld in het geval van een geannuleerde, maar gedeeltelijk geleverde bestelling van Caracal-F pistolen aan het Libische ministerie van Binnenlandse Zaken. Hier waren verschillende partijen bij betrokken, zoals een Hongaarse bank, een in de VS geregistreerde tussenhandel in wapens en een wapenproducent uit de Verenigde Arabische Emiraten.

Ondanks die geringe medewerking is het rapport toch waardevol. In de kwestie van de Caracal-pistolen wordt wel het eindgebruikerscertificaat vermeld om de deal zichtbaar te maken. In een ander geval wordt vermeld dat er gebruik is gemaakt van vertrouwelijke bronnen actief in de haven van Tobruk. Die bronnen konden het lossen van van een Egyptisch schip met militair materieel, inclusief kleine en lichte wapens (SALW), bevestigen.

Wapenvangsten

Het is opmerkelijk dat, ondank het binnenlandse conflict in Libië, er nog steeds wapens zijn om te exporteren. Het rapport beschrijft wapenvangsten aan de grenzen met Egypte, Algerije, Tunesië, Niger Tsjaad en Sudan. Tsjaad is bang dat de wapens zullen eindigen in de handen van terreurgroep Boko Haram. Wapensmokkelaars in Tsjaad verkochten Libische anti-tank mijnen voor 150 dollar per stuk en SA-7 MANPADS (schouder afgevuurd lucht raketten) voor zo’n 10 à 12.000 dollar.

Sommige gevallen zijn gedetailleerder beschreven. Een daarvan betreft een transport van Italiaanse wapens net na aanvang van de Libische revolutie in 2011. Gesmokkelde Warschaupact wapens werden al in 1994 door Italië in beslag genomen. Dat was tijdens de oorlog in voormalig Joegoslavië. De wapens werden opgeslagen op het eiland Santo Stefano en werden niet vernietigd zoals de rechter verordonneerde.

In mei 2011 vervoerden vier legertrucks een lading afkomstig van de legerbasis op Santo Stefano. Naar welke bestemming en waarvoor wordt nog gegist, want een juridisch onderzoek naar dit transport werd na ingrijpen door hoge militairen geblokkeerd op grond van de 'staatsveiligheid'. Het Panel zoekt nog naar bevestiging van geruchten dat deze wapens in de loop van 2011 zijn geleverd aan Libische rebellen.

Een ander geval betreft het verlies van 23 Oberland OA-15 geweren (een Duits product), 70 9mm Glock pistolen (uit Oostenrijk) en meer dan 42.000 stuks munitie. De wapens waren bedoeld om de missie van de Europese Unie voor bijstandsverlening inzake grensbeheer (EUBAM) te beschermen. In februari 2014 vroeg Malta toestemming voor de export waarna een eindgebruikerscertificaat door de EU-delegatie in Libië werd ondertekend.

Op 10 maart verscheepte GardaWorld de wapens naar de internationale luchthaven van Tripoli. Bij aankomst zei de Libische douane dat de inklaringsdocumenten ontbraken. EUBAM werd nog geïnformeerd over de aankomst van de wapens, maar toen GardaWorld-personeel een week later terugkwam met de gevraagde documenten waren de wapens verdwenen. Libische autoriteiten hebben daar verder geen onderzoek naar gedaan.




Letfallah II

Anti-tank raketten

De verscheping van Milan anti-tank raketten vanuit Libië naar Syrië werd beschreven in vorige jaarrapporten van de Veiligheidscommissie. De raketten worden geproduceerd door Airbus, maar het bedrijf ontkent dat het ze aan Libië heeft verkocht. Tijdens de revolutie van 2011 beschuldigdehet Kadaffi-regime Qatar van het leveren van de raketten aan de rebellen. In 2012 waren ze op weg naar Syrië na te zijn aangetroffen op het vrachtschip Letfallah II. De lading werd in beslag genomen door de Libanese autoriteiten.

