Eimert op de kast

Van Middelkoop laat het leger niet langer verslijten. Hij houdt zelf opruiming. Dan kunnen de spulletje ook niet verslijten en brengen toch nog wat op. Logische gedachte. Zo gaan van de overgebleven 88 Leopard-tanks 28 stuks de deur uit, voor achttien van de negentig F-16’s wordt een nieuwe bestemming gezocht en van het krommebaan-geschut, de pantserhouwitser PzH2000, gaan er al weer 24 afgestoten worden. De week nadat het Nederlandse geschut uitgebreid de pers haalt, omdat het kanon is ingezet bij beschietingen tijdens de strijd in Chora, blijkt dat Nederland van de oorspronkelijke bestelling van 57 stuks nog maar vijftien kanonnen overhoud. Ze zijn door de producent nog niet eens allemaal in Nederland bezorgd, als er al weer 42 worden afgestoten. Voor een interventie in het hoge geweldspectrum is dit blijkbaar genoeg. In Afghanistan worden er drie ingezet. Vorig jaar pompten ze voor het eerst hun granaten het slagveld op en in de afgelopen periode tijdens de gevechten in Chora schoten ze vanaf 30 kilometer afstand de vechtende troepen te hulp. De PzH haalt met de laatste inzet YouTube (‘Dutch artillery pounding taliban positions’). Het filmpje wordt overgenomen op talloze websites.

President Karzai was niet zo blij met het Nederlandse optreden. “Kan het wat voorzichtiger,” zo stelde hij. Gelijk zat Eimert op de kast, je kan je dat nauwelijks voorstellen, de minister van Defensie is een keurig en rustig heerschap, maakt soms een foutje, maar is geen straatvechter. Toch haalde hij meteen krachtig uit naar de Afghaanse president die het gewapende paard in de bek durfde te kijken en wat aan te merken had op de hulp van de Nederlanders. “Karzai is niet op de hoogte van de modernste techniek,” stelde Middelkoop. “Onze pantserhouwitser is een precisiewapen,” zo stelde de baas van de troepen.

Kan best zijn maar op een afstand van 30 kilometer kan zelfs een kleine afwijking het verschil maken tussen het treffen van oppossing militant forces (OMF, zoals de tegenstanders in Afghanistan lekker vaag heten) en een onmiskenbare burger. Daar waarschuwde Karzai tegen. Hij moet de buitenlandse invasie verkopen aan zijn bevolking en dat wordt niet gemakkelijker als er tientallen burgerslachtoffers vallen. De reactie van Middelkoop was op zijn beurt weer bedoeld voor ons. Dat de opbouwmissie een vechtmissie is daar is iedereen wel van overtuigd, maar dat de hulp gepaard gaat met disproportioneel veel burgerslachtoffers dat moet weggepoetst worden.

Er wordt een heel scala wapens ingezet. Maar de inzet van drie stuks houwitsers is genoeg om de wereldpers te halen. Toch gaan er 42 in de verkoop. Maar wie wil ze hebben? Australië overwoog achttien van de Nederlandse houwitsers aan te schaffen, maar deze week werd bekend dat ze liever voor een ander type gaan (JDW 04/07/07). Het is een zwaar Kamp-wapen voor het hoge geweldspectrum, waar de vorige minister van Defensie volop aan deel wilde nemen en zijn wapenaankopen op richtte. Niet veel landen kunnen zo’n wapen gebruiken. Als Nederland de wapens al kan verkopen zullen ze tegen een lagere verkoop- dan kostprijs de deur uit gaan. Steeds minder kritisch kan men dan zijn ten opzichte van potentiële klanten. De overheid is al de grootste wapenhandelaar van Nederland en zal dat nog een tijdje blijven. Nederland kan door de verkopen wel mee blijven vechten in Afghanistan. ‘Karzai we stay,’ is de boodschap die de verkoop etalage van Defensie uitstraalt.
(2007-07-07)

Deze column is al lang geleden geschreven, voor konfrontatie.nl. Veel ervan gaat nog steeds op.

Investeringsadvies: lucratieve wapens

Investeer in wapens, adviseerde Rob De Wijk deze week de lezers van Sp!ts. “China en Rusland zijn al bezig met investeren in krijgsmachten om de aanvoer van energie en grondstof veilig te stellen. Het is daarom redelijk plausibel dat aandelen in de wapenindustrie een groot groeipotentieel hebben”, aldus ons nationale orakel als het om oorlog gaat.

Zijn woorden sloten mooi aan op een bericht dat ik een dag eerder las. Met de Amerikaanse wapenindustrie zou het wel goed blijven gaan. Dat stelde een handjevol Amerikaanse investeringdeskundigen: “Om eerlijk te zijn vormen wapenfabrikanten een geweldige vluchthaven gedurende de onrust [op de financiële markten.].” Je kan daar nog aan toe voegen dat ze over voldoende eigen liquide middelen beschikken en, in navolging van Rob de Wijk, wil ook ik een lucratieve toekomst voorspellen.

