Week 43 in #wapenhandel25tweets

(Gaarne 'liken' of delen als je het nuttig of interessant vindt.)

F-16's naar Jordanië

Neergestortte Jordaanse F-16 in Narjan bij de grens met Jemen. bron

De eerste zes F-16's zijn weg (zie ook tweet) naar Jordanië. Dat is een land dat onderdeel is van de Saoedische coalitie tegen Jemen. Jordanië zet daarbij F-16 in.

Een Jordaanse luchtmacht generaal vertelde in november 2015 een Nederlandse journalist dat vier F-16's werden ingezet voor de strijd in Jemen. Maar ook in januari 2017 zijn ze nog ingezet aldus Parstoday dat een aanval op een Jordaanse F-16 beschrijft. Volgens de Nederlandse regering (opent pdf, zie ook week 42) gaat het slechts om een ondersteunende rol.

Nederland heeft bovendien een afspraak gemaakt met Jordanië dat de geleverde exemplaren niet zullen worden ingezet in de strijd boven Jemen. Maar wat betekent zo'n afspraak?

“Een garantie van welke regering dan ook is waardeloos,” zegt de Britse minister van Materieelbeleid onder de Britse premier Thatcher, Alan Clark, begin jaren negentig al tegen journalist John Pilger. Eerder deze maand citeerde Defense News (een onafhankelijk, maar aan het Pentagon gelieerd weekblad) Rachel Stohl van het Stimson Center “... als je wapens geeft aan een land of organisatie, dan kan je niet meer controleren hoe ze gebruikt worden.”  

“Hoewel een dergelijke clausule als onderdeel van de wapenexportregeling opnemen naïef is, biedt ze wel handvatten om achteraf gefundeerde kritiek te leveren op de inzet voor oneigenlijke doelen en dat mee te wegen in de verstrekking van latere exportvergunningen,” schreef ik in 2003 in Explosieve Materie; Nederlandse wapenhandel blootgelegd. Om die controle vorm te geven is het van belang dat het publiek of tenminste Parlementariërs – vertrouwelijk indien onvermijdelijk – kennis kunnen nemen van dergelijke afspraken.

Als Jordanië zo'n kleine tachtig F-16's bezit en 15 mogen er niet worden ingezet boven Jemen dan kan het dat met passen en meten de Nederlandse F-16's inzetten voor taken die wel mogen en zijn de andere F-16's vrij om mee te doen met Saoedi's en Emiraten. Wat voor afspraken zijn er eigenlijk voor eerder door Nederland geleverde F-16's gemaakt? En hoe zit het de negen geleverd door België?

Nederland (zie ook 17, 23-24, 25, 27)

1 – 241017: retweet @Argosradio1 - Kees [van den Bosch] vertelt over zijn wereldprimeur in 2005, een verhaal over een Pakistaan die een atoombom ontwikkelde. #Argos25jaar https://twitter.com/twitter/statuses/922733167731204098

2 – 241017: Documents on A.Q. #Khan & #Pakistan's nuke collected after #FOIA requests by @CTWnl @frankslijper. See @Argosradio1 http://broekstukken.blogspot.com/2017/10/stukken-over-aq-khan-wobdocuments-on-aq.html

3 – 251017: Q&A how to prevent & control #Dutch sales for #WMD by private companies. Military intelligence signals low awareness https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2017/10/25/beantwoording-kamervragen-over-kopen-van-onderdelen-voor-massavernietigingswapens

4 – 271017: Dutch technology may have been used in weapons of mass destruction: ministers http://www.dutchnews.nl/news/archives/2017/10/dutch-technology-may-have-been-used-in-weapons-of-mass-destruction-ministers/

5 – 261017: #Jordan takes delivery of ex-#Dutch #F16s | Jane's 360 http://www.janes.com/article/75226/jordan-takes-delivery-of-ex-dutch-f-16s

6 – 271017: Dutch #SP asks government to pressure Israel, Ukraine, China and Russia to end arms sales to #Myanmar. https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=a31fd849-cb5e-4fbe-ab62-709a9535be70&title=Conceptverslag%2520Myanmar%2520.docx

EUROPA (zie ook 22)

7 – 261017: retweet #EU under mounting pressure to ban arms sales to #Saudi Arabia. @_ENAAT https://www.theguardian.com/world/2017/oct/26/eu-under-mounting-pressure-to-ban-arms-sales-to-saudi-arabia

België (zie 25)

Denemarken

8 – 231017: Q&A Dutch MP's @SadetKarabulut @HanTenBroeke forced labour of North #Koreans at construction of #Danish naval vessel https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=2e7c4f0a-e460-45ec-b0ea-dd1beef2a45c&title=Antwoord%20op%20vragen%20van%20de%20leden%20Ten%20Broeke%20en%20Karabulut%20over%20het%20bericht%20dat%20Noord-Koreaanse%20dwangarbeiders%20in%20Europa%20zouden%20hebben%20gewerkt%20aan%20de%20bouw%20van%20een%20Deens%20marineschip.docx

Duitsland (zie ook 12)

9 – 231017: #German government continues sale of #submarine to #Israel after #corruption hurdle. http://www.badische-zeitung.de/deutschland-1/merkel-genehmigt-u-boot-deal

Finland

10 – 231017: #Finish arms exports, major destination #MENA-region. #Qatar #UAE http://eu.janj.eu/n/80157

Frankrijk (zie 15-16, 26)

Turkije

11 – 241017: #Turkey’s #kamikaze #drones ready for action https://www.dailysabah.com/turkey/2017/10/22/turkeys-kamikaze-drone-is-ready-for-action

12 – 241017: Annalena Baerbock, (Grünen) "man [sollte] endlich #Waffenexporte und #Hermes-Bürgschaften für die #Türkei beenden" http://www.tagesspiegel.de/politik/jamaika-sondierungsgespraeche-merkel-gegen-abbruch-der-eu-gespraeche-mit-ankara/20502316.html

VK (zie 21)

Zwitserland (zie 21)

REST VAN DE WERELD

Azerbeidzjan

13 – 241017: Despite support for #ATT #Canada considers to sell to weapons #Azerbaijan despite the conflict with #Armenia. https://horizonweekly.ca/en/canadian-mp-garnett-genuis-raises-concern-regarding-the-arms-sales-to-azerbaijan/

Australië

Botswana

Canada (zie ook 13)

14 – 261017: #Canadian military reviewing whether to provide weapons to #Kurds despite fighting with #Iraqi forces. http://ottawacitizen.com/news/national/defence-watch/canadian-military-reviewing-whether-to-provide-weapons-to-kurds

Ecuador (zie 17)

Egypte

15 – 241017: Rights groups blast #Egypt's human rights record and #French weapon deals (involving others like #Thales Nederland) http://www.aljazeera.com/news/2017/10/rights-groups-blast-egypt-human-rights-record-171023095106374.html