‘Frankrijk heeft niet bekend gemaakt naar welk land de raketten werden uitgevoerd’, aldus het Panel. Tom Enders, algemeen directeur van Airbus, laat weten dat het aan de Franse regering is om de vraag te beantwoorden waar de lading met Milan anti-tank raketten is afgeleverd. Den Haag werd nooit iets gevraagd, omdat Airbus daar slechts zijn hoofdkantoor heeft gevestigd vanwege belastingontwijking.

Vorig jaar heeft Qatar een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan haar verwoestende beleid in de regio. Het emiraat steunde Libische milities met wapens en financiering in de zomer van 2014, terwijl gevechtsoperatie Fajr gaande is die de hele situatie verder verslechtert. Als het Panel op grond van stevige aanwijzingen navraag doet, reageert de overheid in Qatar niet. Qatar blijft evenwel een belangrijke klant voor westerse wapens.

Wat te doen met de situatie in Libië? Het Panel heeft twee aanbevelingen voor de lidstaten: Reguleer tussenhandel en inspecteer al het vrachtvervoer van en naar Libië. Werk mee als de VN-Veiligheidscommissie om informatie vraagt, kan aan dit simpele lijstje met aanbevelingen worden toegevoegd. Evenals het bestraffen van hen die in gebreke blijven. Dat kan bijvoorbeeld door te weigeren wapens aan die landen te verkopen, een win-win sanctie.

Tenslotte zou Nederland druk uit kunnen oefenen op de lidstaten van de EU om voortaan mee te werken aan onderzoeken door het Panel. Een niet bij naam genoemd lidstaat pleitte in de vergadering van de Veiligheidsraad van 15 september 2014 voor duidelijkheid rond de oorsprong van wapenstromen en betreurde het gebrek aan medewerking van de lidstaten in dat opzicht. Het Panel stelt in het rapport: ‘Tot op heden zijn, ondanks de schendingen gemeld in het Panel drie eerdere rapporten, geen maatregelen zijn genomen tegen de meeste overtreders. Het is is zelfs zo, dat sommigen op nieuw de fout zijn ingegaan.’

Geschreven voor Ravage-Webzine 
English version soon at stopwapenhandel.org

Damen profiteert van wapenwedloop rond Zuidchinese Zee

Mark Rutte spreekt tijdens ter waterlating van schip 

op de Song Cam  Scheepswerf, Reuters 17 juni 2014.

Nederlandse civiel-militaire scheepsbouwer de Song Cam Scheepswerf in Vietnam. Het is een joint venture met een Vietnamese partner, niet ver van de Chinese grens en in de directe nabijheid van de hoofdkwartieren van de Vietnamese marine in Hai Pòng. De werf is een van de grootste binnen de Damen Group. Pim Schuurman, managing director van de Damen Holding Vietnam zei: “We hebben samen met onze scheepsbouw partners met succes 226 schepen gebouwd in Vietnam. Vietnam beschikt over veel scheepsbouw kennis, en de mensen werken hard.”

Damen heeft al vier Sigma grote oppervlakte schepen verkocht aan de Vietnamese marine. De eerste twee schepen worden gebouwd in Vlissingen, de volgende twee in Vietnam. Ze zullen worden uitgerust met raketten (8x Exocet en 12 x Mica SAM) van de Europese raketbouwer MBDA (eigendom van de Airbus Group, BAE Systems en Finmeccanica), drie stuks Italiaans Oto Melara geschut (1 x 76mm en 2 x 30mm) en Thales Netherland sensoren, vuurleiding en gevechtssysteem. De schepen kunnen een Russische Ka-28 helicopter voor onderzeebootbestrijding aan boord hebben.