Eind september schoot het Congres het reddingsplan voor de financiële crisis af. Op grond van electorale en liberale overwegingen kon de markt naar de broodnodige 700 miljard fluiten. Hoewel dit een paar dagen later nog werd rechtgezet is dit des te opvallender gezien de beslissing van enige dagen daarvoor (24/9) om de defensiebegroting voor 2009 goed te keuren. Vrijwel geruisloos is een vrijwel gelijk bedrag - 612 miljard Amerikaanse dollars – door het Congres geloodst.

Dat betekent dat de Verenigde Staten hun overwicht over de rest van de wereld handhaven, door net zoveel aan het krijgsbedrijf uit te geven als alle andere landen op deze aardkloot bij elkaar. Daarbij komen dan nog vele extraatjes, die vaak in de tientallen miljarden lopen. De geavanceerde wapens waarover uncle Sam kan beschikken zijn zeer prijzig of worden dat gemaakt door de wapenindustrie. Het geld wordt steeds minder aan soldaten en steeds meer aan techniek en ijzer uitgegeven.

De Amerikaanse regering heeft bezuinigingen op de overheidsuitgaven hoog in zijn vaandel staan, behalve als het om wapens gaat. Het principe van de nachtwakerstaat – dat zo’n centrale rol speelt in de huidige neoliberale ontwikkelingen (en eerder al de opkomst van de Verenigde Staten als economie) - wordt nergens zoveel eer aangedaan als in de VS.

Om de markt te voorspellen moet je niet naar het Oosten kijken, maar naar het Westen. Men verwacht dat ook het Amerikaanse oorlogsbudget voor 2010 fors zal zijn. Tenminste dat wordt verwacht. Pin me er niet op vast, maar ik kan het niet laten ook een advies aan investeerders te verstrekken. Ik voel me gelijk een stuk mannelijker.

Nederland is natuurlijk een kleine speler naast landen als China, Rusland en vooral de VS, maar alle kleine beetjes helpen. Al behoort ons piepkleine landje wel bij de twintig wereldwijde militaire groot besteders. Toch lijkt het een waarheid als een koe dat Nederland te weinig aan haar krijgsbedrijf spendeert, omdat dit minder is dan 2% van het Bruto Nationaal Product. Dat schijnt fout te zijn. In absolute cijfers scoort Nederland goed. Daarom wordt de nadruk steeds meer op dit relatieve cijfer gericht. Het is te verwachten dat als volgend jaar de zogenaamde verkenningen naar de Nederlandse Defensie wordt afgesloten dat dan de roep om extra geld de kracht aan zal nemen van een startende straaljager.

Na 9/11 profiteerden de wapenproducenten. Nu blijkt de economische malaise weer koren op hun molen. De staatschuld van de VS zal er niet kleiner van worden. Waar moet dit eindigen?

Als toetje een comische kredietcrisisnoot.

Mit Splitterwirkung

Ziek kom ik mijn bed uit. De kinderen en mijn vriendin hebben al gegeten. Ik probeer ook wat binnen te krijgen. Dan gaat mijn mobiel. Het is X.

Ik heb X al in geen jaren meer gesproken. Zonder verdere introductie steekt hij van wal.

“Nederland heeft een automatsche granaatwerper gekocht, bedoeld om het Afghaanse verzet uit te roeien.”

‘Hallo zeg’, denk ik, ‘van dik hout zaagt men planken’.

“De granaten verspreiden scherven en daardoor zal de burgerbevolking ook omkomen,” zo gaat X verder.

“Het is niet de bedoeling dat de buitenlandse troepen te veel burgerslachtoffers maken,” stel ik ter nuancering, “ze kennen ook de boekjes over de vis en de vijver.”

“Ja de harts and minds,” is de reactie aan de andere kant, “maar daar snappen ze toch te weinig van om die te winnen.”

De volgende dag, nog niet echt beter, surf ik over het internet opzoek naar die automatische granaatwerper, de AGW, die het Nederlandse leger heeft aangeschaft. Defensie-info schrijft:

“De nieuwe AGW kan 350 schoten per minuut lossen. De granaten die ermee worden afgeschoten hebben binnen een straal van zes meter een dodelijke werking; binnen 25 meter veroorzaken ze verwondingen.”

“Niet gering,” denk ik.

Op de site van Heckler & Koch, de producent van het wapen, lees ik dat hij los, maar ook gemonteerd op voertuigen, helikopters en patrouilleschepen dienst kan doen en de bijpassende munitie tegen personen een ‘Splitterwirkung’ heeft. Het klinkt bijna vriendelijk in het Duits.

Luchtbombardementen in de strijd tegen de taliban (Taliban is een soort containerbegrip aan het worden voor iedereen die, om welke reden dan ook, gewapenderhand van de buitenlandse troepen af wil, maar dit terzijde) leiden regelmatig tot burgerslachtoffers en verwoeste akkers. Inderdaad een contraproductieve bijdrage bij het winnen van harten en geesten. Het cynisme van deze laatste zin drong ook bij mij niet gelijk door.