16 – 261017: It seems the more human rights considerations, the more efforts to sell #arms. #France ready to sell more to #Egypt. https://www.dailysabah.com/mideast/2017/10/26/france-ready-to-sell-more-weapons-to-egypt-reports-indicate

Iran (zie 3-4, 20)

Irak (zie 14)

Israël (zie 6, 9)

Jemen (zie 5, 7)

Jordanië (zie 5)

Myanmar (zie 6)

Noord-Korea (zie 8)

Oekraïne (zie 6)

Pakistan (zie 1-2, 3-4)

Qatar (zie 10)

Rusland (zie 6)

Saoedi-Arabië (zie 7)

Syrië (zie 3-4)

Taiwan (zie 26)

VAE (zie 10)

DEFENSIE-INDUSTRIE

Damen

17 – 231017: #Ecuadorian Navy commissions first #Damen Stan Patrol 5009 #OPV | Jane's 360 http://www.janes.com/article/75131/ecuadorian-navy-commissions-first-damen-stan-patrol-5009-opv

Thales (zie ook 15, 23)

18 – 251017: #European naval defence-industry consolidation. Stakes high 4 #Thales it may loose its position on Combat Data Syst. https://www.defensenews.com/industry/2017/10/24/naval-airbus-in-europe-could-lead-to-industry-shake-up/

WAPENS

Drones (zie ook 11)

19 – 251017: New face of war: #DARPA contracts to develop #drones swarms for urban combat environments. https://www.c4isrnet.com/unmanned/uas/2017/10/24/darpa-we-want-autonomous-drone-swarms-for-war-fighters/

F-35

20 – 251017: Sentenced for attempt to transfer to #Iran material relating to the F-35 Joint Strike Fighter (#JSF) Program. http://www.exportshh.com/second-circuit-upholds-sentence-for-attempt-to-export-f-35-technology-to-iran/#page=1

Luchtvaart

21 – 231017: Most attractive economies for aeronautic industries. Top 3: US, Switzerland and UK. https://www.pwc.com/us/en/industrial-products/publications/assets/pwc-aerospace-manufacturing-attractiveness-rankings-2017.pdf

Observatie technologie (IT)

22 – 261017: #MEPs want human rights safeguard on #surveillance tech exports @EURACTIV https://www.euractiv.com/section/cybersecurity/news/meps-want-human-rights-safeguard-on-tech-exports/

Onderzeeboten (zie 9)

Raketschild

23 – 241017: NATO missile defence. Dutch pride, the #Thales Smart-L #radar is missing in the story. #Raytheon stealing the show. https://www.defenceonline.co.uk/2017/10/23/raytheon-nato-ballistic-missile/

24 – 241017: Agitprop "Terrorists have a growing no. of Ballistic missiles that's why Dutch navy is involved in Missile Defence" https://www.rovid.nl/def/km/2017/def-km-20171016-idd3sk51y-web-hd.mp4

Wapenbeurzen

25 – 221017: In 2 weeks Defense Security Asia #DSA in #Thailand: FN Herstal (BE), DSM (NL) and 6 from Germany, 2 UK and 6 France. http://apps.ubmasia.com/exhlist/AsianDefense-2017/en/#

WMD (zie 1-2, 3-4)

OVERIG

Corruptie (zie ook 9)

26 – 261017: #Thales, #Dassault, #Safran fined 227 mln euros in #Taiwan dispute on arms sales and #bribes. https://news.webindia123.com/news/articles/World/20171025/3206930.html

Defensiebudget (zie ook 24)

27 – 241017: Complains Dutch military must shout PANG! when firing rifle & hasn't protective cloths. Buys 26 AMRAAM $360.000 each http://www.dsca.mil/major-arms-sales/government-netherlands-aim-120-c-7-advanced-medium-range-air-air-missile-amraam

Onderzoek en activisme (zie ook 2)

28 – 241017: Helpful tool to develop quickly a basic understanding of the arms trade, defence industry and its surroundings. http://www.housmans.com/blog/?p=2792

This is a selection from a larger amount of tweets. Tweets with a relation the Netherlands, arms trade and defence-industry weight heavier in the selection. If you want to have them daily see http://twitter.com/martinbroek

Amerikaanse rechtbank over Fokker: 'Bedrijf met een lange geschiedenis van bedrog en illegaal gedrag'

Een Iraanse Aseman Airlines’ Fokker 100 op de luchthaven van Teheran, 2007

De schikking die Fokker Services vorig jaar trof met de Amerikaanse autoriteiten vanwege het leveren van vliegtuigonderdelen aan omstreden regimes was te mild, zo oordeelt de rechtbank in Washington.


In zijn juridische advies weigert de federale Amerikaanse rechter Richard Leon een schikking goed te keuren die Fokker Services, dochter van Fokker Technologies Holding BV, eerder heeft getroffen met de Amerikaanse regering. De Nederlandse fabrikant van vliegtuigonderdelen wordt door de Amerikaanse autoriteiten ervan beschuldigd in de periode 2005-2010 in totaal 1153 maal illegale transporten van vliegtuigonderdelen ter waarde van $ 21 miljoen te hebben uitgevoerd. Onder andere naar Iraanse klanten, waaronder het leger, alsmede aan Soedan en Birma die destijds onder een embargo vielen.

Fokker Services moet een bedrag van $ 10,5 miljoen strafboete betalen en een even grote som in de vorm van civielrechtelijke boete. Maar volgens rechter Leon was deze overeenkomst, daterend van juni 2014, veel te mild: ‘Door deze verdachte dermate krachteloos te vervolgen wordt het vertrouwen van het publiek in de rechtsgang ondermijnt en schendt het hun respect voor de wet’, schrijft hij. Leon verwijst met name naar de leveranties aan Iran om zijn woorden te onderstrepen.

Fokker heeft aan het onderzoek meegewerkt en toegezegd het leven te zullen beteren. De VS-regering liet de controle echter over aan het bedrijf zelf. ‘De DPA (Deferred Prosecution Agreement) vraagt in het geheel niet om een onafhankelijke waarnemer, noch naar het maken van periodieke verslagen voor dit Hof of de regering om na te gaan of Fokker de Amerikaanse wet naleeft’, stelt Leon, zijn ongemak kenbaar makend. ‘Je kunt je niet voorstellen hoe een bedrijf met zo’n lange staat van bedrog en illegaal gedrag het ministerie van Justitie heeft weten over te halen hiermee in te stemmen!’

  Afnemers werden verborgen gehouden

De feiten waarop de gerechtelijke weigering van de schikking is gebaseerd, zijn afkomstig van de Amerikaanse overheid. Daaruit blijkt dat Fokker Services staartnummers van vliegtuigen verborgen hield of vervalste om de nationaliteit van de afnemers te beschermen. Bestelde goederen werden op leugenachtige wijze besteld onder het mom van ‘voorraad’ waarmee voorkomen werd dat de klanten van Fokker in verband konden worden gebracht met door de VS gesanctioneerde landen.