“Bijna elke Aziatische natie bouwt zijn zee- en luchtmacht op. De bewoners van de regio moeten hopen dat het een totale verspilling van geld is,” schreef David Pilling in de Financial Times. Zijn bijdrage – met de titel 'Asia follows China into an old-fashioned arms race' - beweert, zoals vele andere analisten dat ook doen, dat deze wapenwedloop zich de komende jaren zal verhevigen. Een dergelijk wedloop creëert vanzelfsprekend mogelijkheden voor wapenfabrikanten. De Nederlandse scheepbouwer Damen zag die mogelijkheid en zette een werf in de regio op. Vietnam is niet de enige locatie in Zuidoost Azië waar Damen actief is. Vlak bij Soerabaja, op Oost-Java, werkt Damen nauw samen met PT Pal bij de bouw van steeds groter wordende marineschepen.  

“Vergis u niet: 'marine' is het sleutelbegrip,” schreef neocon Robert Kaplan in zijn recente boek over veiligheid rond en in de Zuidchinese Zee: Het Aziatische Kruitvat. Een blik op de kaart maakt duidelijk waarom hij de 21ste eeuw “de eeuw van de marine” noemt: er zijn lange kustlijnen, veel eilanden, belangrijke scheepvaartroutes, conflicten om riffen en eilandjes (om de natuurlijke hulpbronnen zoals olie en vis) en Chinese aanspraken op een groter deel van de Zuidchinese Zeekoek. Bij elkaar genomen de ingrediënten voor militaire ambities op de volle zee (blue water) in de regio.

In the rechtlijnige wereldvisie van Kaplan betekent een verschuiving in economische macht vanzelfsprekend ook meer conflicten, meer wapenaankopen en mogelijk oorlog. Het is alsof het gaat om een ontwikkeling die wordt geleid door de onzichtbare hand van oorlogsgod Ares. Volgens Kaplan heeft China het recht op claims en de opbouw van een sterkere krijgsmacht. Maar dit zal wel de machtsbalans in de regio veranderen en een zwakkere positie van de Verenigde Staten veroorzaken. Andere landen moeten daarom hun verantwoordelijkheid nemen en Vietnam speelt een belangrijke rol bij het intomen van China, zo schrijft Kaplan. Je kan concluderen dat de Nederlanders de juiste plek voor hun werf hebben gekozen.

Maar andere visies zijn ook mogelijk. Je kan stellen dat het in spanningsgebieden beter is om te werken aan dialoog en het creëren van vertrouwen, onderling begrip en sterkere regionale organisaties, waarbij alle landen uit de regio worden betrokken. Oorlog is niet onvermijdelijk bij de verschuiving van de machtsbalans als deze verandering maar voorzichtig wordt begeleid en aangepakt. Maar zeker is dat een wapenwedloop in een regio met zoveel conflicten sneller leidt tot ernstige vormen van militair geweld.

De Japanse premier, Shinzo Abe, schreef onlangs: “Zonneschijn is het beste ontsmettingsmiddel.” Hij vervolgde, “dat is zeker waar als het gaat om veiligheid in Azië. (…) De vruchten van de voorspoed zouden moeten worden geïnvesteerd in het verbeteren van de levens van mensen en niet in wapens die levens nemen.” Dat zijn wijze woorden, en Abe zegt dat hij wil samenwerken met regionale bondgenoten en partners, “inclusief de VS en ASEAN.” Helaas vergeet hij de grootste regionale macht van allen te noemen, China, bij het streven naar een “keiharde zone van stabiliteit.” De Japanse premier verlaagde onlangs ook al de restricties op wapenexporten en militair optreden. Dat draagt ook al niet bij aan meer vertrouwen.

De spanning groeit in Zuidoost Azië. De stroom aan Europese wapens maakt de situatie niet beter.

Engelstalige versie geschreven voor Stop Wapenhandel

Damen contributes to arms race in Chinese Sea region

Netherlands' Prime Minister Mark Rutte speaks at a ship
launching ceremony at Damen Song Cam Shipyard, Reuters June 17, 2014.

Recently, the Dutch (military) shipbuilder Damen opened the Song Cam Shipyard, a joint venture with a Vietnamese partner, not far from the Chinese border and in the direct vicinity of the headquarters of the Vietnamese Navy in Hai Pòng. The wharf is one of the largest in the Damen Group. Pim Schuurman, Managing Director of Damen Holding Vietnam stated: “We have successfully built 226 vessels in Vietnam with our partner yards. Vietnam has a lot of shipbuilding knowledge, the people are very hard working.”

