Deze woorden vatten een passage samen uit het Human Development Report 20031, waarin vooral de grote exporteurs (VS, Rusland, Engeland, Duitsland, Frankrijk, Italië en Canada) ervan langs krijgen.
Sinds eind 20042 gebruik ik deze uitspraak regelmatig om de immorele kant van wapenexporten aan te geven. Dure wapens worden verkocht in een wereld waar mensen dood gaan van honger en dorst, maar er blijkbaar wel genoeg geld is om voor miljarden aan wapens te besteden. In het Noorden bestaan er blijkbaar geen effectief werkende morele barrières die dit voorkomen, laat staan wettelijke.
In een aantal bijdragen wil ik eens verder in gaan op deze passage. Aan de Millennium Ontwikkelingsdoelstellingen (Millennium Development Goals, MDG’s) zelf heb ik bijvoorbeeld nog nooit specifiek aandacht besteed. Het is niet mijn bedoeling de ontwikkelingsproblematie in te duiken, maar een overzicht te krijgen om de uitspraak beter te begrijpen.
Wat zijn de doelen?
1. Het uitbannen van armoede en honger.
2. Het bereiken van een universele basiseducatie
3. Gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen
4. Kindersterfte tegengaan
5. Het tegengaan van moedersterfte
6. Het uitbannen van HIV/AIDS, malaria en andere ziekten
7. Bescherming van het milieu, iedereen schoon drinkwater en minder mensen in sloppenwijken
8. Het ontwikkelen van een wereldwijde samenwerking voor ontwikkeling
Deze doelstellingen zijn er allen op gericht extreme armoede de wereld uit te helpen of fors te verminderen. Het zijn gotendeels noodmaatregelen; geen structurele veranderingen. De honger zou niet gegroeid zijn als er was geïnvesteerd in landbouw3, maar over prioriteiten in de economie gaan de MDG’s niet.
Samenvattend zijn het drie soorten doelen, met culturele, organisatorische, politieke en maatschappelijke aspecten:
* Emancipatoir (onderwijs en gelijkheid tussen man en vrouw stimuleren);
* tegen onveiligheid (honger, dorst, ziekten bestrijden, betere gezondheidszorg, schoner milieu); en
* afspraken in internationaal verband.
Een deel van het programma ligt op schema of is binnen bereik. Bijvoorbeeld het aantal dodelijke slachtoffers door mazelen is met tweederde verminderd en vier op de vijf kinderen in het Zuiden wordt inmiddels gevaccineerd.
Een deel van het programma wordt niet gehaald. Pijnlijk is het schema over moedersterfte per regio (zie ill. boven). Voor het Noorden wijst een balkje van - in deze context - niets op negen doden per 100.000 geboorten. In Afrika onder de Sahara sterft honderd keer vaker een moeder aan een geboorte. In Zuid-Azië overlijden 490 en in Oceanië 430 moeders per 100.000 baringen.
Situaties kunnen verbeteren. Van heel heel erg, naar heel erg. Dat is vooruitgang, maar nog steeds onacceptabel. Ruim drie miljoen kinderen sterft per jaar door ondervoeding. Dat is geen ontwikkeling om over te juichen
Beoordeling
Bij de beoordeling van de voortgang van de doelen moet ook betrokken worden dat China zich razendsnel ontwikkelt van een agrarische economie naar een industriële en financiële grootmacht. De ruim 1,3 miljard Chinezen vertekenen het beeld in positieve zin. Haal je hen eruit dan is het beeld veel minder rooskleurig.
Ook het feit dat het nationale inkomen van India is gestegen verkleurd het beeld. Dat nog steeds een substantieel deel van de armen in Zuid-Azië woont – meer dan de helft van de ondervoede kinderen in de wereld bijvoorbeeld - krijgt te weinig aandacht. Het nationale inkomen zegt op zichzelf weinig over de armoede in een land. Deze is immers ook verbonden aan de verdeling ervan. Het is wel de bedoeling van de Doelen dat iedereen wordt bereikt, maar de beoordeling van de vooruitgang houdt daar niet op alle vlakken rekening mee.
Oorlog is een moeilijk te voorspellen factor. Oorlog en conflicten hebben wel een desastreuze invloed op de haalbaarheid van de Doelen. Dertig jaar geleden was Irak bijvoorbeeld een welvarend land, met een gezondheidszorg en onderwijssysteem dat zich kon meten met Europese landen. Een aantal oorlogen verder is daar weinig meer van over. Bovendien slaan veel mensen op de vlucht. Juist vluchtelingen behoren tot de meest kwetsbare groepen in de wereld. Het aantal ervan is aanzienlijk gegroeid de afgelopen jaren.
Hoe staat het met de internationale afspraken?