Het Nederlandse bedrijf gaf haar personeel ook het advies om administratieve gegevens met betrekking tot Iran verborgen te houden voor de Amerikaanse functionarissen. Een deel van de verscheepte materialen kan de nationale veiligheid van de VS in gevaar brengen. Het exportcontrolebureau stelt dat Fokker Services de bestemmingen van de vrachten ‘systematisch’ heeft proberen te verbergen. In totaal gaat het om 253 overtredingen van de International Emergency Economic Powers Act (IEEPA).

Aanklager Machen stelt: ‘Fokker Services ziet de exportwetgeving van de VS als een ongemak waar ‘omheen gewerkt’ moet worden met list en bedrog.’ In 2008 werd Fokker er door de Nederlandse douane al voor gewaarschuwd dat zij niet in staat zou zijn om het bedrijf te verdedigen tegen het beleid van de VS ‘zodra het op problemen zou stuiten met de Amerikaanse autoriteiten rond de naleving van exportverplichtingen.’

Uiteindelijk is Fokker dus nauwelijks bestraft voor dit illegale gedrag. Fokker Services ontsloeg een directielid, veranderde wat taken van een deel van het personeel en zei toe haar personeel te zullen trainen in de Amerikaanse wetgeving inzake exportcontrole en economische sancties. Een cursus die bijvoorbeeld elk jaar wordt gegeven in Amsterdam.

De strenge straffen die de procureur had beloofd voor bedrijven die ‘winst maken uit het schenden en het omzeilen van de Amerikaanse handelswetgeving’ bleek slechts lippendienst. Fokker moest een boete betalen die niet hoger was dan de waarde van de illegale transacties. ‘Geen cent meer dan het zelf bijeenbracht heeft met illegale transacties’, stelt rechter Leon in zijn juridische advies. Fokker stelt ten onrechte dat het hier om door de pers verzonnen bedragen gaat, terwijl ze worden genoemd door de rechter.

  Militaire industriële schakel

De straf is zo licht, omdat zwaardere financiële sancties het bedrijf ernstig zouden hebben beschadigd en daarmee een onevenredig grote straf zou zijn geweest, stelt een betrokken wetshandhaver in de Washington Post. Wat er nu gaat gebeuren is onduidelijk. Rechter Leon staat open voor goedkeuring van een gewijzigde overeenkomst. Fokker heeft besloten in beroep te gaan.

Fokker is ook niet zomaar een bedrijf. Het maakt voor een belangrijk onderdeel uit van Nederlandse defensie-instellingen, en vormt een industriële schakel tussen de VS en de Nederlandse militaire markt. Dit verklaart wellicht het feit dat, ondanks de ernstige schendingen van de Amerikaanse exportwetgeving, de strafmaat zo minimaal is uitgevallen.

De term ‘Fokker’ levert met de zoeker op de website van het Amerikaanse ministerie van Defensie 351 resultaten op. Fokker neemt deel aan een aantal grote Amerikaanse wapenprogramma’s, zoals de F-16, F-35 Joint Strike Fighter (JSF), Chinook helikopters, Sea Sparrow en Patriot Advanced Capability (PAC-3) raketschildraketten. Het bedrijf maakt actief deel uit van de Atlantische band tussen de VS en Nederland. In januari ondertekende het nog een contract met Lockheed Martin voor de fabricage van vleugelcomponenten voor de JSF.

In elk parlementair debat in de Tweede Kamer omtrent de uitvoer van wapens wordt op zijn minst eenmaal gezegd dat de onze wapenexportwetgeving prima in orde is en dat Nederlandse bedrijven zich gedragen volgens de wet. Bovenstaand verhaal laat zien hoe een groot Nederlandse defensiebedrijf met list een bedrog zijn producten uit de VS verhandelde. Een beetje meer professionele scepsis van de leden van het Nederlandse parlement zou op zijn plaats zijn.

Eind februari kondigde Fokker Elmo (ook een dochter van Fokker Technologies) aan dat het een joint venture met het Indiase bedrijf SASMOS HET Technologies Ltd. is aangegaan. India staat bekend om zijn corruptie binnen de wapenindustrie. Deel van de samenwerking is dat Fokker Elmo technologie voor export gaat overdragen aan haar Indiase partner. De vraag is of het eindgebruik daarvan serieus zal worden gecontroleerd, en of de Tweede Kamer dit kritisch zal volgen.

Geschreven voor Ravage-webzine
In English for Stop Wapenhandel

Nederlandse wapenleveranties aan Qatar

Afgelopen vrijdag beantwoorde Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Ploumen Kamervragen van PVV-kamerlid De Roon over de bouw van zeven oorlogsschepen in Qatar door scheepsbouwer Nakilat Damen Shipyards Qatar (NDSQ). NDSQ is een joint venture tussen Nakilat en Nederlandse scheepsbouwer Damen.

Patriot PAC-3 raket

Ploumen belooft dat exporten van Nederlandse kennis zullen worden getoetst aan het wapenexportbeleid. De samenwerking bij de bouw van de schepen staat echter niet op zichzelf als het gaat om Nederlandse wapenleveranties die onderdeel zijn van de onvangrijke wapenaankopen die Qatar onlangs bekend maakte.

Bij de sluitingsceremonie van de DIMDEX Arms Fair kondigde het emiraat orders aan ter waarde van € 17 miljard ($ 23 miljard). Dit is meer dan twee keer zoveel het hele Nederlandse defensiebudget. De plannen betreffen gevechtshelikopters, geleide projectielen, tanker vliegtuigen en marineschepen. Het is duidelijk dat de wapenwedloop op het Arabisch schiereiland er een speler bij heeft.

De diplomatieke beleid van Qatar is berucht, vooral omdat het land politieke steun geeft en wapens levert aan islamisten in de conflictgebieden van het Midden-Oosten, zoals Egypte, Libië, Syrië, en Jemen. De steun voor de Moslimbroederschap in Egypte en Al Nusra in Syrië leiden onlangs zelfs tot een breuk in de Gulf Cooperation Council (GCC).

Qatar is om verschillende redenen een partner van het Westen: het land biedt mogelijkheden voor raketverdediging dicht bij Iran, er is een Amerikaans-Britse luchtmachtbasis en tenslotte is het actief bij het tegengaan van de Iraanse invloed in de regio. Qatar is ook het land waar Al Jazeera zetelt. De wapenaankopen door het Emiraat laat de militaire ambities van de Golfstaat zien om een ​​sterkere speler in de Arabische wereld te worden. Ze wil de militaire kracht paren aan de groeiende zachte macht.

Qatar wil bijvoorbeeld 22 NH - 90 militaire helikopters kopen. Deze worden gemaakt door NHIndustries divisie van de Europese groep ruimtevaart Airbus (voorheen EADS). Deze aankoop is € 2 miljard waard en heeft een paar connecties met Nederland:

De eerste link bestaat vanwege het feit dat de Airbus hoofdkantoren om fiscale redenen zijn gevestigd in Nederland. Hoewel Nederland tegen geringe kosten belastingparadijsvoorzieningen aanbiedt, is het op geen enkele manier in staat de bedrijfsactiviteiten te controleren op grond van wapenexportregels. Dat is een win-winsituatie voor Airbus en de Nederlandse staatskas.