Damen has already sold four Sigma major surface vessels to the Vietnamese navy. The first two ships will be built in the Netherlands (Flushing), the next two in Vietnam. The ships will be fitted with missiles (8x Exocet and 12 x Mica SAM) of European missile company MBDA (owned by the Airbus Group, BAE Systems and Finmeccanica), three Italian Oto Melara guns (1 x 76mm and 2 x 30mm) and will be equipped with Thales Netherlands sensors, fire control and combat management system. The ships can harbour one Russian Ka-28 anti-submarine helicopter.

“Almost every Asian nation is building up its capacity in the air and on the sea. The people of the region must hope that it is a complete waste of money,” wrote David Pilling in the Financial Times. His contribution - 'Asia follows China into an old-fashioned arms race' - argues, like many observers do, that the trend will gather pace in the coming years. This arms race obviously opens export possibilities for arms companies. Dutch shipbuilder Damen took the opportunity by establishing a wharf where the action is. Vietnam is not the only location in Southeast Asia where Damen is active. Near the Indonesian city of Surabaya, East Java, Damen closely cooperates with PT Pal in building naval vessels of steadily bigger size.

“Be not mistaken; the navy is the key issue,” wrote neocon writer Robert Kaplan in his recent book on security in the Chinese Sea region*. One look at the map shows clearly why the 21st century will be “the century of the navy:” Asia is full of long coastlines, many islands, important shipping routes, conflicts for reefs and barriers (because of natural resources like oil and fish) and Chinese claims for a bigger share of the region's wealth. They provide the ingredients for blue water maritime military ambitions in the region.

In the linear world view of Kaplan, a shift in economic power will - as if guided by the invisible hand of Ares, the God of War - automatically lead to more conflict, more arms procurement armaments and possibly war. According to Kaplan, China has the right to have bigger claims and stronger armed forces. But this will change the balance of power and cause a weaker position of the United States in the region. Other countries must take responsibility and Vietnam can and will play a key role in this power struggle by balancing China, writes Kaplan. One can conclude that the Dutch shipbuilder has chosen the right spot for expansion.

However, other world views are possible. One can also argue that in regions of tension it is better to build on dialogue and create confidence, mutual understanding and stronger regional organisations including all countries. War is not the inevitable outcome when a changing balance of power is managed with care. But for certain, an arms race in a region with many disputes brings this region closer to serious armed conflict.

The Japanese prime minister Shinzo Abe recently wrote: “Sunshine is the best disinfectant.” He continued, “that is particulary true where Asian security is concerned. (…) The fruits of prosperity should be reinvested in improving peoples lives, not in weapons that can take them.” These are wise words, and Abe says he wants to cooperate with regional allies and partners, “including the US and ASEAN.” Unfortunately he forgets to include the biggest regional player of all, China, in the “rock-solid zone of stability” he is aiming at. The Japanese Prime Minister also relaxed Japanese arms export and military deployment policies, which is helpful neither to create more trust.

Tension is growing in Southeast Asia. The influx of more European arms will not make it any better.

Written for Stop Wapenhandel

* Asia's Cauldron. Author used the Dutch version: Het Aziatische Kruitvat; Het einde van de stabiliteit in de Grote Oceaan, Spectrum, 2014.

Airbus Military, een groeiende wapenhandelaar

 Algemeen directeur van Airbus, Tom Enders, bezoekt een vliegshow in Dubai.

Het afgelopen jaar maakte de militaire wapenproductietak van Airbus Group ruim 12 miljard winst over de hele wereld. Kernwapens behoren tot het paradepaardje.