De tabilban strijders verschuilen zich vaak tussen de burgers en vallen vanuit die positie ook de interveniërende troepen aan. De AGW met munitie met scherfwerking, dodelijk in een straal van zes meter zal er raad mee weten. Ook bij de inzet hiervan zijn burgerslachtoffers vervolgens niet uit te sluiten. De verwijten zullen dan bijna vanzelfsprekend naar de Taliban gaan, die zich van een dergelijke laffe tactiek bedienen om zich tussen burgers te verstoppen. Het is niet eerlijk, maar oorlog.

De middag voor het telefoontje met X belde iemand van een milieu, mensenrechten en ontwikkelings NGO met de vraag: “Weet je of Nederland al gebruik maakt van milieuvriendelijke munitie, zoals een Britse wapenfabrikant (BAES) die produceert?”

Ik knijp in mijn arm. Is dit een koortsdroom. Nee ik ben nog wakker. Het is echt. Ik zal deze vraag door moeten spelen naar Heckler & Koch, de Duitse wapenproducent: “Kunnen jullie de AGW voorzien van Munition mit Splitterwirkung die goed is voor mens en Umwelt?”

Nu duik ik, wel met koorts, mijn bed in om verder uit te zieken.

Geschreven voor www.konfrontatie.nl 2007-03-05

In dienst van Nederland

In dienst van Nederland, in dienst van de wereld schreef de PvdA Tweede Kamerfractie voorop een nieuw rapport over Defensiebeleid in Nederland. In dienst. Het lijkt een variatie op het gereformeerde aandoende ‘Wereldwijd Dienstbaar’ dat het ministerie van Defensie gebruikte in de titel voor het beleidsplan 2008.

Het PvdA programma is niet gereformeerd, maar pragmatisch. Het wijkt in belangrijke mate af van het beleid van het ministerie van Defensie. In zijn voorstellen lijkt het beter te beseffen waar de grote problemen voor Defensie liggen dan minister Eimert van Middelkoop en zijn door de wol geverfde rechterhand staatssecretaris Cees van der Knaap.

Hoewel de kranten vooral wezen op de bezuinigingen op het grote materieel, blijkt eruit dat de PvdA Tweede Kamerfractie vindt dat meer middelen, meer verstand en meer zorgvuldigheid op het personeel los gelaten moet worden. Het moet afgelopen zijn met seksuele intimidatie en inwijdingsrites. De soldaat moet vanaf het begin gewezen worden op zijn rol als mens in de wereld, zorgzaam voor collega’s en mensen die hij bij uitzendingen tegen zal komen. De 'baas' moet beter voor zijn mensen zorgen.

Ook valt op dat de vervanger van de F-16, de Joint Strike Fighter, niet wordt genoemd.

Het snijden in dubbelingen in de organisatie en het afstoten van nauwelijks gebruikte grote wapensystemen moeten geld opbrengen. Dat moet aangewend worden voor het personeel. De reorganisatie dient ook om de krijgsmacht beter controleerbaar te maken. Want dat valt ook op in het PvdA epistel: Defensie wordt gezien als een organisatie die de vuile was binnen houdt en zelfs de Minister vaak niet voldoende informeert. Forse kritiek.

Bezuinigingen moeten nog een ander doel hebben en dat is efficiëntie bij inzet om vrede naderbij te brengen of de schending van mensenrechten tegen te gaan. Dit optreden wordt in fraaie PR-taal wederopbouw, noodhulp en crisisbeheersing genoemd. Soms is vaagheid troef.

De oorlogen in Afghanistan en Irak worden genoemd, maar wat mij betreft is de zin: “Op de terroristische aanslagen in New York en Washington volgden de oorlogen in Afghanistan en Irak,” wel een erg magere duiding ervan. Blijkbaar moet die uitleg mistig blijven, omdat men binnen de PvdA niet tot overeenstemming kan komen. Tegen oorlog is de PvdA niet, ze ziet de goede kanten ervan, maar noemt het anders, bijvoorbeeld "op oorlog gelijkende operaties".

Er wordt een harde keuze gemaakt in de eerste plaats voor personeel. Maar dat wordt meteen weer teniet gedaan door te kiezen voor een interventionistische krijgsmacht. De uitzendingen zijn immers de grootste aanslag op het personeel.

De partij had meer indruk gemaakt als ze keihard had gekozen tegen Afghanistan, tegen kernwapens (ze willen de Nederlandse kernwapentaak wegens praktische bezwaren niet verlengen, maar hebben geen principiële bezwaren tegen het gebruik) en tegen stand-off wapens (zoals kruisraketten).

Met de PvdA kan Nederland nog steeds deelnemen aan militaire operaties ver weg; aan oorlogen met kernwapens; en – dat is wel het meest bevreemdende zinnetje – "aan interventies waarbij nauw wordt samengewerkt met NGO’s soms zelfs afgedwongen."

Eerder Volkskrantblog 5 november 2007