Ten tweede is de bouwer van vliegtuigonderdelen Stork Fokker voor 5,5 % aandeelhouder in NHIndustries en de baten uit de deal zijn zullen dan ook aanzienlijke zijn.

Een ander deel van de mega-wapenaankopen door Qatar is aankoop van Patriot raketafweersysteem apparatuur die wordt gemaakt door de Amerikaanse defensiegiganten Raytheon en Lockheed Martin ter waarde van € 1,5 miljard. Fokker Aerostructures "is een van de leveranciers voor materialen voor het Lockheed Martin ( LMMFC ) - PAC - 3 - programma, dat is een militair programma," staat in een officieel document van Fokker .

De volgende deal is onderdeel van de groeiende aanwezigheid van de Nederlandse scheepsbouwer Damen in Qatar. Het is de deal waar de PVV zich druk over maakte. Op DIMDEX ondertekende NDSQ twee Memoranda of Understanding ( MoU ) met de strijdkrachten van Qatar strijdkrachten voor de levering van zeven militaire vaartuigen. "De schepen zijn zeer geavanceerde state-of- the-art marineschepen en worden gebouwd op basis van ontwerpen die hun waarde hebben bewezen. De schepen leveren een ongeëvenaarde zeewaardigheid," zo valt te lezen op de website van Damen.

Alle Nederlandse en internationale wapenbeheersing codes, regels en verdragen van de afgelopen veertig jaar opgenomen regionale veiligheid , gebieden van spanning en mensenrechtencriteria om wapenverkoop te meten. Het lijkt erop dat Qatar een goede kandidaat is om te voldoen aan die zorgen. Toch wordt het een grote klant voor de Nederlandse wapenindustrie. Aangezien Qatar een flinke status heeft opgebouwd als leverancier van wapens aan conflictgebieden moet in ieder geval de vraag worden beantwoorden hoe het eindgebruik van de wapens waaraan Nederland een bijdrage levert wordt bewaakt. Het antwoord van Minister Ploumen: “Daar waar kennisoverdracht plaatsvindt biedt het Nederlandse wapenexportbeleid afdoende garantie tegen ongewenste resultaten,” mag wel in het geval van Qatar wel iets concreter worden ingevuld.

Deze column is ook te vinden op Sargasso licht gewijzigde en engelstalig vorm te vinden op stopwapenhandel

Syrië: Illegale wapenhandel legaal gemaakt

De schade van de oorlog in Libië is nog niet eens opgeruimd als de volgende militaire interventie al weer gepland wordt. De Maghreb en het Nabije Oosten worden overspoeld met zware wapens, gesmokkeld vanuit de Libische arsenalen. Syrië is een belangrijke bestemming.

De BBC citeert de Groep Deskundigen van de VN-Veiligheidsraad die het wapenembargo in 2011 opgelegd aan Libië bewaakt. In april 2013 wijst de Groep op illegale transporten van "zware en lichte wapens, waaronder draagbare luchtverdedigingssystemen [MANPADS], kleine wapens en bijbehorende munitie, explosieven en mijnen . ( ... ) De forse omvang van sommige transporten en de logistiek die daarbij gebruikt worden doen het vermoeden reizen dat vertegenwoordigers van de Libische lokale autoriteiten ten minste op de hoogte zijn geweest van de transfers, als ze er al niet direct betrokken bij zijn." De situatie is nog erger.

Drie gevallen bewijzen de enorme omvang van de leveringen, de betrokkenheid van Qatar als een belangrijke leverancier, en dat nog meer overheden, ook westerse, betrokken zijn bij de illegale wapenleveranties.

Een In april 2012 werd een schip, de Letfallah II, tegengehouden door de Libanese autoriteiten. Het schip verliet Misrata, Libië, een dag eerder op 14 april 2012. De VN-groep van deskundigen bevestigd dat geavanceerde wapensystemen en onderdelen daarvoor aan boord waren, zoals SA-7b luchtverdedigingssystemen en Milanraketten.
Als tijdens de aandeelhoudersvergadering van de grote Europese wapenproducent EADS, dat een belangrijke deelnemer is in MBDA - de producent van de Milan raketten - CEO Tom Enders gevraagd wordt of hij de Groep kan informeren uit welk land de gevonden raketten komen, wuift hij elke verantwoordelijkheid weg. Enders stelt, op zijn bekende arrogante manier, dat overheden die informatie moeten verstrekken en niet bedrijven. Maar ook de Franse overheid gaf de informatie niet, toen daar door de VN-groep om gevraagd werd. Wapenexportbeleid en ethische bedrijfspolitiek worden gemakkelijk vergeten als het het in hun belang is de duistere wereld van de wapenhandel af te dekken.

Twee In december 2012 verklaarde de VN dat Libië, Qatar en Saoedi-Arabië de belangrijkste bronnen waren voor wapenleveranties aan Syrië (zie). Laten we ons focussen op Qatar: Het laatste geval van het bewapenen van Syrische strijders door Qatar is een paar weken geleden gemeld, op 28 augustus, door Jane 's Defence Weekly. Het Weekblad schrijft dat het FN-6 MANPADS levert aan de Syrische rebellen. (Zie voor meer informatie over MANPADS in Syrië de Rogueadventurer.) Er zijn veel meer gevallen van Qataarse betrokkenheid bij (illegale) wapenexporten naar Syrische strijders . De VN-Groep van Deskundigen vond een doos met .50 munitie in de Letfallah, die was verzonden naar de strijdkrachten van Qatar. Het panel vond Belgische FN-aanvalsgeweren onderweg naar Syrië. Deze geweren waren oorspronkelijk verkocht aan Qatar rond 1980, zo meldde FN, het bedrijf uit Luik. De autoriteiten van Qatar ontkenden alles. Overheden kunnen zeer onbehulpzaam om illegale wapenleveranties te traceren.

Drie De laatste explosieve informatie over illegale wapensmokkel naar Syrië komt uit de Amerikaanse ambassade in Benghazi. CNN onthulde dat op het moment dat de ambassade werd aangevallen in augustus 2012 (waarbij vier mensen werden gedood, waaronder de Amerikaanse ambassadeur Stevens ), CIA- personeel bezig was SA-7 raketten naar Syrië te smokkelen, zo werd tenminste gespeculelerd op Capitol Hill. De levering werden in mei dit jaar ook al genoemd in verschillende bronnen. Een van de talrijke twitter reacties op dit verhulde staaltje illegale wapenhandel door een overheidsorgaan was: "Dus in plaats van Iran-Contra, hebben wij nu Libië en Syrië gunrunning." (Als je te jong bent om te hebben gehoord over de Iran-Contra-schandaal, Gooogle het.)