Op 27 mei zal de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering van Airbus Group (voorheen EADS), het grootste Europese militaire ruimtevaartbedrijf, plaatsvinden in Amsterdam. Sinds 2002 wordt er regelmatig door vredesactivisten geprotesteerd bij dit evenement. Algemeen directeur van Airbus, Tom Enders, merkte onlangs terecht op dat “werken in de defensie-industrie een slechte reputatie heeft in verschillende Europese landen. Velen zien het als een soort smerige industrie.”
Ondanks deze slechte reputatie en een krimpende militaire markt in Europa steeg de totale omzet van Airbus Group in 2013 aanzienlijk.

Airbus Group (EADS in 2013)	2013	2012	Change
winst, in miljoenen	59.256	56.480	+ 5%
daarvan militair, in miljoenen	12.076	11.605	+ 4%
Airbus Group 2013 resultaten: Another Year Of Operational And Financial Improvement

CEO ‘major’ Tom Enders

Airbus groeit in Noord-Amerika, “een markt te groot om te negeren”, aldus Enders. Onlangs sprak Enders op de Atlantische Raad in Washington, waar hij de Amerikaanse inspanningen van Airbus opsomde en meer Amerikaanse overnames beloofde. De Amerikaanse veiligheidselite was rijkelijk vertegenwoordigd op deze bijeenkomst. De VS werd door Enders geprezen om haar inkoopbeleid, maar de CEO kon het niet laten om meerdere malen op te merken hoe graag hij tankvliegtuigen had verkocht aan de Amerikaanse krijgsmacht, een deal die echter, na een lange strijd, naar aartsrivaal Boeing ging.

Enders gebruikt z’n podium ook voor zijn favoriete onderwerp: het vuren op Europese regeringen en instellingen die de militaire productie van Airbus niet voldoende zouden ondersteunen. Eerder leverde hij al kritiek op de Europese hoofdsteden omdat ze er niet voor zorgden dat Airbus een volwassen drone-programma op kon zetten. Tijdens deze bijeenkomst in Washington ontving Enders de Distinguished Business Leadership Award van de Atlantische Raad.

De zakelijk leider van Airbus sprak ook over het controversiële handelsakkoord TTIP, door velen gezien als een legalisering van de dominantie van bedrijfsmacht tegenover democratisch beleid. De in Brussel gevestigde onderzoeks- en campagnegroep Corporate Europe Observatory gaf tien redenen om tegen TTIP te zijn.

Maar volgens Enders levert het juist een zeer sterke bijdrage op aan de alliantie tussen de VS en de EU. Hij verwacht niet dat er een TTIP komt voor de defensie-industrie. “Het NSA-schandaal heeft de omstandigheden voor dit soort samenwerking verslechterd”, zei hij. “Terwijl politici geen leiderschap betoonden, maar de boel op zijn beloop hebben gelaten, waardoor de negatieve krachten [oppositie tegen TTIP en een sterkere Europese defensie – industrie -MB] aan de winnende hand zijn.”

Kernwapens

Kernwapens behoren tot het paradepaardje van Airbus Defence & Space. Op de laatste aandeelhoudersvergadering van 2013 zei Enders dat het bedrijf trots is op de productie voor de Force de Frappe, de nucleaire strijdkrachten van Frankrijk. Hij herhaalde daarmee de woorden van zijn voorganger Louis Gallois in 2012. Krista van Velsen, momenteel campagnevoerder nucleaire ontwapening bij Pax Nederland: “Ik vraag me af of iemand echt trots kan zijn om deel uit te maken van deze oorlogsmachines.”

Allereerst is Airbus hoofdaannemer voor de ontwikkeling van de gloednieuwe M51, een ballistische kernraket voor lancering vanaf onderzeeërs. Ten tweede bezit Airbus (37,5 procent) samen met BAE Systems (37,5 procent) en Finmeccanica (25 procent) raket-producent MBDA. MBDA ontwikkelde recentelijk de ASMPA-nucleaire lucht-grondraket voor de Franse luchtmacht. Deze tactische kernraketten verlagen de drempel voor het gebruik van nucleaire raketten, daarover zijn vele analisten het eens. Ten derde ontwikkelt, produceert en reviseert Airbus de M45, de huidige nucleaire raket van de Franse marine. Al deze kernwapenactiviteiten van Airbus samen, waren onlangs reden voor de Campagne tegen Wapenhandel de investeringen van pensioenfonds ABP in het Airbus aan te kaarten.

