“De vergelijking tussen het optreden van Willem van Oranje in de Meierij en Stalin in de Oekraïne gaat wel erg ver”, vraagt interviewster Michal Citroen van radioprogramma OVT aan Leo Adriaenssen.
Aankomende vrijdag, 26 oktober, zal de historicus Adriaenssen aan de universiteit van Tilburg promoveren op het proefschrift 'Staatsvormend geweld: Overleven aan de frontlinies in de Meierij van Den Bosch, 1572-1629'. Het beschrijft de vreselijke en jaren durende strijd rond Den Bosch tijdens de opstand tegen Spanje.
Adriaenssen heeft de vraag vaker gehoord zo blijkt en stelt dat hij voor deze harde conclusie twee redenen wil geven:
1) door de terreur van Stalin in 1932 kwam 25 procent van de bevolking in de Oekraïne om het leven. Door de politiek van Willen van Oranje rond Den Bosch relatief gezien veel meer. Er woonden geen miljoen mensen in Brabant, maar een groter deel van het volk stierf.
2) Het optreden van de Staten van Holland kan niet getypeerd worden als genocide, maar moet beschreven worden met een ander fenomeen de holodomor, de kunstmatig veroorzaakte hongernood en die vinden we in de Oekraïne.
Dan is het even stil aan de kant van Citroen. “Er valt nog veel over uw conclusies te zeggen,” zo sluit ze af. Terwijl de strijd in een groot deel van Nederland geen dagelijkse kost meer was, ging deze door in de Meierij van Den Bosch, een gebied tussen Oss, Tilburg, Den Bosch.
Bewoners van steden werden beschermd door muren, op het platteland was men overgeleverd aan de grillen van de Staatse troepen van Oranje en die van de Spaanse bezetter. Soldaten verdienden weinig en kenden weinig dicipline, het recept voor plunderen, moorden, brandschatten en verkrachten.
Adriaenssen vond in de archieven dat opstandelingen onder Willem van Oranje jaar in jaar uit de meierij platbrandden en de tactiek van de verschroeide aarde toepasten. De reden; Den Bosch had zich in 1579 aangesloten bij de Spaanse kroon.
Het platbranden van oogsten en de verhongering van de bevolking waren bewust beleid. In 1582 worden de Staten van Holland op de hoogte gesteld dat de verwoestingen voor de zoveelste keer op rij weer plaats zullen vinden in de tweede week van juni. Willem van Oranje zit daarbij, maar wordt overigens van iedere aanval op de hoogte gesteld. Daardoor kan hij zichzelf ook uit de wind houden.
Weekblad Elsevier stelt op zijn website: “Zijn zonen Maurits en Frederik Hendrik waren hier medeverantwoordelijk voor. (…) Door de oorlog liep de bevolking rond Den Bosch met zeventig procent terug.”
Geschreven voor Volkskrantblog, 21 oktober 2007