Op 6 september, heeft het Verenigd Koninkrijk een nieuw wapenexportbeleid met betrekking tot Syrië. Deze zogenaamde Export Control (Syria Sanctions ) Order 2013 zorgt ervoor dat Syrië niet meer op de lijst met gecontroleerde bestemmingen staat. Hierdoor kan de overheid leveringen aan de Free Syrian Army en andere groepen goedkeuren, zonder daarbij de wapenexportregelingen te schenden. Het opent daarmee een nieuw en dit maal legale weg voor bewapening van Syrische oppositiegroepen. (Voor een lijstje argumenten tegen dit beleid en zaken die juist wel moeten gebeuren zie.) Het legaal maken wat illegaal was veranderd de situatie de jure maar niet de facto. Wapens zullen nog steeds van conflict naar conflict reizen en olie op het vuur betekenen. En de oorlog in Syrië zal alleen maar meer wapens toevoegen aan de enorme hoeveelheden die nu al in de regio zijn. Op naar de volgende oorlog of reden voor meer omzichtigheid?

Onderzoek ondersteund door Fonds Vredesprojecten
Geschreven voor Konfrontatie

Nederland levert inderdaad helikopteronderdelen aan Libië

Heeft Nederland nu wel of geen helikopteronderdelen aan Libië geleverd? Minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal stelt vandaag:

In augustus 2008 is een uitvoervergunning verleend aan een in Nederland gevestigd bedrijf om gereviseerde onderdelen van militaire transporthelikopters aan een Italiaans bedrijf te leveren. Dit bedrijf ruilde deze en andere elders ingekochte delen voor kapotte delen van de eerder vanuit Italië aan Libië geleverde transporthelikopters voor onderhoudsdoeleinden. Deze vergunningaanvraag is getoetst op de eindbestemming Libië. Begin 2010 heeft Nederland opnieuw een uitvoervergunning verleend voor een vergelijkbare omruil van onderdelen voor deze helikopters, maar deze vergunning heeft niet geresulteerd in een daadwerkelijke uitvoer.

Natuurlijk laat hij hier buiten beeld dat het om militaire transport helikopters van het type Chinook gaat, waarmee ook de Nederlandse luchtmobiele brigade is uitgerust. Dat ze nog vliegen komt door het oplappen met o.a. Nederlandse onderdelen en dat is dus minder onbelangrijk dan de Minister doet schijnen. Je kan van hem ook niet verwachten dat hij stilstaat bij de functie van deze militaire helikopters in het land van Gadaffi, waar de afstanden groot zijn en de oppositie vooral in het oosten zit. (Zie bijvoorbeeld: AFP 4 maart 2011, 'Kadhafi forces hit Libyan rebels east and west:"From the capital correspondents could see half-a-dozen Chinook twin-rotor transport helicopters flying towards and away from Zawiyah.¨). Hij vertelt er ook niet bij dat het hem spijt dat de Chinooks in Tripoli zijn ingezet bij het neerslaan van protesten, zoals in veel rapporten op het internet is gemeld: "Separate witnesses have reported that armed troops, possible the 'mercenaries,' have been moving about the capital using such helicopters."

Hieronder een voorbeeld van de inzet van een Chinook door de Amerikanen in Afghanistan om het beeld weg te nemen dat het hier om speelgoed gaat. (In Tripoli zie hier: http://www.libyafeb17.com/2011/02/breaking-chinook-filmed-over-jumhuriya-street-tripoli/).



doorvoer

Je hoeft van hem ook niet te verwachten dat hij er bij stil staat dat het niet alleen om door Nederland geleverde onderdelen gaat, maar dat de goederen ook via de Amsterdamse luchthaven Schiphol aan Libië zijn geleverd.

Doorvoer naar Libië
Datum	Hoeveelheid/Product	Bestemming	Herkomst	Via
01-09-2008	kg CH47 helikopter onderdelen	Libië	Italië	Vliegtuig Schiphol
14-01-2009	209 kg CH47 helicopter onderdelen	Libië	Italië	Vliegtuig Schiphol
14-01-2009	769 kg CH47 helicopter onderdelen	Libië	Italië	Vliegtuig Schiphol
20-02-2009	142 kg Delen van Chinook helicopters	Libië	Italië	Vliegtuig Schiphol

---

Antwoorden van de heer Rosenthal, Minister van Buitenlandse Zaken, mede namens de heer Bleker, Staatssecretaris van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, op vragen van de leden van Bommel en van Dijk (SP) over wapenuitvoer naar Noord-Afrika en het Midden-Oosten.

Vraag 1
Is het waar dat Nederland in 2008 en 2009 toebehoren voor militaire transporthelikopters en nachtzichtkijkers aan Libië heeft geleverd? 1)

Antwoord
Ten dele. In augustus 2008 is een uitvoervergunning verleend aan een in Nederland gevestigd bedrijf om gereviseerde onderdelen van militaire transporthelikopters aan een Italiaans bedrijf te leveren. Dit bedrijf ruilde deze en andere elders ingekochte delen voor kapotte delen van de eerder vanuit Italië aan Libië geleverde transporthelikopters voor onderhoudsdoeleinden. Deze vergunningaanvraag is getoetst op de eindbestemming Libië. Begin 2010 heeft Nederland opnieuw een uitvoervergunning verleend voor een vergelijkbare omruil van onderdelen voor deze helikopters, maar deze vergunning heeft niet geresulteerd in een daadwerkelijke uitvoer.

In 2008 is een vergunning verleend voor tijdelijke uitvoer van twee nachtzichtkijkers voor een demonstratie aan het Libische ministerie van Defensie. De looptijd van deze vergunning is in 2009 verlengd met nogmaals een jaar. Uiteindelijk heeft de demonstratie niet plaatsgevonden en is de vergunning ongebruikt retour gezonden.

Vraag 2
Wat is uw oordeel over het opheffen van het EU-wapenembargo in 2004 in het licht van de gebeurtenissen van de laatste dagen in Libië?

Antwoord
Het instellen van het wapenembargo was gebaseerd op de Lockerbie-kwestie en de vrees dat Libië aan een kernwapenprogramma werkte en geen medewerking gaf aan de internationale gemeenschap om die vrees weg te nemen. In 2004 maakte de Libische leider Muammar al-Gadaffi in beide kwesties een draai om schoon schip te maken en zich te conformeren aan de eisen die de internationale gemeenschap gesteld had. Omdat daarmee de grond voor het toen geldende wapenembargo verviel, is het opgeheven. Zie verder vraag 4.

Vraag 3
Deelt u de opvatting dat wapenexportcriteria moeten worden toegepast? Indien neen, waarom niet? Kunt u aangeven waarom dat in dit geval niet is gebeurd? Deelt u de opvatting dat de wapenexportcriteria strenger moeten worden gemaakt? Indien nee, waarom niet? Zo ja, welke voorstellen zult u daartoe ondernemen?