Dat sommige doelen wel en andere minder gehaald worden is duidelijk, maar ernstig is dat de bijdrage aan de structurele ontwikkeling – geen armoede bestrijding, maar ontwikkelingshulp – achteruit gaat: “Veel landen hebben meer aandacht besteed aan sectoren die behandeld worden door de Millennium Doelen, maar minder aan technische samenwerking om productie en handel te vergroten. (…) [De Doelen] kunnen niet bereikt worden door middelen uit andere delen van het Ontwikkelingsbudget aan te wenden,” stelt de VN klip en klaar.
De ontwikkelingshulp budgetten dalen sinds 2006 en programma’s voor schuldenverlichting nemen af. Obstakels voor exporten uit het Zuiden naar het Noorden zijn nauwelijks afgenomen. Sterker nog producten uit het Zuiden hebben na 2004 zelfs moeilijker toegang gekregen tot markten in het Noorden. Geen beeld om vrolijk van te worden. Los van mijn persoonlijke stemming. Het bereiken van de MDG's wordt er ook duurder door.
We geven vis in plaats van hengels. Laat staan dat we inmiddels een volgende stap hebben gezet: leren hoe visdieven moeten worden bestreden. Immers als je kan vissen en alle vis is verdwenen dan heb je daar bitter weinig aan.
De kosten
Niet alle doelen hoeven veel geld te kosten. Gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen, jongens en meisjes is niet hoofdzakelijk een kostenpost, maar een culturele en maatschappelijke verandering (daarmee structureel). Toch blijkt ook deze doelstelling maar amper van de grond te komen. Gelijke kansen voor jongens en meisjes op basis- en vervolgonderwijs is in 2005 door 113 landen niet gehaald, de verwachting is dat tien jaar later 18 landen de achterstand zullen hebben ingehaald.
Maar wat zijn de directe kosten die gemaakt moeten worden om de MDG’s te bereiken. “De totale kosten van de Millennium Ontwikkelingsdoelstellingen – het programma van de VN om extreme armoede uit te roeien – in elf jaar zijn lager dan de militaire uitgaven in één jaar.” Dit schreef ik eerder op basis van onderzoek door de Economists Allied for Arms Reduction (ECAAR).4
Onderzoek van de Wereldbank wijst erop dat het hier gaat om de extra kosten - van 40-60 miljard dollar - die gemaakt moeten worden boven op de ontwikkelingsbudgetten. Bovendien moet ook het internationale handelsbeleid worden aangepast die economische ontwikkeling in het Zuiden belemmert; landen in het Zuiden moeten toegang krijgen tot de markt in het Noorden. Beleid van de 22 slechtst presterende landen in het Zuiden moet zo worden gereörganiseerd (dit wordt niet gespecificeerd) dat hulp op goede bodem valt.5
Al met al komt dit redelijk overeen met de afspraken op de VN-top in 2005 waar landen beloofden het budget te verhogen van 80 miljard dollar in 2004 naar 130 miljard in 2010 (2004 prijspeil). In 2007 was het gehele ontwikkelingshulpbudget 100 miljard dollar, een dertiende deel van de militaire uitgaven in de wereld. 70% van deze militaire bestedingen wordt gedaan door de NAVO-landen. Veiligheid, wiens veiligheid en ontwikkeling?, is de vraag die gesteld moet worden.
De internationale financiële, economische, milieu, voedsel en energie crisis heeft al dit gecijfer natuurlijk op losse schroeven gezet. In een latere bijdrage wil ik daar verder op in gaan.
Martin Broek
Eerdere delen:
Deel 1: Ontwikkelingsdoelstellingen
Deel 2: Prioriteiten
Deel 3: Militaire onderzoeksgelden
Deel 4: Wapenhandel een schijntje
Voornaamste bron (incl. illustraties):
The Millennium Development Goals Report 2008, United Nations 2008
Noten:
1) Deze G-8 landen worden genoemd in BOX 4.5: “Military spending or education?, The inconsistencies of government action,” HDR 2003, Hoofdstuk 4:Public policies to improve people’s health and education, p. 93. Aan het einde van deze serie zal ik op Nederland ingaan.
2) Voorstudie exportkredietverzekering (niet gepubliceerd) uiteindelijk resulterend in factsheet, rapport e.a.
3) The Millennium Development Goals Report 2008, United Nations, New York (verhuizen?), 2008, p. 3. De publicatie is in dit artikel vaker als bron gebruikt.
4) Europese Grondwet; fundament voor de wapenindustrie. Door Martin Broek en Wendela de Vries, mei 2005. Op basis van Paul Burkholder, ‘Military vs. Social Spending; Warfare or Human Welfare,’ Economists Allied for Arms Reduction (ECAAR), 2004.
5) "The Costs of Attaining the Millennium Development Goals." (summary paper for the World Bank), 2005 (datering verschilt per bron).
Links:
Wiki lemma Millenniumdoelstellingen
Millennium Development Goals pagina Wereldbank of deze
Millennium Development Goals pagina VN
UN Chronicle Partnership for Development
Amerikaans onderzoek naar draagvlak, juni 2005
Recent trends in military expenditure
Shooting Down the MDGs; How irresponsible transfers undermine development goals
