Het boek gaat uitgebreid in op de geschiedenis van het land en de omzwervingen van de voormalige 'Grote Leider' Kim Il Sung. Opgejaagd door de Japanse kolonisator, uitgesloten als vluchteling in Mansjoerije, bespot en bedreigd door Russische en Chinese kameraden en tenslotte geconfronteerd met een regering van collaborateurs met de Japanners in het Zuiden, geholpen door de Verenigde Staten die het Noorden een aantal malen hebben bedreigd met kernaanvallen, en met napalm dood en verderf hebben gezaaid. Het meest waanzinnige plan – in december 1950 - was om de grens tussen Noord-Korea en Mansjoerije onbegaanbaar te maken door hem te bombarderen met tussen de 30 en 50 kernwapens. Tevens moest als onderdeel van dit plan een gordel met radioactief kobalt aangelegd worden over de gehele breedte van het schiereiland. Het waren de plannen van generaal MacArthur, bevelhebber van het Amerikaanse leger ter plekke. Het nucleaire wapen is nooit ingezet, maar Cumings beschrijft een groot aantal pleidooien om dit wel te doen, door belangrijke militairen en politici. Zo was Congreslid Gore, de vader van Al Gore (presidentskandidaat bij de laatste verkiezingen) voor het aanleggen van een kobaltgordel om Korea in tweeën te splitsen.
Het Noordkoreaanse regime wordt vanuit die geschiedenis van uitsluiting en militaire belegering verklaard. Dat betekent echter geenszins dat Cumings daarmee de situatie in de garnizoensstaat goedpraat. Sterker nog. Hij laat er geen enkel misverstand over bestaan dat deze niet op zijn steun kan rekenen.
Die geschiedenis rechtvaardigt echter niet de agressieve bemoeienis met het regime in Pyong Yang door de Verenigde Staten, aldus Cumings. Hij beschrijft de geschiedenis van nucleaire wapens in Noord- en Zuid-Korea uitgebreid. De nucleaire crises van 1993 en 2002/03 komen beide gedetailleerd aan de orde. Cumings tast net als vele anderen in het duister of er al dan niet een Noord-Koreaanse atoombom bestaat. Dat is echter niet verwonderlijk: in 2002 beweerde de deskundige in het Pentagon op dit gebied, dat Noord-Korea de mogelijkheid heeft een atoombom te kunnen maken, terwijl in het persbericht van het Pentagon over deze bijeenkomst wordt gemeld dat Noord-Korea over nucleaire wapens beschikt.1 Drie dagen later beweert ook Donald Rumsfeld dat Noord-Korea over twee atoombommen beschikt. De Pentagon deskundige op het gebied wordt overruled en fout geciteerd als het nodig is, zo blijkt. Bovendien is het waarheidsgehalte van de claims van Pyong Yang niet erg hoog. Wat er werkelijk aan de hand is wordt dan wel heel moeilijk te achterhalen.
Cumings wijt de Noordkoreaanse pogingen om een kernwapen te bemachtigen aan de constante druk waar het land onder staat, de militaire zwakte, en de politieke onwil bij de huidige Amerikaanse administratie om de problemen op te lossen. Voor een oplossing ligt er volgens Cumings een plan klaar. Het plan dat de regering Clinton na schade en schande volgde om de rakettencrisis (1998) op te lossen. Erken Noord-Korea als staat, leg vast dat de Verenigde Staten Noord-Korea niet aan zal vallen met nucleaire wapens en compenseer ze in de vorm van hulp en investeringen. Je krijgt immers niets voor niets. Overigens denkt Cumings dat een dergelijke oplossing onder de Bush regering niet mogelijk is.
Het belangwekkende van het boek is echter dat Cumings niet uitsluitend kijkt naar het Noordkoreaanse regime, maar naar de veiligheidssituatie in de regio en die tussen Noord en Zuid-Korea/VS in het bijzonder. Bovendien komt de relatie met China aan de orde. Voor Peking is Noord-Korea een buffer tussen de 37.000 VS troepen in Zuid-Korea en de eigen grens. Opmerkelijk is de conclusie dat het voor Noord-Korea van belang is dat die Amerikaanse troepen er blijven, omdat het anders een prooi voor Seoel wordt. De beschrijving van het machtspolitieke krachtenspel wordt afgewisseld met die van de menselijke verhoudingen. In mijn oren klinken nog de woorden van leden van Women Making Peace in Zuid-Korea tijdens een bezoek aan dat land. Zij stelden: "We moeten de Noord-Koreanen zien als Koreanen, de dialoog aangaan en geen Ossie-Wessie situatie in Korea krijgen." Eind 2002 laten de Zuid-Koreanen tijdens de verkiezingen zien dat de meerderheid kiest voor deze zonnige benadering. Dit boek levert een bijdrage aan meer begrip voor en kennis over een land en zijn mensen in de as-van-het-kwaad. Het boek is dan ook uitdrukkelijk geschreven voor hen die meer willen leren over de eeuwige vijand van de Verenigde Staten.
Misschien dat het een bijdrage levert aan het voorkomen van documentaires van journalisten die uitsluitend een gemakzuchtig wrang en exotisch beeld laten zien. Het boek is vooral gericht op een Amerikaans publiek die de Amerikaanse bemoeienis met Korea vergeten lijkt te zijn, maar ook menigeen in Nederland zal vergeten zijn dat er Nederlandse soldaten actief waren in Korea. Europa ontbreekt in het boek, zowel in heden als verleden, terwijl de Europese Unie een actieve Noord-Korea politiek heeft die zich richt op dialoog en investeringen en de Amerikaanse confrontatiepolitiek afwijst.
(voorjaar 2004)
Noot: Deskundige tijdens DoD News Briefing 13/09/02; Persbericht VS-krijgsmacht 13/09/02 en Rumsfeld tijdens DoD Newsbriefing 16/09/02.
North Korea; Another Country
Bruce Cumings
The New Press : New York/London
2004
ISBN 1-56584-873-X (hc.)
pp. 241
andere boekbesprekingen