Antwoord
Uiteraard moeten vergunningaanvragen voor wapenexport getoetst worden aan de criteria van het EU Gemeenschappelijk Standpunt. Dat is bij de betreffende vergunningaanvragen dan ook gebeurd. Bij de toetsing aan de criteria wordt echter, conform het Gemeenschappelijk Standpunt, rekening gehouden met de aard van de goederen, de eindgebruiker en het eindgebruik van de goederen.

De EU-lidstaten beoordelen periodiek of de oorspronkelijk uit begin jaren ’90 stammende criteria nog voldoen. Dit leidde bijvoorbeeld in 2008 tot een aanscherping van het 2e criterium inzake de mensenrechten. Daarenboven is een “Gebruikersgids” ontwikkeld met richtlijnen voor de interpretatie van de afzonderlijke criteria.

Vraag 4
Deelt u de opvatting dat vanwege de inzet van de Libische strijdkrachten tegen de eigen geweldloos demonstrerende bevolking onmiddellijk een wapenembargo tegen Libië moet worden ingesteld? Zo ja, bent u ook bereid via de Europese Unie (EU) en de Verenigde Naties (VN) een dergelijk wapenembargo van kracht te laten worden? Indien nee, waarom niet?

Antwoord
Ja. Veiligheidsraadresolutie 1790 van 26 januari jl. heeft een VN-wapenembargo ten aanzien van Libië ingesteld. De EU heeft dit op 28 februari gedaan.

Vraag 5
Deelt u tevens de opvatting dat ook tegen Bahrein, Jemen en andere landen in de Arabische wereld onmiddellijk een wapenembargo moet worden ingesteld, omdat de regeringen van deze landen wapens inzetten tegen demonstrerende bevolking of gezien de situatie in de verleiding zouden kunnen komen dat te doen? Zo ja, bent u ook bereid via de EU en de VN een dergelijk wapenembargo van kracht te laten worden? Indien nee, waarom niet?

Antwoord
Nee. De regering heeft besloten nieuwe aanvragen voor wapenexport naar Jemen en Bahrein, evenals nieuwe aanvragen voor Tunesië en Egypte, aan te houden, totdat er aanleiding is voor een nieuwe overweging. Verlengingen van aanvragen voor deze landen zullen kritisch worden getoetst. Voor Libië, Syrië en Iran geldt dat geen wapenexportvergunningen worden afgegeven. Voor de andere landen in de Arabische wereld bieden de toetsingscriteria van het Gemeenschappelijk Standpunt voldoende mogelijkheden om gepaste terughoudendheid te garanderen.

Vraag 6
Hebt u kennisgenomen van het jaarrapport van het Zweedse onderzoeksbureau SIPRI dat stelt dat de wereldwijde wapenhandel niet te lijden heeft gehad onder de economische wereldcrisis? 2) Deelt u de opvatting dat het in het licht van toenemende economische schaarste aannemelijker wordt dat politieke spanningen makkelijker gewapenderhand worden uitgevochten? Indien neen, waarom niet? Deelt u de conclusie dat extra inspanningen van de internationale gemeenschap noodzakelijk zijn om de wapenproductie en –handel te doen verminderen? Zo ja, welke stappen neemt u op dat terrein?

Antwoord
Het jaarrapport moet nog verschijnen. In een recente publicatie van SIPRI over de honderd belangrijkste defensiebedrijven ter wereld wordt de conclusie getrokken dat de wereldwijde wapenhandel niet te lijden heeft gehad onder de economische crisis. Het onderzoeksinstituut legt daarbij een duidelijk verband tussen de groei van de omzetcijfers van veel van deze bedrijven sinds 2002, en de stijging van de Amerikaanse uitgaven voor militaire goederen en diensten in die periode. http://www.sipri.org/media/pressreleases/top100companies

Economische schaarste kan aanleiding zijn voor onrust, onder andere wanneer die schaarste leidt tot significante prijsverhogingen van basisbehoeften. Dit kan politieke spanningen opleveren die in sommige gevallen – maar niet altijd – gewapenderhand uitgevochten worden.

De regering is van mening dat alles eraan gedaan moet worden om illegale wapenhandel en productie tegen te gaan en, zo mogelijk, stop te zetten. Wat betreft de legale wapenhandel en productie is de regering van mening dat deze onder strikte controle noodzakelijk is om veiligheid en stabiliteit te waarborgen.

Vraag 7
Hebt u kennisgenomen van de internationale wapenbeurs IDEX 2011 in Abu Dhabi, die van 20 t/m 24 februari 2011 plaatsvindt? 3) Hebt u er tevens kennisgenomen dat daar ook vijf Nederlandse wapenondernemingen hun waren tentoonstellen? Deelt u de mening dat dit in het licht van de repressie in de Arabische wereld ongepast is? Bent u bereid er bij Nederlandse wapenproducenten op aan te dringen zich van deelname aan deze beurzen te onthouden? Indien nee, waarom niet?

Antwoord
Ja, deze feiten zijn bekend. Het is niet de taak van de overheid om te voorkomen dat bedrijven deelnemen aan internationale tentoonstellingen, waarmee zij menen nieuwe markten te kunnen aanboren voor hun producten. Het is wel de taak van de overheid om eventuele aanvragen voor de tijdelijke uitvoer van militaire goederen die bij dergelijke tentoonstellingen worden gerepresenteerd, te toetsen en zo nodig af te wijzen. Dit gebeurt aan de hand van de acht criteria van het Gemeenschappelijk Standpunt.


1) Zie maanden augustus 2008 en 2009 op
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/exportcontrole-strategische-goederen/documenten-en-publicaties/rapporten/2009/11/03/maandrapportages-militaire-goederen-2009.html en
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/exportcontrole-strategische-goederen/documenten-en-publicaties/rapporten/2010/02/08/maandrapportages-militaire-goederen-2008.html
2) Zie bijv.http://nos.nl/artikel/220503-wapenverkoop-stijgt-ondanks-crisis.html.
3) Zie website IDEX 2011 http://www.idexuae.ae/.

Wapens voor 'onze' repressieve regimes

Wat een een heerlijke wereld. Zonder er echt naar te zoeken vind ik een artikel uit The Anniston Star, een krant uit Alabama. In het plaatselijke landmacht depot (ANAD) belanden de voertuigen die het Amerikaanse leger verlaten en waarvoor een nieuwe bestemming wordt gezocht. Iets wat ook bij de Nederlandse domeinen gebeurt.

Hoewel de domeinen zijn een maatje kleiner. Bij ANAD zijn bijna 7000 mensen in dienst alleen voor het opknappen en verkopen van militaire afdankertjes. Er wordt samengewerkt met civiele bedrijven waarbij de Amerikaanse vestiging van de Britse gigant BAES en het Amerikaanse General Dynamics tot de grootste behoren.