Het bedrijf speelt ook een belangrijke rol in de uitvoer van conventionele wapens. Europese en Noord-Amerikaanse landen behoren tot de traditionele klanten. Maar Airbus maakt duidelijk dat zijn belangrijkste markten ook elders liggen: Australië, Brazilië, India, China, het Midden-Oosten en Rusland worden genoemd. Hoewel het laatste land momenteel problematisch ligt als bestemming van wapenexport.

Midden-Oosten

Saoedi-Arabië, goed in het omwisselen van olie-inkomsten voor wapens, is een prominente klant. Het is bijna zover dat het de Eurofighter Typhoon (EFA) aanschaft. Ook de EFA is een product van Europese samenwerking. Airbus bouwt het vliegtuig samen met BAe Systems en Finmeccanica. In geval van Saoedi-Arabië gaat het om een order van vele miljarden.
Riyad is een controversiële bestemming voor Europese wapenexport, met name in Duitsland. Dit werd duidelijk zichtbaar tijdens het laatste wapenexportdebat in de Bondsdag. En ook in een verklaring van de Duitse vice-premier Sigmar Gabriel, die overweegt de verkoop van tanks aan Saoedi-Arabië te sanctioneren. Gabriel zei tevens een Airbus wapendeal naar Saoedi-Arabië te willen blokkeren.

General Dynamics heeft Airbus dochter Optronics gevraagd om 2.000 precisie meetinstrumenten voor doelopsporing, die ingebouwd kunnen worden in nieuw te ontwerpen Licht Gepantserde Voertuigen (LAV) voor Riyad. Dit is een onderdeel van een tien jaar en 10 miljard dollar grote overeenkomst tussen General Dynamics’ Canadese dochteronderneming en Riyad. De Airbus leverantie is 500 miljoen euro waard. Niet iedereen is overtuigd van Gabriel’s vastberadenheid. Sommigen vrezen dat er geen concrete stappen zullen worden gezet. Maar het Duitse Handelsblatt rapporteerde al frustratie vanuit het Airbus-hoofdkwartier in Duitsland.

Aangaande de verkoop naar het Midden-Oosten berichtte ik al eerder over de verkoop aan Qatar. De meest recente verkoop van Airbus militair materieel aan het Midden-Oosten is een CASA CN-235 vliegtuig dat tweedehands werd gekocht van Spanje. Het vliegtuig werd omgebouwd tot een zogenaamd gunship voor de Koninklijke Jordaanse Luchtmacht. Hiermee is een nieuwe markt geopend. Het vliegtuig werd begin mei getoond op de wapenbeurs Special Operations Forces Exhibition & Conference (Sofex) in Jordanië.

Militaire winst

De ruim 12 miljard militaire winst van Airbus in 2013 werden gemaakt over de hele wereld. Wel wordt China, de andere belangrijke groeimarkt, opmerkelijk vaak genoemd. Het gaat dan vooral over de verkoop van helikopters. Naast deze directe voordelen van het groeiende Chinese defensiebudget, verdient Airbus ook aan de wapenwedloop in Oost- en Zuidoost-Azië, die vooral een reactie is op de groeiende militaire uitgaven van China.

Een voorbeeld daarvan is de verkoop aan de Filipijnse luchtmacht (PAF) van drie middelgrote Airbus Military C-295 transportvliegtuigen. Azië is een belangrijke markt voor Amerikaanse wapenproducenten, maar ook de Europese, zoals Airbus. De Airbus winst wordt zowel op groeiende als op krimpende markten behaald over de hele wereld. Dit resulteerde in 2013 in een 4 procent netto groei van de winst op wapenhandel.

Geschreven voor Ravage-webzine

Engelstalige versie voor Campagne tegen Wapenhandel