Onlangs werden volgens de Star vijftig M-113 pantservoertuigen voor Libië opgeknapt. Ze zijn de deur niet uitgegaan. Momenteel wordt gewerkt aan een partij van 586 M-113's en 21 M-88 gepantserde hulpvoertuigen voor Irak. Eerder gingen ook al pantservoertuigen naar Irak, Taiwan en Saoedi-Arabië. Bij de levering aan het laatste land moet ik gelijk denken aan de voertuigen die ik gisteren de door Nederlandse bedrijven gebouwde dam over zag gaan om het regime in Bahrein te helpen bij de onderdrukking van de protesterende bevolking.

Ook Nederland levert zijn tweedehandsgoederen aan landen binnen en buiten de NAVO. Zo kocht Canada Nederlandse Leopard tanks om in Afghanistan te gebruiken en Chili een nog grotere partij van dezelfde tanks. Santiago kan ze goed gebruiken voor spierballenvertoon richting Argentinië, maar vooral Peru. Met dat buurland loopt de wederzijdse onenigheid regelmatig uit de hand.

Overzichtelijk laat de overheid zien wat ze in de aanbieding heeft.
1 Fokker 50 vliegtuig
1 Fokker 60 vrachtvliegtuig
28 Leopard tanks
26 Pantserhouwitsers (PzH2000)
60 pantservoertuigen met geschut tegen luchtdoelen, Cheetah
333 pantservoertuigen YPR-765 en YPR-806
Ieder jaar komt erbij, wordt er vernietigd en verkocht.

Het afgelopen jaar gingen gingen bijvoorbeeld 2 maritieme Fokker-60 patrouille vliegtuigen naar Peru. Maar de grootste verkoop was die naar Jordanië. Dat land kocht in één klap 520 pantservoertuigen met 25mm munitie, bijna 500 militaire vrachtwagens en 121 houwitsers. Het is een levering van een omvang waar ze in Anniston aan gewend zijn. De regering had haast met de verkoop, want twaalf dagen nadat de Kamer was geïnformeerd was de exportvergunning al rond. Hij bleek een waarde van ruim 28 miljoen te vertegenwoordigen. Niet eens zoveel voor zo'n grote partij wapens. Het Jordaanse leger is mede verantwoordelijk voor het bewaken van de wankele interne veiligheid. Maar natuurlijk is al “gebleken dat de overdracht geen gevolgen heeft voor de mensenrechtensituatie,” aldus toenmalig minister van Defensie Middelkoop.

De zinsnede komt vrijwel standaard voor in exportvergunningen voor tweedehands wapens en dat is ook niet zo vreemd. Nederland kijkt immers bij iedere levering op grond van een Europese gedragscode of er gevaar is dat de wapens bij mensenrechtenschendingen worden ingezet. Ook wordt gekeken of er sprake is van interne of internationale spanningen. En dan gaat er toch iets wringen. Het Midden-Oosten is het spreekwoordelijke kruitvat en de afgelopen weken tonen aan dat van elke repressieve snelkookpan de deksel kan vliegen en ook dat Nederland aan al die landen wapens leverde.

Bevriende landen kunnen op wapens rekenen. De export en doorvoer van helikopter onderdelen naar Gadaffi laten dit wel heel duidelijk zien. Het is duidelijk dat de ethische critieria maar een deel van de wegingsgronden zijn. Het gaat daarnaast om een economische en financiële afwegingen. Maar ook de steun aan bondgenoten speelt een belangrijke rol. Welk element het zwaarst weegt is inzet van politieke strijd.

Wapenhandel heet handel, maar is dat nauwelijks. Het grootste deel van de wapens wordt gekocht door de overheid bij de industrie in eigen land. En dat na een lange voorbereiding tussen militairen en die zelfde industrie. Aankopen in het buitenland worden vaak gedaan op politieke gronden (zie bijvoorbeeld de JSF). De wapenindustrie is een deel van de militaire capaciteit van landen en die wordt gesteund en gepamperd. Niet voor niets is handel in wapens uitgesloten van handelsverdragen.

Los van vooral de grote leveringen van marineschepen aan Qatar, Oman en vooral Marokko is de Nederlandse overheid zelf de belangrijkste leverancier van wapens aan 'onze' repressieve regimes in het Midden-Oosten. Nederland draagt daarmee een steentje bij aan de machtsverhoudingen in de regio. Morgen vergadert de Tweede Kamer hierover.

Geschreven voor Sargasso

Kamerdebat uitgesteld tot 24 maart 2011

Een jongen rolt, als John Wayne in zijn jonge jaren door een klein huisje. Hij doet voor hoe hij de familie zal beschermen tegen aanvallers. Hier in Nederland zou het een spel zijn, in de Democratische Republiek Congo - waar het beeld is gemaakt - is het bittere ernst.

Er zijn meer van dergelijke fragmenten in de film Dealing and Wheeling. Ze maken duidelijk dat kleine wapens onmisbaar zijn in gebieden waar veiligheid niet bestaat. De film richt zich tegen ongebreidelde wapenexport, maar komt niet met oppervlakkige morele verontwaardiging en makkelijke antwoorden.

De film van Sander Francken besvat veel losse eindjes geschoten op verschillende continenten en een aantal zaken die wat verder worden uitgewerkt. De speurtocht naar een versie van het wapen waarmee Theo van Gogh is vermoord eindigt in een kantoor van de ontwikkelings organisatie van de VN (UNDP) waar we horen hoe een klein partijtje van deze HS 2000 verdween en werd gebruikt bij moorden in het criminele circuit en bij moorden op politici en de Nederlandse filmer.

Verder gaat de film in op de slechte controle op wapens in de Balkan. Duidelijk wordt dat deze wapens overal terecht komen en dat zijn niet altijd de bestemmingen die opgegeven worden. De makers konden in een loods ongehinderd de ordners filmen en voorlezen met de administratie van de handel in de opgeslagen wapens, zonder dat iemand de tijd heeft erop te letten. Dit mooi voor de makers, maar maakt vooral duidelijk hoe belabberd het met de controle op deze wapendepots is gesteld.

Er zit ook een impliciete kritiek in de film op het genieten van het schieten met wapens. Het doet een groot deel van de 75.000 sportschutters in Nederland onrecht door ze af te schilderen als een soort jongensachtige wapenfetisjisten. Er is nog wel meer van die makkelijke kritiek. Slapende of zich vervelende diplomaten filmen tijdens een vergadering van de Verenigde Naties betekent niets en voegt niets toe. Na een aantal uren toesprakenbeluisteren valt bijna ieder normaal mens in slaap, en dat heeft hiet perse met desinteresse te maken.

Het is detail kritiek. De film is het meer dan waard om te bekijken. Er zitten hele mooie losse flarden in en duidelijk wordt dat wij hier mede verantwoordelijk zijn voor geweld in oorlogen ver weg door de slechte controle.

Andere films over wapenhandel(aars)
Lord of War
Dealing and wheeling in small arms
Darwins Nightmare
Bowling for Columbine
Blood diamant

Joris Luyendijk ziet ze wel

Afgelopen zomer presenteerde Joris Luyendijk niet alleen zomergasten . Hij publiceerde ook een boek over zijn ervaringen als journalist in het Midden-Oosten. Hij beschrijft de misverstanden, de misplaatste beeldvorming en bijvoorbeeld dat slachtoffers daarnaast ook gewone mensen zijn.

Luyendijk had sociale wetenschappen en arabisch gestudeerd en deed onderzoek naar leeftijdgenoten in Caïro. Hij schreef er een boekje over en werd vervolgens correspondent en streek wederom neer in de stad. Hij komt er als journalist tot de conclusie dat journalistiek in de Arabische wereld onmogelijk is.

Op de pagina waar hij dit inleidt, staat ook:

"Natuurlijk had ik over dictatuur gelezen. (...) Het was niet tot me doorgedrongen, niet echt, en dat bleef lang zo. Tijdens mijn studiejaar in Egypte wist ik dat mensen zonder proces in de gevangenis zaten, ik zag portretten van de president en bij de campus stond een pantservoertuig met mitrailleur. Maar zulke dingen wenden."(p. 66)

Wist Joris dat de kans zeer groot was dat hij keek naar een pantservoertuig dat op de Leusderheide, Seedorf of Havelte heeft rond gereden met Nederlandse militairen erin. In 1998 leverde Nederland zeshonderd zogenaamde YPR's, pantserrupsvoertuigen aan Egypte. Zo kom je overal de Nederlandse wapens tegen, mogelijk zelfs in een boekje over Nederlandse Midden-Oosten journalistiek. Als Luyendijk een foto van dat voertuig heeft, kan hij dit zelf nog even bekijken.

Een pantservoertuig is ideaal wapentype om in steden vrees mee in te boezemen. Nederland moest ervan af en dus gingen ze. Een paar jaar later, in 2004, zou Nederland er nog 400 leveren. Egypte beschikt inmiddels over ruim 1.000 Nederlandse pantservoertuigen uitgerust met mitrailleur of .50 geweer. Een kwart van omvangrijke hoeveelheid Egyptische militaire voertuigen komt dus uit Nederland. Maar ze worden niet ingezet tegen de burgers, aldus de Regering. Joris zag ze wel als schrikmiddel voor de campus.

Over die levering van 400 stuks heeft nog geen enkel serieus medium gepubliceerd en de berichtgeving over die 600 van de jaren negentig beperkte zich vrijwel tot Onze Wereld.**

Blijkbaar is het leveren aan een dictatuur niet zo erg, als het onze dictatuur is.

---

Uit: 't Kan Anders 8 november 2004.

Volgend jaar zal mogelijk de levering van 400 pantservoertuigen naar Egypte opgenomen zijn. Deze levering wordt momenteel voorbereid. Als je al die voertuigen in een rij achter elkaar zet dan heb je een file van meer dan 2½ kilometer. De voertuigen zijn grotendeels uitgerust met 12,7 mm (.50”) geschut en kunnen zeven personen vervoeren. Al met al een forse bijdrage aan het Egyptische leger. De regering meldt ter geruststelling “dat sinds 1994, voor zover bekend, Egyptisch legermaterieel, noch overigens het Egyptische leger zelf, tegen burgers is ingezet.”

Amnestie meldt echter dat tijdens een studentenprotest in april 2002 een student werd gedood door geweervuur. “De demonstratie begon vreedzaam, maar liep uit de hand toen de veiligheidstroepen studenten verhinderden zich aan te sluiten bij demonstranten buiten de universiteitscampus.” Wel degelijk inzet van militairen tegen burgers.

Egyptische Kopten rapporteren een nog directere relatie tussen de op stapel staande levering en inzet tegen burgers. Januari 2004 werd een Koptisch klooster aangevallen in Egypte, een medewerker werd gedood en acht nonnen verwond. Vorig jaar werd ook al een Koptisch klooster aangevallen, daarbij werden pantservoertuigen ingezet.

Human Rights Watch beschrijft het terroriseren van een dorp. Hierbij is een vrouw doodgeslagen door veiligheidstroepen.

Deze voorbeelden zijn het resultaat van een oppervlakkige zoektocht met een internet zoekmachine. Het begint er op te lijken dat de term ‘voorzover bekend’ - die de Regering regelmatig gebruikt als het onderzoek naar mensenrechten en veiligheidssituaties betreft -, in feite betekent we weten het niet, willen het niet weten en leveren wel.

* Opmerkelijk is dat ook op de website van de Campagne tegen Wapenhandel niets over die eerste levering te vinden is. Hij wordt wel beschreven in: Nederlandse Wapenhandel in de jaren '90

Geschreven in 2006.

Tanks als koopwaar

Nederland heeft sinds 1998 een grote hoeveelheid tanks aan Chili geleverd. Chili wil nu van honderd van die tanks af, omdat het een modernere tank van het zelfde type wil kopen.* Voor een deel daarvan heeft Chili al een klant. Ecuador zal dertig van de Chileense tanks kopen. (Mogelijk nog meer.) Bijkomstig voordeel is dat Ecuador net als Chili een moeizame relatie heeft met buurland Peru.

Omdat de tanks uit Nederland kwamen en in Duitsland zijn gebouwd moesten beide landen toestemming geven voor de leverantie. Zowel Duitsland als Nederland hebben die verleend. De tanks gaan nu hun vierde leven in. Van Duitsland naar Nederland, van Nederland naar Chili en van Chili naar Ecuador.

Het doorsluizen van wapens wordt in de militaire literatuur cascading genoemd, watervallen. Dit is hiervan een duidelijk voorbeeld. Geweren gaan in de loop der tijd van hand tot hand. Tanks blijkbaar ook.

Duitsland en Nederland hebben nu beide iets te zeggen over de doorleverantie. Dat is dus contractueel vastgelegd. Dat is heel prettig want het gaat hier om zware wapens en niet om landbouwmachines. De zaak roept toch een aantal vragen op.

Als Ecuador nu weer een nieuwe klant zoekt, wat dan? Moeten Duitsland, Nederland en Chili dan allen toestemming verlenen, of houdt de invloed van een of meer van de landen nu op? Kan Ecuador zonder problemen de tanks doorleveren aan, noem eens een willekeurig land, Iran? Dit ook als een van de landen of het afgevallen land er moeite mee heeft?

Op welke manier wordt het verlenen van toestemming voor deze export aan de Tweede Kamer gemeld? (Voor Nederlandse wapenexport is er een methode om dit te rapporteren, maar voor toestemming niet persé.) Weet Nederland al wie de overige zeventig tanks over wil nemen? Wat gebeurd er als Nederland geen toestemming verleent?

Allemaal vragen waarop - voor zover ik weet - geen antwoord is.

* bron: José Higuera, ‘Ecuador agrees to buy ex-Chilean Leopard 1V tanks,’ JDW 14 januari 2009